Γενικά Θέματα

Η γήρανση του οργανισμού αποτελεί μία συνεχή διαδικασία που είναι αποτέλεσμα δομικών και λειτουργικών αλλαγών, οι οποίες συμβαίνουν βαθμιαία και αθροίζονται με την πάροδο του χρόνου στα διάφορα όργανα και ιστούς του ανθρώπινου σώματος προκαλώντας αλλαγές της λειτουργίας τους (ανατομικές, φυσιολογικές) όπως και εμφάνιση νοσημάτων που σχετίζονται με την γήρανση και οδηγούν στον θάνατο.

Η γήρανση είναι μία συνεχής διαδικασία που αρχίζει νωρίς στη ζωή του ανθρώπου (πιθανόν και πριν τα 20 χρόνια του). Σήμερα στη Δυτική Ευρώπη το ποσοστό των ατόμων άνω των 80 ετών είναι 5,5%. Το έτος 2050 υπολογίζεται στο 10%. Στην Ελλάδα η αύξηση ποσοστού των ηλικιωμένων οφείλεται:

α) Στην Αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης.

β) Στην υπογεννητικότητα.

Φυσιολογικά υφίσταται ισορροπία μεταξύ των βλαβών που επέρχονται στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού και τις επανορθώσεις αυτών.

Στις νεαρές ηλικίες σε λειτουργίες αυτές εμφανίζουν πλήρη ισορροπία.

Με την προέκταση της ηλικίας η έλλειψη των «διορθωτικών» αντιδράσεων μειώνεται και προκαλούνται «συσσωρεύσεις» - αθροίσματα «γερασμένων κυττάρων».

Τα κύτταρα αυτά συμβάλλουν στην δημιουργία φλεγμονωδών αντιδράσεων που συντελούν και αυτές στην μη «επανόρθωση» των κυττάρων.

Τα παθολοφυσιολογικά αυτά δεδομένα δημιούργησαν την ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ και ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ηλικία.

Η ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ηλικία αντιπροσωπεύει το χρονικό όριο (τα χρόνια που ζει ένα άτομο), η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ηλικία εκφράζει την επίδραση του χρόνου στα διάφορα όργανα, ιστούς, συστήματα που ανθρώπινου οργανισμού.

Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ εξαρτάται άμεσα από την ισορροπία που υφίσταται μεταξύ της βλάβης και της επανόρθωσης «επισκευής» των διαφόρων οργάνων που ανθρώπινου οργανισμού π.χ. υπάρχουν άτομα μεγάλης ηλικίας (90 ετών) που εμφανίζουν υγεία και δραστηριότητα και αντίθετα άτομα 60 ετών που εμφανίζουν πολλά προβλήματα υγείας (νοσήματα).

Οι βιολογικές μεταβολές των γηρατειών είναι μη αναστρέψιμες και ισχύουν για όλους τους ανθρώπους (γυναίκες και άνδρες) και γίνονται εμφανείς στην κινητικότητα σώματος, το καρδιαγγειακό σύστημα, το αναπνευστικό σύστημα, τα γαστρεντερικό σύστημα, αναπαραγωγικό, νευρικό σύστημα, κ.α.

Τον 20^ο αιώνα εξακριβώθηκε τεράστια αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.

Τα τελευταία 100 χρόνια ο άνθρωπος έχει κερδίσει σχεδόν μία ολόκληρη ζωή με διπλασιασμό του χρόνου επιβίωσής του!!! Για την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης πρέπει όχι μόνον να θεραπεύονται οι αρρώστιες αλλά και να επιβραδύνεται η εξέλιξη της γήρανσης. Θεωρητικά αν θεραπεύσουμε όλες τις μορφές καρκίνου, ο μέσος όρος ζωής θα αυξάνεται 3 χρόνια.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΓΗΡΑΤΟΣ

Η δύση της ζωής κάθε ανθρώπου είναι τα ΓΗΡΑΤΕΙΑ.

Για πολλούς ανθρώπους τα γηρατειά θεωρούνται σαν παράσταση ψυχής μίας ψυχής που εξακολουθεί να θέλει να ζήσει σε έντονους ρυθμούς, να ονειρευτεί, να εκφραστεί ελεύθερα. Αλλά όλα αυτά τα αντιλαμβάνεται στο ελάχιστο στο κουρασμένο το σώμα τους.

Όταν είσαι νέος δεν έχει συνειδητοποιήσει ούτε την ύπαρξη των γηρατειών είτε την ύπαρξη του θανάτου.

Οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι η όλη προηγούμενη ζωή τους άξιζε (κυρίως με τον τρόπο που την έζησαν) νοιώθουν απόλυτα και συνειδητά ήσυχοι και «γεμάτοι» με την προηγούμενή τους ζωή, με τα πλεονεκτήματα που τους έχει προσφέρει η ζωή αυτή.

Αντιμετωπίζουν με πλήρη ωριμότητα το στάδιο αυτό της ζωής τους. Το στάδιο των γηρατειών που ήλθε φυσιολογικά προσφέροντας ζωή και ωριμότητα.

Τα άτομα αυτά αντιλαμβάνονται την αξία του ελεύθερου χρόνου που διαθέτουν πλέον και την δυνατότητα να ασχοληθούν με καινούργια πράγματα με καινούργιες δραστηριότητες που δεν ήταν δυνατόν να γίνουν πριν μερικά χρόνια.

Συνήθως παρ’ όλο το σώμα δεν βοηθάει και η κούραση επέρχεται πολύ γρήγορα, κινούνται και ασχολούνται με τα πράγματα που επιλέγουν όπως τα μικρά παιδιά!!!

Στην αντίθετη πλευρά άτομα που φτάνουν σε μεγάλη ηλικία και δεν έχουν επιτύχει την ψυχική ισορροπία τους και όλα τα προηγούμενα χρόνια ή πορεία και εξέλιξη της ζωής τους, στηρίζονταν στον εγωϊσμό και ματαιοδοξία, στην σιγουριά που παρείχαν τα νειάτα και η δύναμή τους, είναι αδύνατον να κατανοήσουν κάθε πλεονέκτημα που τους παρέχει η μεγάλη ηλικία τους.

Αυτό είναι φανερό στις πράξεις τους, στην εμφάνισή τους, μία εικόνα που προκαλεί οίκτο.

Η γκρίνια, οι απαιτήσεις που προβάλλουν, οι τάσεις ΠΑΛΙΜΠΑΙΔΙΣΜΟΥ, η τάση να ζητούν επιτακτικά την προσοχή των άλλων (ανασφάλεια – παραγκωνισμός!!!) συνθέτουν την θλιβερή εικόνα των αληθινών ΓΗΡΑΤΕΙΩΝ!!!

Οι νεότεροι άνθρωποι βέβαια οφείλουν να μη ξεχνάνε ότι ηλικιωμένα άτομα έχουν θυσιάσει μεγάλο μέρος της ζωής τους για την ανατροφή και εξέλιξή τους και δεν είναι ανταμοιβή για τα γηρατειά ο εγκλεισμός σε οίκο ευγηρία, η εγκατάλειψη και κοινωνική απομόνωση.

 

 

 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΗΡΑΤΟΣ

Κατά ΠΥΘΑΓΟΡΑ η ζωή χωρίζεται σε 4 περιόδους, κάθε μία από αυτές έχει διάρκεια 20 χρόνια.

Οι περίοδοι αυτές του γήρατος αντιστοιχούν στις 4 εποχές.

1. Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ – ΑΝΟΙΞΗ 0-20 ετών.
2. ΕΦΗΒΕΙΑ – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 20-40 ετών.
3. ΝΕΟΤΗΤΑ – ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 40-60 ετών.
4. ΓΗΡΑΤΕΙΑ – ΧΕΙΜΩΝΑΣ 60-80 ετών.

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΤΟΠΟΘΕΤΕΙ ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ στα 35 χρόνια – την ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ στα 40 χρόνια.

Η θεωρία του γήρατος που αναφέρεται από πολλούς επιστήμονες στη ΦΘΟΡΑ των κυττάρων μας, αμφισβητείται από μερίδα επιστημόνων που αναφέρουν τα εξής :

Κάποιες χελώνες γεννούν αυγά ακόμα και στην ηλικία των 100 ετών, οι φάλαινες πάνε σε ηλικία 200 ετών, ενώ τα μύδια ζούν έως και 400 χρόνια!!!

Dr.ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Θεωρείται ότι η παραλλαγή Ο του COV-19 είναι πιο μεταδοτική.

Οι πρώτες απαντήσεις από τη Νότια Αφρική είναι θετικές όπως και από την Ελλάδα.

Άλλα τα στατιστικά αυτά στοιχεία είναι σωστά και εφαρμόσιμα στα άλλα κράτη και αυτό διότι η Ν. Αφρική έχει νεότερο πληθυσμό συγκριτικά με τις ηλικίες από τις Ευρωπαϊκές χώρες και οι πιθανότητες να νοσήσει βαρειά αυτός ο πληθυσμός είναι μικρότερες.

Χαρακτηριστικό από πλευράς δομής η παραλλαγή Ο είναι ιδιαίτερα ενοχλητική διότι περιέχει μοναδικό συνδυασμό μεταλλάξεων.

Έτσι, η Ο εμφανίζει 50 μεταλλάξεις στο συνολικό γονιδίωμα της από αυτές οι 32 εδράζονται στην πρωτεΐνη κορυφής (S-protein – Spike Protein) στην πρωτεΐνη-ακίδα που ευθύνεται για την πρωτεΐνη του COV-19 στο υγιές κύτταρο μέσω των υποδοχέων του υγιούς κυττάρου ACE-2.

Η παραγωγή Δέλτα (Δ) φέρει λιγότερες από 10 μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη-ακίδα και λιγότερες από 20 συνολικά στο γονιδίωμα της.

Επίσης, άλλο χαρακτηριστικό της μετάλλαξης Ο είναι ότι από τις συνολικές 32 μεταλλάξεις της πρωτεΐνης-ακίδας, πάνω από 10 αφορούν την περιοχή εκείνη της ακίδας η οποία ενώνεται με τον υποδοχέα ACE-2 του υγιούς κυττάρου.

Χαρακτηριστικό ότι η παράλληλη Δ διαθέτει 2 παρόμοιες μεταλλάξεις.

Επίσης, φαίνεται ότι η πρωτεΐνη-ακίδα της μετάλλαξης Ο εμφανίζει διαφορετική τρισδιάστατη δομή συγκριτικά με εκείνη της Δ (εύρημα που πιθανόν συμμετέχει στην μεταδοτικότητα της Ο) και φαίνεται ότι προσδένεται η Ο με μεγαλύτερη ένταση στην ACE-2 (υποδοχέα κυττάρων).

Επίσης, είναι πιθανών το παραπάνω εύρημα να συντελεί σημαντική στην ανοσοδιαφυγή που εμφανίζει η παράλληλη Ο.

Η παραλλαγή Δ και Ο μοιράζονται κοινές μεταλλάξεις μία κοινή μετάλλαξη συνδέονται με την μεγαλύτερη μεταδοτικότητα στην Ο ενώ η άλλη μετάλλαξη εξασφαλίζει στην Ο ανοσοδιαφυγή.

Επίσης, έχει αναφερθεί ετερογένεια των υποπαραλλαγών τη Ο σε σχέση πάντα με τις υποπαραλλαγές της Δ.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται το στέλεχος Stealth Omicron της Αυστραλίας.

Το συμπέρασμα όλων των παραπάνω είναι ότι υπάρχει ένας ιός που πολλαπλασιάζεται χωρίς ουσιαστικό έλεγχο που δημιουργεί πολλές μεταλλάξεις με αποτέλεσμα αυξημένη μεταδοτικότητα, ανθεκτικότητα, ανοσολογική διαφυγή, μεγαλύτερο αριθμό επαναμολύνσεων αλλά και εξάρσεις μολυσματικές στα ήδη εμβολιασμένα άτομα.

Αυτό βέβαια δεν καταργεί την προσπάθεια δημιουργίας του τείχους ανοσίας (εμβολιασμός 70% του πληθυσμού) που εξασφαλίζει την δημιουργία αντισωμάτων κατά τον COV-19 αλλά και την δημιουργία κυττάρων «μνήμης» [Τ-κυττάρων : λεμφοκύτταρα μνήμης] τα οποία δημιουργούνται με τον εμβολιασμό και παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τον εμβολιασμό.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΗΣ Ο

1. Η παραλλαγή Ο δημιουργήθηκε στον οργανισμό ανοσοκατασταλμένου ατόμου (HIV: Νεοπλασίες).

Υπολογίζεται με την θεωρία αυτή η εμφάνιση της Ο έγινε στην Αφρική, μία ήπειρο που χαρακτηρίζεται από πληθυσμό ακάλυπτο από εμβόλια με προϋπάρχουσες λοιμώξεις (HIV) και με την όλη διαδικασία και τελείται σε ένα άτομο όταν η Ο νόσηση μπορεί να διαρκέσει έως και 300 ημέρες!!!

2. Μία άλλη υπόθεση για την δημιουργία της παραλλαγής Ο αναφέρεται στην πιθανότητα «Αντίστροφης Ζωονόσου» δηλαδή ο άνθρωπος μόλυνε με COV-19 κάποιο ζώο στο οποίο εξελίχθηκε Ο ιός, δημιουργώντας πολλές μεταλλάξεις. Στη συνέχεια το ζώο μόλυνε τον άνθρωπο μεταδίδοντας τον παραλλαγμένο ιό.

ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

• Η παραλλαγή Ο έχει εμφανιστεί σε 77 χώρες (23 Ευρωπαϊκές και Ελλάδα).
• Στην Αγγλία καταγράφεται ο μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων Ο.
• Το μεγαλύτερο σε έκταση γεγονός υπερ-μετάδοσης εμφανίστηκε στο Όσλο της Νορβηγίας και αφορούσαν εμβολιασμένα άτομα.
• Οι μεταλλάξεις Ο επηρεάζουν την αξιοπιστία των διαγνωστικών δοκιμασιών ειδικά εκείνων που βασίζονται στην ανίχνευση αντισωμάτων.
• Ο επηρεασμός της εξέτασης P.C.R. = Polymerase Chain Reaction, το μοριακό κοινώς λεγόμενο test γίνεται με ένα τρόπο στην προσβολή της Ο ο οποίος διευκολύνει τον εντοπισμό της παραλλαγής Ο δηλαδή λείπει το ΓΟΝΙΔΙΟ S.
• Σήμερα πιστεύεται ότι η παραλλαγή Ο εμφανίζει όλα τα στάδια νόσησης (από απλή χωρίς συμπτώματα προσβολή μέχρι την ανάγκη εισαγωγής στο νοσοκομείο αλλά και μπορεί το θάνατο).
• Η τεχνολογία των νέων εμβολίων έχει σαν στόχο την δημιουργία αντισωμάτων κατά της S-protein του COV-19. Αυτό επιτυγχάνεται, α) με την χρήση μέρους της S-protein ή ολόκληρης της S-protein σαν μέρος του εμβολίου, β) με κατευθυνόμενες οδηγίες στον οργανισμό να παρασκευάσει αντισώματα κατά της S-protein.
• Υπάρχουν σήμερα 53 κρούσματα με παραλλαγή Ο₂ στην Αγγλία και 20 στο Ισραήλ. Αποτελεί καινούργια παραλλαγή της Ο και θεωρείται ότι είναι ακόμη πιο επιθετική (περιέχει περισσότερες μεταλλάξεις) αλλά λιγότερο θανατηφόρες.

Άτομο που πάσχει από Ο₂ μπορεί να μολύνει 15-17 φορές από την Δ. Θεωρείται πάντως ότι Ο₁ είναι λιγότερο σοβαρή από την Δ.

• Η παραλλαγή Ο ανιχνεύεται για Πρώτη φορά στις 14 Νοεμβρίου 2021 στη Μποτσουάνα (μικρή χώρα που συνορεύει με Νότια Αφρική. Το επιστημονικό όνομα της Ο είναι Β.1.1529.
• Η παραλλαγή Ο μεταδίδεται πιο εύκολα αλλά μολύνει σχετικά πιο ήπια τις ανώτερες αναπνευστικές οδούς και όχι τους πνεύμονες!!!

Η εξήγηση για αυτό οφείλεται στην μη δυνατότητα σύνδεσης της Ο με τις ειδικές πρωτεΐνες-υποδοχείς «TMPRSS2» οι οποίες υπάρχουν στην επιφάνεια των κυττάρων του πνευμονικού παρεγχύματος και στα κύτταρα της ανώτερης αναπνευστικής οδού (φάρυγγας – ρινική κοιλότητα).

• Υποδοχέας TMPRSS2 : Γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί μία πρωτεΐνη η οποία ανήκει στην οικογένεια πρωτεάσης σερίνης. Η πρωτεΐνη αυτή περιέχει μία διαμεμβρανική περιοχή πλούσια σε κυστείνη. Το γονίδιο αυτό επηρεάζεται από τα ανδρογόνα. Η λειτουργία της πρωτεΐνης αυτής είναι η ευόδωση εισόδου σε κύτταρα ιών όπως γρίππης, SARs-COV₃, SARS-COV₂ (πιθανή θεραπευτική χρήση!!!!).

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Βιβλιογραφία

• NCB1 – TMPRSS2 (2022)
• News Med, (2021)
• Wikipedia

• ΠΑΡΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΜΗΡΑΛΓΙΑ (ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩ ΜΗΡΟΔΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ)
• ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΤΕΝΟΥ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙΟΥ (Σ.Σ.Π.)
• ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΠΙΚΙΝΙ

Εκδηλώνεται σαν πόνος ή μούδιασμα στο έξω μέρος του μηρού. Πρόκειται για χρόνια νευρολογική διαταραχή του πλευρικού μηριαίου νεύρου του μηρού (βλέπε εικόνα).

Αίτια:

• Παγίδευση του νεύρου αυτού, επίσης συμπίεση (τραυματισμός από την ζώνη ασφαλείας σε ατύχημα – διαβητική νευροπάθεια).
• Χρήση συστηματικά στενών ρούχων.
• Μεγάλης διάρκειας σωματικές ασκήσεις σε όρθια στάση – παρατεταμένες ασκήσεις των ποδιών.
• Νευρώματα (μη κακοήθεις όγκοι πυέλου και ενδοκοιλιακοί).
• Επίσης μακροχρόνια κατάκλιση.
• Ασκιτης (αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης).

ΤΟ ΠΛΑΓΙΟ ΔΕΡΜΑΤΙΚΟ ΝΕΥΡΟ ΤΟΥ ΜΗΡΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΚΗΛΗΣ. ΕΠΙΣΗΣ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΥΛΩΔΗ ΙΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΑΥΤΗ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Σ.Σ.Π.

Το έξω μηροδερματικό νεύρο συνήθως παγιδεύεται ή συμπιέζεται στο σημείο διέλευσης του μεταξύ του άνω τμήματος του λαγονίου οστού και του βουβωνικού συνδέσμου κοντά στη πρόσφυση της πρόσθιας άνω λαγονίου άκανθας.

Η Σ.Σ.Π. είναι περισσότερο κοινή στους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες.

Ηλικία: 30-40 ετών, σπάνια εμφανίζεται στα παιδιά.

Συχνότητα : 4/10.000 άτομα – 247.000/100.000 άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

• Κύηση
• Χρήση στενών παντελονιών
• Παχυσαρκία
• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Συμπίεση από υπηρεσιακές ζώνες (αστυνομικοί, στρατιωτικοί) και χρήση τεχνητών αλεξίσφαιρών θωράκων.
• Μεγάλη ηλικία
• Δηλητηρίαση από μόλυβδο (Pd)
• Υποθυρεοειδισμός
• Αλκοολισμός
• Σε άτομα με καρπιαίο σωλήνα.

ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Η επίκρουση στην άνω και έξω επιφάνεια του βουβωνικού συνδέσμου, η έκταση του μηρού προς τα πίσω (κίνηση που διατείνει το έξω μηροδερματικό νεύρο) μπορεί να αναπαραγάγει ή να επιδεινώσει τις παραισθησίες.

Επίσης συμπτώματα εμφανίζονται στην βαθειά ψηλάφηση κάτω από την πρόσθια άνω λαγόνιο άκανθα (δοκιμασία πυελικής συμπίεσης).

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Πόνος επίμονος, συνεχής στην έξω πλευρά του μηρού του, με επέκταση μερικές φορές στην έξω επιφάνεια του γόνατος-μηρούς.

Επίσης «αίσθημα καύσου», «γαργάλημα», «τσιμπήματα μέλισσας» αιμωδίες στην πάσχουσα περιοχή.

Όλα τα παραπάνω επιδεινώνονται κατά την βάδιση και μακροχρόνια όρθια στάση.

Όλα αυτά τα συμπτώματα είναι ετερόπλευρα 20%, μπορεί αμφοτερόπλευρα – ΑΛΛΟΔΥΝΙΑΣ*

*ΕΜΦΑΝΙΣΗ (αντίληψη ενός μη επώδυνου ερεθίσματος σαν επώδυνου).

ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το έξω μηροδερματικό νεύρο αποτελεί κλάδο του ΟΣΦΥΪΚΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ.

Σχηματίζεται από τους κλάδους της 2^ης ή 3^ης νωτιαίας ρίζας.

Ο βουβωνικός σύνδεσμος εκτείνεται από την πρόσθια άνω λαγόνιο άκανθα έως την ηβική σύμφυση (είναι ψηλαφητός).

Το νεύρο προεκτείνεται προς τα κάτω και διέρχεται κάτω από το βουβωνικό σύνδεσμο (σημείο συμπίεσης) και παρέχει αισθητική νεύρωση στο δέρμα της προσθοπλάγιας επιφάνειας του μηρού μέχρι το αντίστοιχο γόνατο.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η νόσος περιεγράφηκε από τον Hager το έτος 1825 και από τον Ruth κατόπιν το 1895.

Η νόσος έχει αναφερθεί και σαν Σύνδρομο Bernhardt-Ruth ή Νευραλγία ετερόπλευρη δερματικού νεύρου.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Πρέπει να γίνει διότι η εξέλιξη από την μακροχρόνια πίεση του νεύρου μπορεί να οδηγήσει σε ατροφία και παράλυση αυτού και περιλαμβάνει :

1. Ιστορικό
2. Κλινική εξέταση
3. MRI.

Η συντηρητική θεραπεία γίνεται με χορήγηση στειροειδών ενέσιμων – τρικυκλικών και καταθλιπτικών – Lyrica – Garbapentin (Neurontin).

Διαφορική Διάγνωση

• Θα γίνει από κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου.
• Μεταστατική νεοπλασία.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Γενικά η θεραπεία περιλαμβάνει :

• Ανάπαυση
• Όχι άσκοπη σωματική άσκηση
• Απώλεια σωματικού βάρους
• Χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων (παρακεταμόλη – κωδεΐνη).
• Τοπικές εγχύσεις κορτικοειδών.
• Χορήγηση τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών αλλά και κατά του νευροπαθητικού πόνου (φαρμάκων Neurontin – Lyrica – Tegretol)

Γενικά η πρόγνωση της νόσου είναι καλοήθης. Συνήθως τα συμπτώματα με την συντηρητική θεραπεία υποστρέφουν.

Πρόγνωση : Καλή.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - J. Sports Physter 2013, 883-93

• Cochrane Lib 2012
• Βικιπαιδεια

Η Ο.Σ. είναι φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης.

Η πρώτη αναφορά της νόσου έγινε το έτος 1226 από τον Αμερικάνο Γιατρό Reginald H. Fitz.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ Ο.Σ. 1/1000 άτομα.

Μεταξύ 10-30 ετών οι άνδρες/γυναίκες εμφανίζουν 3/2 προσβολές Ο.Σ.

Κατά την διάρκεια της ζωής του το κάθε άτομο θα εμφανίσει επεισόδια οξείας σκωληκοειδίτιδας με αναλογία 1/15 άτομα που εκφράζει ποσοστό 7%.

Η Ο.Σ. έχει παρατηρηθεί σε συγγενείς 1^ου βαθμού αλλά δεν υπάρχει κανένα σαφές κληρονομικό υπόστρωμα.

ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η σκωληκοειδής απόφυση (Σ.Α.) που μορφολογικά θυμίζει σκουλήκι (εξ ου και η ονομασία της !!!) αποτελεί τμήμα του παχέος εντέρου (σύνδεση παχέος – λεπτού εντέρου).

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ανατομική θέση της σκωληκοειδούς μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο με εκδηλώσεις φλεγμονής και εντόπισης πόνου σε διαφορετικές θέσεις της κοιλίας.

α) Αν και η Σ.Α. δεν αποτελεί ζωτικό όργανο για τον άνθρωπο για πληθώρα λεμφοζιδίων που περιέχονται σε αυτή που σημαίνει ότι η συμμετοχή της στους αμυντικούς μηχανισμούς (στα πλαίσια του συνόλου ανοσολογικού συστήματος όπως και της παραγωγής λεμφοκυττάρων, λευκών αιμοσφαιρίων, έκκριση ανοσοσφαιρίνης Α (IgA: προστατευτική των επιθηλίων του οργανισμού) είναι σημαντική.

β) Επίσης η Σ.Α. παίζει σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση (ή διατήρηση φυσιολογικής ισορροπίας) μικροβιακής χλωρίδας παχέος εντέρου, αφού τα μικρόβια τα οποία εποικίζουν τον αυλό της σκωληκοειδούς υπόφυσης συντελούν στην αναδημιουργία της χλωρίδας του εντέρου ειδικά στις περιπτώσεις όπου αυτή διαταράσσεται (διαρροϊκά σύνδρομα – φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου).

Η ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ Σ.Α. ΕΚΤΕΛΕΙΤΑΙ στο 1/20 άτομα (επί φλεγμονή αυτής).

ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΟΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΗΝ ΠΙΟ ΣΥΧΝΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ, ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ.

Η συχνότητα της σκωληκοειδίτιδας ελαττώνεται κατά συχνότητα στην εφηβική ηλικία 10-24 ετών (40% φλεγμονής).

Γενική μνεία πρέπει να γίνει για την ΧΡΟΝΙΑ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑ που ορίζεται σαν επεισόδια σκωληκοειδίτιδας που επαναλαμβάνονται για τουλάχιστον 1 εβδομάδα.

Χαρακτηρίζεται από ήπιας έντασης πόνο δεξιάς κάτω κοιλίας ο οποίος μπορεί να αποτελεί και το μοναδικό σύμπτωμα.

ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΚΗΣ ΑΠΟΦΥΣΗΣ

Μήκος = 1.30εκ. (Μ.Ο. 6-9εκ) Σ.Α.

Διάμετρος <0,3cm.

Η σκωληκοειδής απόφυση αποτελείται από :

α) Βάση, β) Σώμα, γ) Κορυφή.

Η βάση είναι σταθερή και απέχει 2,5cm κάτω από την ειλεοτυφλική βαλβίδα (σημείο που ενώνονται οι 3 κολικές ταινίες του τυφλού).

Η θέση του σώματος και κορυφής Σ.Α. ποικίλει και ξεχωρίζει, σαν :

α) ΕΜΠΡΟΣΤΟΤΥΦΛΙΚΗ 20%

β) ΠΥΕΛΙΚΗ 20%

γ) ΟΠΙΣΘΟΤΥΦΛΙΚΗ 70%

δ) ΥΠΟΤΥΦΛΙΚΗ 20%

ε) ΔΕΞΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΙΚΗ (65% Σ.Α. ανευρίσκονται οπισθίως και επί τα εντός του τυφλού).

ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΙΑ

Η απόφραξη του αυλού της σκωληκοειδής απόφυσης ανεξαρτήτου αιτίου, δρα σαν «κλειστή έλικα» ενώ η εκκριτική λειτουργία του φυσιολογικού βλεννογόνου προκαλεί διάταση του οργάνου και ανάπτυξη μικροβίων λόγω της στάσης.

Τα κυριότερα αναπτυσσόμενα μικρόβια είναι του E. Coli – Bacteroides Fragilis).

Προϊούσης της διάτασης συμβαίνει φλεβική επιστροφή ενώ η αρτηριακή παροχή παρεμποδίζεται με αποτέλεσμα εμφρακτών σε αντιμεσεντερικό χείλος.

Δημιουργία οξείας γαγγραινώδης σκωληκοειδίτιδα.

Οι παραπάνω διεργασίες έχουν σαν κατάληξη των ΔΙΑΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑΣ συνήθως σε κάποιο από τα δημιουργηθέντα εμφρακτά.

Η επερχόμενη διάτρηση μπορεί να περιχαρακωθεί από το επιπλούν και τις έλικες του λεπτού εντέρου (δημιουργία φλεγμονώδους μάζας «πλάστρον»).

Αν αποτύχει η περιχαράκωση της φλεγμονής προκαλείται ΠΕΡΙΤΟΝΙΤΙΔΑ.

Πολύ σπάνια μετά τη διάτρηση δημιουργείται ΠΥΩΔΗΣ ΘΡΟΜΒΟΒΛΕΒΙΤΙΔΑ (πυλαιοφλεβίτιδα) του πυλαίου συστήματος, που έχει σαν επακόλουθο σχηματισμό ΑΠΟΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΠΑΤΟΣ.

ΕΙΔΙΚΑ ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΞΕΙΑ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑ

Σημείων McBurney : Ευαισθησία που εκλύεται κατά την ψηλάφηση στο σημείο που αντιστοιχεί στο όριο μεταξύ έξω και μέσου τριτημορίου νοητής γραμμής που αρχίζει από την δεξιά λαγόνιο άκανθα και καταλήγει στον ομφαλό.

Πίεση στο στόμιο αυτό προκαλεί έντονο πόνο στην περίπτωση σκωληκοειδίτιδας.

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ 50-94%

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ 75-80%

ΠΗΛΙΚΟ ΠΙΘΑΝΟΦΑΛΕΙΑΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ/ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ

Σημείο Τ.Rovsing (1862-1927): Έκλυση πόνου στο δεξιό λαγόνιο βάθρο κατά την εν τω βάθει ψηλάφηση του αριστερού λαγονίου.

Αυτό συμβαίνει διότι ο εγκέφαλος δεν έχει την ικανότητα διαχωρισμού και εντόπισης του πόνου από την σκωληκοειδίτιδα (Δέχεται τα ίδια ερεθίσματα από το σύνολο της κοιλίας π.χ. έλκος στομάχου, χολολιθίαση).

Σημείο Ψοΐτη: Επιδείνωση του άλγους κατά την παθητική έκταση του δεξιού μηρού (εμφανίζεται σε οπισθοπυελική θέση και σκωληκοειδους με παρουσία οπισθοπεριτοναϊκής φλεγμονής).

Σημείο Προσαγωγών: Πόνος που εκλύεται κατά την εκτέλεση έσω στροφής του σε κάμψη δεξιού ευρισκόμενου μηρού (πυελική σκωληκοειδίτιδα).

Η δακτυλική εξέταση προκαλεί έντονη ευαισθησία, πόνο στο πρόσθιο τοίχωμα του ορθού (Δουγλάσειος χώρος) σε πυελική θέση της σκωληκοειδούς ή σε πυελική απάντηση.

Η εκτέλεση Υπερηχογραφήματος U/S που διαθέτει 75% ευαισθησία – ειδικότητα 95% (εξαρτάται από τον χειριστή και το ίδρυμα που εκτελείται αυτό)αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο.

Ευρήματα U/S: Παρουσία διατεταμένης σωληνοειδούς μάζας στο δεξιό κάτω τριτομόριο κοιλίας. Ουσιαστική συμβολή του U/S είναι ό αποκλεισμός πάθησης γυναικολογικής!!!

ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ (G.T.S.) με χορήγηση σκιαγραφικού (POS, IV)

Ευαισθησία εξέτασης 80%.

Ευρήματα: Διόγκωση σκωληκοειδούς απόφυσης με ασαφοποίηση πέριξ αυτής λίπους. Παρουσία μάζας – αποστήματος στο Δ, λαγόνιο βάθρο.

Αν η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι αμφίβολη συστήνεται η παρακολούθηση του ατόμου για διάστημα 12-24 ωρών (η οξεία σκωληκοειδίτης εμφανίζει προοδευτικά κλινική εικόνα επιδεινούμενη).

Επίσης η περίοδος αυτή παρέχει ασφάλεια, δεδομένου ότι ο κίνδυνος διάτρησης σε συμπτωματική σκωληκοειδίτιδα είναι μικρός τις πρώτες 24ώρες.

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΚΗΣ ΑΠΟΦΥΣΗΣ

Δικαιολογείται σε ποσοστό έως και 20%!!! Και τούτο διότι είναι καλύτερα να χειρουργηθεί άτομο με υποψία οξείας σκωληκοειδίτιδας από τον επικείμενο κίνδυνο διάτρησης της καθυστερημένη επέμβαση.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑΣ

ΟΞΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ: Διαχέεται γύρω από τον ομφαλό και κατόπιν εντοπίζεται στη δεξιά κάτω κοιλία.

Ανάλογα με την ανατομική θέση της σκωληκοειδίτιδας ο πόνος μπορεί να αντανακλά πίσω στην πλάτη (στην οπισθοτυφλική μορφή) πολύ χαμηλά στην κοιλιά (χαμηλή θέση σκωληκοειδίτιδας στην πύελο).

• ΝΑΥΤΙΑ
• ΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΜΕΤΟ
• ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
• ΠΥΡΕΤΟΣ (ρήξη σκωληκοειδούς).

Ειδικά το άλγος εμφανίζεται αρχικά περί τον αφαλό με αμβλύ χαρακτήρα (σπλαχνικό άλγος: ερεθισμός σπλαγχνικού περιτοναίου – οργάνων από την διάταση της σκωληκοειδίτιδας).

Το άλγος κατά διαστήματα λαμβάνει κολικοειδή χαρακτήρα.

Η τελική εντόπιση του άλγους είναι ο δεξιός λαγόνιος βόθρος (σημαντικό άλγος από τον ερεθισμό του τυχωματικού περιτόναιας κοιλίας) με συνεχή, οξύ, έντονο χαρακτήρα.

Η ένταση του άλγους αυξάνεται προϊόντος του χρόνου, με περιόδους ύφεσης (περιχαράκωση φλεγμονής).

Το άλγος συνήθως προηγείται της ναυτίας, του έμετου, του πυρετού.

Η όλη εικόνα συνοδεύεται από ανορεξία ενώ επιδεινώνεται με το περπάτημα την κίνηση σώματος, τον βήχα.

ΑΙΤΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑΣ

Αίτιο: απόφραξη του αυλού, από:

1. ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΛΕΜΦΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ (G.d.) παρατηρείται μετά από προσβολή ιογενών μικροβιακών λοιμώξεων.
2. ΚΟΠΡΟΛΙΘΟΙ (από δυσκοιλιότητα (30-35%).
3. ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ (σπόροι – κουκούτσια – άπεπτες φυτικές ίνες).
4. ΠΑΡΑΣΙΤΑ (ασκαρίς).
5. ΟΓΚΟΙ ΤΥΦΛΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ (Μεταστατικοί – Tbc γενικευμένη).
6. Συστροφή, κάμψη της σκωληκοειδούς απόφυσης από συμφύσεις.

Εαν ο πόνος εμφανίζεται πριν από τους εμετούς, σημαίνει σαν κλινικό σημείο ≈ 100% φλεγμονή της σκωληκοειδίτιδας.

Αν και ακούγεται παράξενο η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας αποτελεί πρόβλημα και τούτο διότι:

α) ο πόνος που χαρακτηρίζει την Ο.Σ. έχει μεταναστευτικό χαρακτήρα.

β) η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει γκάμα νοσημάτων Βλ. παρακάτω.

Για τους λόγους αυτούς έχουν καθιερωθεί διαγνωστικά κριτήρια – ειδικοί πίνακες όπως το ALVARADO SCORE.

ALVARADO SCORE

·  ΣΗΜΕΙΑ	·  ΒΑΘΜΟΙ	ΕΠΙ ΣΥΝΟΔΟΥ 5-6 à συμβαίνει διάγνωση Ο.Σ. 7-8 à πιθανή Ο.Σ. 9-10 à οξεία Σ(;)
ΠΟΝΟΣ ΚΑΤΩ ΔΕΞΙΟΥ ΤΕΡΤΑΤΟΜΟΡΙΟΥ ΚΟΙΛΙΑΣ	2
ΠΥΡΕΤΟΣ	1
«REBOUND” ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ (ΕΞ ΑΝΑΠΗΔΗΣΕΩΣ)	1
·  ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ	1
ΑΝΟΡΕΞΙΑ – ΝΑΥΤΙΑ – ΕΜΕΤΟΙ	1
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΝΟΙ	1
ΑΥΞΗΣΗ ΛΕΥΚΩΝ >10.000	2
ΑΔΙΣΤΕΡΟΣΤΡΟΦΟΣ ΤΥΠΟΣ ΛΕΥΚΩΝ >75% ουδετερόφιλα	1

                                                                                          Σ=10

Επειδή, ακόμα πιο δύσκολη είναι η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας στα παιδιά έχει δημιουργηθεί ιδιαίτερος πίνακας για αυτά όπου περιλαμβάνεται το score (άρθροισμα) της διάγνωσης Ο.Σ., σε αυτά :

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΟΙΛΙΑΣ ΣΤΟΝ ΒΗΧΑ – ΕΠΙΚΡΟΥΣΗ – ΑΣΚΗΣΗ – ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ	2
ΑΝΟΡΕΞΙΑ	1
ΠΥΡΕΤΟΣ 38OC	1
ΝΑΥΤΙΑ ΕΜΕΤΟΙ	1
ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΔΕΞΙΑΣ ΛΑΓΟΝΙΟΥ ΒΑΘΡΟΥ	2
ΑΥΞΗΣΗ ΛΕΥΚΩΝ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΩΝ > 10.000	1
ΟΥΔΕΤΕΡΟΦΙΛΙΑ	1
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ – ΕΝΤΟΠΙΣΗ ΑΛΓΟΥΣ ΣΤΟ ΔΕΞΙΟ ΛΑΓΟΝΙΟ ΒΟΘΡΟ	1

ΣΥΝΟΛΟ <4: Μειώνεται η διάγνωση Ο.Σ. Επίσης λαμβάνοντα υπ’ όψη η απουσία πόνου κατά την άσκηση, βήχα, βάδισης (μειώνονται οι πιθανότητες Ο.Σ.).

ΣΥΝΟΛΟ 4-6: Ο έλεγχος με U/S – MRI συντελεί στη διάγνωση. Η μη διαγραφή της σκωληκοειδίτιδας με τα παραπάνω αποτελεί λόγο Ιατρικού Συμβουλίου.

ΣΥΝΟΛΟ >6: Ένδειξη χειρουργικής επέμβασης. Έλεγχος U/S προ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟΥ!!!

Όπως ήδη αναφέρθηκε η διάγνωση της Ο.Ε. δεν είναι καθόλου εύκολη ειδικότερα στις έγκυες γυναίκες, όπου:

α) υφίσταται μείωση της ανοσολογικής ικανότητας της,

β) υπάρχει φυσιολογική μετατόπιση της σκωληκοειδούς απόφυσης από την εγκυμονούσα μήτρα.

Στις περιπτώσεις αυτές η διαγνωστική προσέγγιση γίνεται με εργαστηριακά κριτήρια, όπως:

• Αύξηση λευκών αιμοσφαιρίων (στροφή τύπου προς τα αριστερά!!!).
• Μέτρηση χοριακής γοναδοτροπίνης (h.G.G.) προς αποκλεισμό εκτόπου κύησης.
• Εμφάνιση αιματουρίας, πυουρίας (≈30%).
• Ποσοτική μέτρηση C-αντιδρώσας πρωτεΐνη (CRP).
• Έλεγχος φαρμάκων που χορηγούνται και επηρεάζουν τις εργαστηριακές εξετάσεις (αντιβιοτικά – στεροειδή).

Ενώ τα ακτινοδιαγνωστικά μέσα συμβάλλουν ουσιαστικά στην διάγνωση Ο.Σ.

Η εκτέλεση CTS με σκιαγραφικό per os και IV, έχει ευαισθησία ≈91%-98% ειδικότητα 95-99% και παραμένει εξέταση επιλογής για Ο.Σ.

Η Μαγνητική τομογραφία γίνεται συνήθως στις παιδικές ηλικίες και στις έγκυες για την διάγνωση Ο.Σ. όπως και στα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια.

Ραδιοισοτοπικές μελέτες μπορεί να γίνουν επίσης αλλά είναι χρονοβόρες (ευαισθησία ≈ 91%-98%, ειδικότητα 95-99%).

Οι κυριότερες διαφοροδιαγνωστικές σκέψεις για την οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι οι εξής, και αφορούν το:

• ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (Γ.Ε.Σ.)
• Χολοκυστίτις
• Εκκολπωματίτις
• Φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου

• ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΟ
• Έκτοπος κύηση
• Κύστες ωοθηκών
• Ενδομητρίωση
• ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ
• Συστροφή όρχεων
• Επιδιδυμίτιδα
• Πυεολονεφρίτης
• Προστατίτιδα
• Κολικός νεφρού
• ΣΥΣΤΗΜΑΤΙKΕΣ ΝΟΣΟΙ
• Διαβητική κετοοξέωση
• Πορφύρα Henoch Shοnlein
• Πορφυρία
• ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
• Απόστημα ψοιτού Μυός
• Επιπλοϊκή πρωτοπαθής σκωλικοειδίτιδα.
• Πνευμονία βάσεων πνευμόνων.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η τελική διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας παραμένει δύσκολη και στηρίζεται βέβαια στα βοηθητικά εργαστηριακά και στατιστικά στοιχεία.

Όμως η λήψη λεπτομερούς – σχολαστικά ιστορικού και η κλινική εξέταση και εικόνα της εξακολουθούν να αποτελούν τον κύριο γνώμονα για την διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Βιβλιογραφία

• Διαφ. Διάγνωση Θ. Μαντοκαλάκο
• Merck Man 19^th ed.
• Βικιπαιδεια

Υπάρχει, διάχυτη η εντύπωση ότι τα νέα εμβόλια δεν αποτελούν πραγματικά παραδοσιακά εμβόλια και ότι η δράση τους προκαλεί αλλαγή των γονιδίων μας ή εισαγωγή και μεταβολή στο DNA των κυττάρων του οργανισμού μας.

Ελάχιστο μέρος αλήθειας υπάρχει στη θεωρία αυτή.

Έχει εξακριβωθεί ότι ο τρόπος δράσης της mRNA* εμβολίων δεν προκαλεί καμμία ενέργεια ή αλλαγή των γονιδίων μας.

*mRNA, αποτελεί διάμεσο μεταβολικό στάδιο μεταξύ της «μετάφρασης» της πρωτεΐνης που κωδικοποιεί το DNA των κυττάρων και της παραγωγής αντίστοιχων πρωτεϊνών από τα ριβοσώματα του κυττοπλάσματος 2 τύποι RNA έχουν μελετηθεί και χρησιμοποιηθεί στα εμβόλια. Εμβόλιο που περιέχουν :

1. Το μη αναδιπλούμενο mRNA και εκ του ιού προερχόμενο αυτοδιανακλαδιζόμενο.
2. Τα συμβατικά mRNA εμβόλια που κωδικοποιούν το αντίστοιχο αντιγόνο περιέχοντας 5’ και 3’ μη μεταφραζόμενη περιοχή. Ενώ τα αυτό-αναδιπλούμενα RNA κωδικοποιούν όχι μόνο το αντιγόνο «στόχος» «το επιθυμητό» αλλά επίσης κα την μηχανική παραγωγικής αναδίπλωσης του ιού.

Πρέπει να τονιστεί ότι η παραμονή των mRNA εμβολίων στον οργανισμό μας είναι μικρή, και αποβάλλεται ακολούθως από τον οργανισμό.

Τα εμβόλια των Pfizer και Moderna χρησιμοποιούν μικροσκοπικούς «φακέλους» λιπιδίων (λιπιδικά νανοσωματίδια) για την εισαγωγή ενός μόνον τεμαχιδίου γενετικού υλικού τα (messenger RNA – «αγγελιοφόρος RNA») στα κύτταρα. Αυτό περιέχει πληροφορίες για την οικοδόμηση της πρωτεΐνης-ακίδας (spike protein) του COV-19 και παραγωγή αντισωμάτων.

Το εμβόλιο Johnson-Johnson και Astra Zeneca χρησιμοποιούν δικλωνικό μόριο DNA που εισάγεται συνδεδεμένο με «όχημα μεταφοράς», ΑΔΕΝΟΪΟ, που προκαλεί οδηγίες οικοδομής και δημιουργίας της πρωτεΐνης-ακίδας του ιού, και με την είσοδο του κύτταρου οι οδηγίες αυτά «διαβάζονται» και «μεταφράζονται» σε mRNA.

Σκοπός όλων αυτών των εμβολίων είναι η παραγωγή «ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ-ΑΚΙΔΩΝ» (Η spike protein αποτελεί την πρώτη γραμμή σύνδεσης μεταξύ COV-19 και υγιούς κύτταρου).

Και αυτό γίνεται μέσω του mRNA που το διαβάζουν τα κύτταρα. Στη συνέχεια οι παραγόμενες ακίδες μεταναστεύουν στην επιφάνεια του κύτταρου.

Εκεί αναγνωρίζονται αυτές από το ανοσοποιητικό μας σύστημα το οποίο παράγει αντισώματα κατά αυτών.

Οι παραγόμενες με τον τρόπο αυτό ΑΚΙΔΕΣ δεν προκαλούν κανένα πρόβλημα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αλυσίδες mRNA των εμβολίων έχουν μικρή διάρκεια ζωής, παραμένουν μόνο 2, 24ωρα προτού διαλυθούν και αποβληθούν από τον οργανισμό.

Επειδή τώρα τα εμβόλια φέρουν γενετικό υλικό (RNA) θεωρητικά τα εμβόλια αυτά έχουν βάση τις αρχές γενετικής αλλά δεν έχουν καμμία σχέση με γονιδιακή θεραπεία!!!

Η δήλωση «γενετική» «γονιδιακή» είναι απλώς μία έκφραση λόγου.

Για να επέλθει αλλαγή ή αλλαγή των γονιδίων ενός ατόμου σε οδηγίες που περιέχονται στο «αγγελιοφόρο (mRNA) πρέπει να εισχωρήσουν στο ΠΥΡΗΝΑ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ.

α) Για να διέλθει δια της μεμβράνης του κυττάρου το mRNA πρέπει να διαθέτει ειδικό ένζυμο για να επιτευχθεί αυτή η εισχώρηση (το mRNA στερείται τέτοιου ενζύμου!!!) αλλά και αν δεχτεί κανένας ότι το mRNA μπαίνει στον πυρήνα το mRNA για να δράσει πρέπει να μεταφραστεί σε δίκλωνο μόριο DNA.

Υπάρχει κατηγορία ιών όπως ο ιός του AIDS που επιτυγχάνει αυτός μέσω του ενζύμου που διαθέτουν την ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑΓΡΑΦΑΣΗ).

Έτσι, εισέρχεται στα χρωμοσώματα του ασθενούς.

Ο αδενοϊός που χρησιμοποιείται στα εμβόλια Johnson-Johnson και Astra Zeneca εισέρχεται στον πυρήνα του κυττάρου αλλά δεν ΕΝΣΩΜΑΤΩΝΕΤΑΙ ΣΤΑ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ ΜΑΣ.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ο όρος «ΥΠΕΡΤΑΣΗ» αποτελεί μετάφραση του ξένου όρου hypertension που προέρχεται από τον γερμανικό όρο «Hypertonie» που εισήγαγε ο Γερμανός φιλόλογος Otto Frank (1865-1944).

Ατυχώς ο ετυμολογικά ορθότερος στην ελληνική γλώσσα «Υπερπίεση» δεν επικράτησε.

Ορισμός που χρησιμοποιείται σαν παθολογική αύξηση της αρτηριακής πίεσης δεν είναι ακριβής δεδομένου ότι δεν υπάρχουν «ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ» της αρτηριακής πίεσης (Α.Π.).

Η κατανομή των διαφόρων επιπέδων της Α/Π στον γενικό πληθυσμό είναι συνεχής και η τοποθέτηση κάθε διαχωριστικής γραμμής είναι τελείως αυθαίρετη.

Σαν ΥΠΕΡΤΑΣΗ θεωρούνται οι τιμές της Α/Π πάνω από τις οποίες υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για εμφάνιση καρδιαγγειακών νόσων.

Οι τιμές αυτές είναι 140mmHg και πάνω για την ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ΠΙΕΣΗ και 90mm/Hg και πάνω για την ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ΠΙΕΣΗ.

ΗΛΙΚΙΕΣ	25-34 ετών Α/Υ 4%-7%
	45-55 ετών Α/Υ 30-40%
	50%↑ μεγάλης ηλικίας

Για τα παιδιά παιδικής, εφηβικής ηλικίας σαν υπέρταση θεωρείται η Α.Π. που βρίσκεται από την 95^η εκατοστιαία θέση κατανομής της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά και εφήβους της ίδιας ηλικίας και φύλου.

Η μέτρηση της Α/Π είναι η ΜΟΝΗ ΜΕΘΟΔΟΣ που βάζει την διάγνωση της Υπέρτασης.

Αποτελεί μια από τις πιο συχνές κλινικές διαγνωστικές μεθόδους εμφανίζει μεγάλο ποσοστό λαθών.

Και αυτό οφείλεται στο ότι ποσοστό 30% των ενηλίκων οι τιμές της ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ κυμαίνονται μεταξύ 85-95mmHg δηλαδή σε απόσταση μόλις 5mmHg πάνω ή κάτω από το όριο των 90mmHg που ξεχωρίζει την οριακή ΥΠΕΡΤΑΣΗ από την ΥΠΕΡΤΑΣΗ.

Η διαφορά αυτή όμως σημαντική για την πρώτη διάγνωση και εφαρμογή θεραπείας που σαν διάγνωση «ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ» θα συνοδεύει το άτομο σε όλη την υπόλοιπη ζωή.

Για τους λόγους αυτούς θεωρείται απαραίτητη η ταξινόμηση της Αρτηριακής Υπέρτασης (ΑΥ) και πίεσης αρτηριακής (ΑΠ) σύμφωνα με Διεθνείς Επιστημονικούς Οργανισμούς.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ	ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ΠΙΕΣΗ (mmHg)	ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ΠΙΕΣΗ (mmHg)
Άριστη Α.Π.	< 120	< 80
Φυσιολογική Α.Π.	120-129	80-84
Οριακή Α.Π.	130-139	85-89
Υπέρταση 1ου ΣΤΑΔΙΟΥ	140-159	90-99
Υπέρταση 2ου ΣΤΑΔΙΟΥ	160-179	100-109
Υπέρταση 3ου ΣΤΑΔΙΟΥ	≥ 180	≥ 110
Μεμονωμένη Συστολική Υπέρταση	≥ 140	≤ 90

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ Α.Υ.: 35% ενηλίκων είναι υπερτασικοί, 75% άνω των 70 ετών έχουν υπέρταση ποσοστό 54% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων οφείλονται στην Α.Υ. και 4% της στεφανιαίας νόσου.

ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Πρωτοπαθής ή Ιδιοπαθής ΑΥ	Δευτεροπαθής ΑΥ
90% ποσοστό Αποδίδεται σε κληρονομικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες (αυξημένη πρόσληψη αλατιού, άγχος, καθιστική ζωή – παχυσαρκία).	Ενδοκρινολογικά, νοσήματα (παθήσεις, νεφρών, επινεφριδίων, θυρεοειδούς, Σακχαρώδης Διαβήτης).

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΧΟΥΝ ΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΑΥ στα εισπνεόμενα μικροσωματίδια PM3.5 που προκαλούν αύξηση της συστολικής πίεσης (ανά 10μg/m³ αύξηση 0,85%) και βρίσκονται στη μολυσμένη ατμόσφαιρα που διαβιούμε.

PM3.5: Μικροσωματίδια ατμοσφαιρικού αέρος με διάμετρο κάτω των 2.5μm-3,5 είναι τα πιο επιβλαβή.

Η ανάγνωση της Α/Π γίνεται με μετρήσεις με ειδικές συσκευές (υδραργυρικό μανόμετρο – ηλεκτρονικές συσκευές) που προκαλούν παροδική απόφραξη μίας αρτηρίας άνω άκρου με περιχειρίδα (κλασικό υδραργυρικό μανόμετρο που εμφανίζει μεγάλη ακρίβεια) με την ακρόαση ήχων που παράγονται κατά την τμηματική αποσυμπίεση της αρτηρίας που έχει τεχνητώς (με την ασκούμενη πίεση εκ του σφυγμονόμετρου αποφραχθεί και την ακροαστική εμφάνιση ειδικών ήχων – Ήχος Korotkoff).

Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η χρήση ηλεκτρονικών πιεσόμετρων που βασίζονται στην ταλαντοσυμετρική τεχνική.

Κατά την ανάγνωση της Α/Π στα πιεσόμετρα εμφανίζονται 2 πιέσεις.

Η ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ΠΙΕΣΗ (ΣΑΠ) που εκφράζει την πίεση που ασκείται στα τοιχώματα των αρτηριών από το αίμα που κυκλοφορεί.

Η ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ (ΔΑΠ) πίεση που υπάρχει στις αρτηρίες ανάμεσα στις συσπάσεις της καρδιάς.

Η Α/Υ σχετίζεται με διαταραχές στην ισορροπία αιμόστασης/ινωδόλυσης – δυσλειτουργίας του ενδοθηλίου των αγγείων.

Είναι γνωστή η στενή σχέση ΑΥ και καρδιαγγειακών κινδύνων.

Ο υπαρκτός αυτός κίνδυνος εμφάνισης των καρδιαγγειακών νόσων έχει συνάρτηση όχι μόνο το ύψος της ΑΠ αλλά και τη συνύπαρξη άλλων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου [Δυσλιπιδαιμία, κάπνισμα, παχυσαρκία, μεταβολικά νοσήματα (Σακχαρώδης Διαβήτης, παθήσεις Θυρεοειδούς)].

Η κατευθυντήρια γραμμή που παρέχει ο παρακάτω Πίνακας, έχει καταρτηστεί με υπολογισμό του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου με βάση το ύψος της Α/Π αλλά και την συνύπαρξη άλλων παραγόντων όπως βλάβη στα όργανα «στόχοι» π.χ. στον ΣΔ (νεφρά, μάτια, σε νεφρικά νοσήματα – Δυσλιπιδαιμία – Μεταβολικό σύνδρομο).

ΠΙΝΑΚΑΣ

ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ	ΟΡΙΑΚΗ ΑΥ	ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΑΔΙΟΥ 1	ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΑΔΙΟΥ 2	ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΑΔΙΟΥ 3
ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ	ΜΙΚΡΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΙΚΡΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΣΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
1-2 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ	ΜΙΚΡΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΣΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΣΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Τουλάχιστον 3 παράγοντες κινδύνου – βλάβη «οργάνων στόχων» - Σακχαρώδης Διαβήτης – Νόσοι Νεφρών – Καρδιαγγειακή υφιστάμενη νόσος	ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ	ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Η αρτηριακή υπέρταση σε παγκόσμια κλίμακα εμφανίζεται σε 1 στους 3 ενήλικες.

Στην Ελλάδα στατιστικά στοιχεία αναφέρουν 20% του πληθυσμού να εμφανίζει ΥΠΕΡΤΑΣΗ.

Η διάγνωση της ΑΥ βασίζεται στη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης που αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της αντικειμενικής εξέτασης και πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά.

Έτσι, η λήψη αρτηριακής πίεσης ειδικά στα άτομα μεγάλης ηλικίας και στα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη η μέτρηση και λήψη της ΑΠ πρέπει να γίνεται και σε όρθια θέση (ενδεχόμενο ορθοστατικής υπότασης).

Συνήθως η λήψη ΑΠ γίνεται στο δεξιό χέρι που πρώτη φορά όμως που εξετάζεται κάθε άτομο η αρχική μέτρηση ΑΠ πρέπει να γίνεται και 2 χέρια (ενδεχόμενη στένωση αρτηρίας άνω άκρου δεξιού ή αριστερού).

Αν διαπιστωθεί πράγματι διαφορά συστολικής και διαστολικής στη λήψη αμφοτέρων των χεριών οι επόμενες μετρήσεις ΑΠ πρέπει να γίνονται στο χέρι με την υψηλότερη ΑΠ.

Σημειώνονται οι τιμές που προκύπτουν από κάθε μέτρηση και αν διαφέρουν τα αποτελέσματα μεταξύ 1^ης και 2^ης μέτρησης αυτή η διαφορά είναι μεγαλύτερη των 10mmHg (συστολική ΑΠ), 5mmHg(διαστολική πίεση) πρέπει να γίνεται και 3^η μέτρηση (παρεμβολή ολίγων λεπτών).

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η ΑΥ δεν εμφανίζει ειδικά συμπτώματα!!!

Υπάρχει η γενική άποψη ότι συμπτώματα όπως : ζάλη – κεφαλαλγία – αιφνίδια εφίδρωση – ρινορραγίες – δυσκολία στον ύπνο, οφείλονται στην Α.Υ. (όχι συμπτώματα βέβαια ειδικά για Α.Υ.!!!)

Αυτές οι λαϊκές αντιλήψεις δεν είναι καινούργιες. Έτσι αν ανατρέξουμε στο έτος 1950 στο «θεραπευτικό Εγκόλπιο» του Κ.Α. Δημησά θα δούμε επίσης δεκάδες συμπτώματα (!!!) όπως κεφαλαλγία, ίλιγγοι, αιμωδίες, νευραλγίες, απίσχναση, δύσπνοια προσπάθειας, βήχας, άγχος, εμμηνόπαυση, που αφορούσαν εκδηλώσεις και συμπτώματα της «ιδιοπαθούς», νευρικής-πρωτοπαθούς» Υπέρτασης και αναφέρονται στο θεραπευτικό εγκόλπιο Κ.Α. Δημησά 1950.

Οι λαϊκές αυτές αντιλήψεις φαίνεται να έχουν επιβιώσει (ευτυχώς μόνο μερικές) μέχρι τις μέρες μας.

Σήμερα η τελική διάγνωση της ΑΥ γίνεται με την 24ώρη ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΙΕΣΗΣ.

Στην καταγραφή αυτή υπολογίζονται:

α) η μέση τιμή πίεσης της ημέρας,

β) μέση πίεση της νύχτας.

Τα διαστήματα ημέρας και νύχτας υπολογίζονται με βάση τις ώρες του ύπνου του κάθε ατόμου που εξετάζεται.

Ορισμένα συμπτώματα τα οποία μπορεί να παρουσιάζουν τα υπερτασικά άτομα, μπορεί να οφείλονται είτε σε βλάβη των «οργάνων στόχων» που προσβάλλει η παρουσία χρόνιας υπέρτασης όπως δύσπνοια (καρδιακή ανεπάρκεια), στηθαγχικά ενοχλήματα (στεφανιαία νόσος), διαλείπουσα χωλότητα (περιφερική αρτηριοπάθεια), σύγχυση, ημιπληγία (προσβολή Κεντρικού Νευρικού Συστήματος – ΚΝΣ), είτε στην πρωτοπαθή νόσο η οποία προκαλεί την αρτηριακή υπέρταση (δευτεροπαθής υπέρταση) όπως το φαιοχρωμοκύτωμα (όγκος των επινεφριδίων: 0,1-2% του συνόλου των περιπτώσεων υπέρτασης είναι νευροενδοκρινής όγκος που εκκρίνει αδρεναλίνη και NOR-αδρεναλίνη.

(Η έκκριση των ορμονών προκαλεί παροδικά ή μόνιμα σημεία ερεθισμού του συμπαθητικού συστήματος όπως αίσθημα παλμών, δύσπνοια, εφίδρωση, κεφαλαλγίες, τρόμο, ναυτία, δυσπεψία, υπεργλυκαιμία).

Επίσης, έντονη κεφαλαλγία που συνοδεύεται από συνγχυτικά φαινόμενα, εμετούς κεντρικής αιτιολογίας, σπασμούς προκαλεί η ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΠΑΘΕΙΑ, που εμφανίζεται σε μικρό ποσοστό <10% στα άτομα με κακοήθη Υπέρταση (Αρρύθμιστη ΑΠ για μεγάλο χρονικό διάστημα).

Στην κακοήθη υπέρταση η ΑΠ εμφανίζεται συστολική >20mmHg ΑΠ >140mmHg διαστολική.

Τα παραπάνω συνοδεύονται από μεταβολές που εμφανίζονται στο πλάσμα του ατόμου με ΑΥ, και είναι:

α) Ινωδογόνου διαταραχές.

β) Αναστολέα ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (ΡΑΙ) - ενεργοποίηση.

γ) Του ενεργοποιητή του ιστικού πλασμινογόνου (ΕΡΑ).

δ) Της θρομβομοντουλίνης - ενεργοποίηση.

Θρομβομοντουλίνη : Συνδέεται με την θρομβίνη à πρωτεΐνη C à θρομβίνη από παράγοντα Va VVV9.

Ινωδογόνο : Καθορίζει το ιξώδες του αίματος και μηχανισμού αιμόσταση/ινωδόλυσης. Τα επίπεδα του αποτελούν προγνωστικό παράγοντα για την εμφάνιση υποκείμενων καρδιαγγειακών νόσων.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ ΣΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

• Οικογενειακό ιστορικό προϋπάρχουσας καρδιαγγειακής νόσου κυρίως άνδρες >55ετών, γυναίκες >65ετών.
• Κάπνισμα
• LDL χοληστερόλη >130mg/dL
• HDL χοληστερόλη άνδρες <40mg/dL, γυναίκες <45mg/dL
• Τριγλυκερίδια >150mg/dL
• Σάκχαρο νηστείας >100mg/dL
• Παθολογική ανοχή γλυκόζης νηστείας
• Περίμετρος μέσης (παχυσαρκία) άνδρες >102cm, γυναίκα >80cm.

 

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η διάγνωση της Υπέρτασης δεν πρέπει να βασίζεται στα αποτελέσματα των μετρήσεων μίας και μοναδικής επίσκεψης.

Ακόμα και σε άτομα που εμφανίζουν μεγάλη αύξηση της αρτηριακής πίεσης (συστολική/διαστολική >180, >110) πρέπει να δίνεται χρονικό περιθώριο μερικών ημερών για την επανεκτίμηση της ΑΠ.

Όσο πιο κοντά βρίσκονται οι τιμές της ΑΥ στο 140mmHg/90mmHg τόσο περισσότερες επισκέψεις λόγω των οριακών αυτών τιμών της ΑΠ απαιτείται πριν τεθεί η διάγνωση της Υπέρτασης που θα συνοδεύει το άτομο για όλη τη ζωή και την συνεχή θεραπευτική αγωγή της Α.Υ.

Όλες αυτές οι αναφορές αποσκοπούν στην αποφυγή υπερδιάγνωσης και του φαινομένου της «ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ» που αποτελεί φυσιολογική αντίδραση η οποία εμφανίζεται πολύ συχνά στα τμήματα επειγόντων περιστατικών του Νοσοκομείου όπου προσέρχεται το άτομο και όπου ο φόβος, η αγωνία, η αρρωστοφοβία του ατόμου προκαλούν αύξηση Α/Π μέχρι και 30mm/Hg.

Το φαινόμενο της λευκής μπλούζας εκτός από τα Νοσοκομεία συμβαίνει και στα ιδιωτικά Ιατρεία.

Ο βαθμός αυτός της αντίδρασης που θεωρείται ψυχολογικού υποστρώματος διαφέρει από άτομο σε άτομο και περιορίζεται με την ψυχολογική, φιλική προσέγγιση και την εξοικείωση του ατόμου με τις τεχνικές καταγραφής της αρτηριακής πίεσης.

Σαν ορισμό ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ ορίζεται η αρτηριακή πίεση που βρίσκεται αυξημένη σε 3 τουλάχιστον επιστήμες στο ιατρείο ενώ εκτός ιατρείου με 24^ωρη καταγραφή η λήψη πιέσεων στο περιβάλλον του σπιτιού.

Η αντιμετώπιση της «υπέρτασης λευκής μπλούζας» είναι δραστική με την εφαρμογή μη φαρμακευτικών μέσων με σύγχρονη παρακολούθηση της Α/Π 1-2 φορές το χρόνο στο ιατρείο ή εκτός ιατρείου.

Σε πολλές περιπτώσεις μετά από παρακολούθηση πολλών ετών η πίεση βρίσκεται αυξημένη.

Το αντίστροφο φαινόμενο της «ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ» αποτελεί ή ανεύρεση φυσιολογικών τιμών ΑΠ στις μετρήσεις ιατρείου και αυξημένη ΑΠ στις μετρήσεις εκτός ιατρείου και αναφέρεται σαν ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (Masked Hypertension).

ΥΠΕΡΤΑΣΗ «ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ»	ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΙΕΣΗ	ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΔΙΑΦ. ΔΙΑΓΝ. ΜΟΥΝΤΟΚΑΛΑΚΗ

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Διαφορ. Διαγν. Μουντοκαλάκης 4^η εκδ.

• Βικιπαιδεια
• Hypert. Res.
• Hem. Lumg. Girc. 2020

Η Γενετική – Η Γεννετική μηχανική ή ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗ περιλαμβάνει την μελέτη των δομών των πρωτεϊνών του οργανισμού.

Ο ενδελεχής έλεγχος των πρωτεϊνών και των γονιδίων που ευθύνονται για την σύνθεση και σχηματισμό τους αποτελεί το αντικείμενο μελέτης της ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗΣ.

Οι πρωτεΐνες κατέχουν πρωτεύοντα ρόλο (δομικό και λειτουργικό) στον συνολικό μεταβολισμό και φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων, α) με τις δράσεις που εξασκούν για την ανάπτυξη και γήρανση του κυττάρου, β) με συμμετοχή στην παραγωγή ουσιών (π.χ. ένζυμα).

Η λειτουργικότητα των πρωτεϊνών εξαρτάται από την ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ μορφή της δομής τους που επιτρέπει σε αυτές να αλληλοεπιδρούν με άλλες πρωτεΐνες ή χημικές ενώσεις του κυττάρου.

Η πλήρης ανάλυση των πρωτεϊνών αποτελεί τον στόχο της Ιατρικής όχι μόνον για σήμερα αλλά και για το μέλλον, χρειάζεται όμως και την συνδρομή της ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΓΡΑΦΙΑΣ αλλά και της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ για την σωστή αναπαράσταση της ΤΡΙΔΙΑΣΤΑΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ κάθε πρωτεΐνης.

Επίσης, υπολογίζεται ότι η όλη προσπάθεια και εκπλήρωση του έργου της πρωτεωμικής θα απαιτήσει μεγάλες ταχύτητες υπολογιστών όπως και διαχείρισης των δεδομένων σε κλίμακες πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που χρησιμοποιήθηκαν για την ανίχνευση και ανάλυση του ανθρώπινου ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΟΣ.

Η εφαρμογή της ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗΣ προσφέρει τεράστιες δυνατότητες ερμηνείας και κατανόησης όχι μόνον του γονιδιώματος αλλά και της παθολοφυσιολογίας των διαφόρων νόσων του ατόμου.

Η πρόσφατη αποκρυπτογράφηση που καθορίζει την αλληλουχία των κωδικών γραμμάτων του ανθρώπινου γονιδιώματος προσφέρει πολλές πληροφορίες.

Ο κωδικός αυτός περιλαμβάνει τα Α, Τ, C, G γράμματα τα οποία επαναλαμβάνονται πολλές φορές με διαφορετική σειρά και με αριθμούς συνολικούς που μπορεί να γεμίσουν τα φύλλα ενός τηλεφωνικού καταλόγου.

Ο αριθμός όμως των γονιδίων τα οποία κωδικοποιούν την έκφραση πρωτεΐνης δεν είναι μεγαλύτερος της τάξης των 31.000 (συγκριτικά σκυλάκι έχει 18.000 – φυτά 28.000).

Σήμερα δεχόμαστε ότι το σύνολο των πολύπλοκων συμπεριφορών του ανθρώπου [κοινωνικών – συνειδητών – μνήμης] οφείλεται στην πολυπλοκότητα δράσης των πρωτεϊνών του κάθε οργανισμού.

Οι πρωτεΐνες είναι εκείνες οι οποίες κωδικοποιούνται από τα γονίδια και είναι τα μόρια που ευθύνονται για όλες τις λειτουργικές και μεταβολικές διεργασίες του κυττάρου του ανθρώπινου οργανισμού.

Αλλά, το σύνολο των γονιδίων του ανθρώπου είναι 11.000 και το σύνολο παραγωγής και έκφρασης των γονιδίων αυτών και οι βιολογικοί μηχανισμοί που παράγονται μπορεί να φτάσει τα 5.000.000!!!

Αυτό ακριβώς είναι το αντικείμενο ενός νέου κλάδου της Ιατρικής, της ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗΣ που ξεχωρίζει και μελετάει τις πρωτεΐνες.

Στην Ιατρική η ΠΡΩΤΕΟΜΙΚΗ είναι δυνατόν να προσδιορίσει τις πρωτεΐνες οι οποίες συνδέονται με διάφορα νοσήματα και επομένως την ανίχνευση πρωτεϊνικών δεικτών οι οποίοι θα συνδέονται με τα νοσήματα αυτά.

Τα παραπάνω έχουν τεράστια μελλοντική σημασία.

Αν προσδιοριστούν αυτοί οι πρωτεϊνικοί δείκτες όχι μόνον υποβοηθείται σημαντικά η διάγνωση της κάθε νόσου αλλά και η πρόγνωσή της ενώ παράλληλα είναι δυνατόν να επιλεγούν ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΣΤΟΧΟΙ για εφαρμογή φαρμακευτικής θεραπείας.

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ – ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΥΤΩΝ

Κάθε μέρος του ανθρώπινου οργανισμού έχει σαν δομικό υλικό πρωτεΐνη, όπως κυτταρικοί υποδοχείς – νευρικές ίνες – ένζυμα.

Το σύνολο των πρωτεϊνών ανέρχεται σε ποσοστό 80% το βάρος του κάθε μυός το 70% του δέρματος – 90% του συνολικού βάρους του σώματος.

Οι πρωτεΐνες συντίθενται από αμινοξέα τα οποία καθορίζουν σαν αλληλουχία την διάταξη, την λειτουργία κάθε πρωτεΐνης.

Παράγοντες φυσικοί, μηχανικοί, χημικοί μπορεί να επηρεάσει το μέγεθος, το ηλεκτρικό φορτίο, την τρισδιάστατη διαμόρφωση των πρωτεϊνών με επίδραση και στις βιολογικές λειτουργίες της πρωτεΐνης αυτής.

Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΩΤΕΩΜΑ αναφέρεται για πρώτη φορά το έτος 1981 (γλωσσικό ανάλογο του γονιδιώματος) και χρησιμοποιείται για την περιγραφή του συνόλου των πρωτεϊνών που εκφράζεται και τροποποιείται αναλόγως από το γονιδίωμα του κάθε κυττάρου κατά την συνολική διάρκεια της ζωής του.

Η ΠΡΩΤΕΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΛΑΔΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΖΕΙ, ΑΝΙΧΝΕΥΕΙ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΚΑΠΟΙΑ ΝΟΣΟ.

Αυτό, καθίσταται εφικτό με την ανάλυση της έκφρασης των πρωτεϊνών των κυττάρων και των ιστών του σώματος και ακολούθως γίνεται η σύγκριση αυτών μεταξύ της φυσιολογικής τους κατάστασης και την κατάσταση που προκύπτει από τη συγκεκριμένη νόσο.

Οι πληροφορίες που λαμβάνονται και παρέχονται από την ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗ, αποτελούν ουσιαστικό συμπλήρωμα μαζί με το σύνολο των πληροφοριών της μελέτης του κάθε γονιδιώματος.

Ο συνδυασμός αυτός έχει δημιουργήσει τον καινούργιο κλάδο βιοεπιστημών την «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΕΝΩΜΙΚΗ».

Η νέα αυτή κατεύθυνση της Βιολογικής - Γενετικής Ιατρικής μπορεί να εξακρίβωση τα αίτια διαφόρων νοσημάτων που έχουν κληρονομικό υπόστρωμα και ενδημικό χαρακτήρα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας με προσδιορισμό φορέων οικογενειών με παθολογικά γονίδια, όπως συμβαίνει στα νησιά Νάξο, Μήλο, Μύκονο όπου εμφανίζεται η νόσος «ΝΑΞΟΣ».

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ

• Νόσος ΝΑΞΟΣ
• Στους ΦΟΥΡΝΟΥΣ ΙΚΑΡΙΑΣ : εντοπίζεται η νόσος COHEN.
• Στην ΙΚΑΡΙΑ : Αταξία του Φρίντριχ.
• Στην ΚΑΛΥΜΝΟ : Νόσος Wilson.
• Στην ΚΡΗΤΗ : ΠΡΟΠΙΟΝΙΚΗ ΟΞΥΟΥΡΙΑ – ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΥΟΠΑΘΕΙΑ, ATTR – αμυλοειδίωση.
• Νήσος ΧΙΟΣ : νόσος Kennedy.
• ΜΑΝΗ : ΜΥΟΤΟΝΙΚΗ ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΤΥΠΟΥ 1.

Επίσης, σήμερα στο επίπεδο του DNA εκτελούνται πολλές διαγνωστικές εξετάσεις για διάφορα νοσήματα.

Έτσι, εκτός από τις σπάνιες μονογονοδιακές αποκλίσεις (νόσοι που οφείλονται στη λειτουργία και δομή ενός γονιδίου) εξετάζονται πολυσύνθετες αρρώστιες, όπως :

α) Η δοκιμασία της apo-E σε άτομα με νόσο Alzheimer.

β) Δοκιμασία του Factor V (Leiden) προς εύρεση προδιάθεσης φλεβικών θρομβώσεων.

Οι καινούργιες επίσης τεχνολογίες άπτονται άμεσα των ΚΑΚΟΗΘΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ, π.χ. στον καρκίνο του μαστού.

Έτσι, η μελέτες των προτύπων έκφρασης των 50 γονιδίων έχουν προσδιοριστεί για την διαφορική διάγνωση της οξείας μυελοβλαστικής από την οξεία μυελοειδή λευχαιμία για τον διαχωρισμό μεταστατικού ή όχι μελανώματος ανθρώπου (προσδιορισμός μεταστατικών κυττάρων).

Η πρωτεωμική ανάλυση σε συνδυασμό με την ανάλυση του DNA θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην Ιατρική όπως ήδη ελέχθη για νοσήματα όπως η ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ – ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (Νοσήματα με κληρονομικό υπόστρωμα).

Επίσης, τα δεδομένα του φαρμακογονιδιωματικής άρχισαν ήδη να έχουν συμμετοχή σε κλινική πράξη σε τομείς της παθολογίας.

Η επίδραση κάθε φαρμάκου στο γονιδίωμα όσο και η ανακάλυψη ειδικών πρωτεϊνών HER2 αντιγραφής της αλληλουχίας του HER2 γονίδια) έχει ήδη βρεθεί.

Ευελπιστούμε ότι το βάδισμα στα καινούργια μονοπάτια της μεταγονιδιωματικής εποχής θα διαρκέσει πολλά χρόνια.

Η μεγάλη συχνότητα εμφάνισης των παραπάνω νοσημάτων (Ν. Νάξος – Ν. Kennedy κ.α.) στην Ελληνική επικράτεια οφείλεται :

α) Στην γεωφυσική της διαμόρφωση (ορεινοί όγκοι – δύσκολη επικοινωνία ανθρώπων).

β) Στις κλειστές κοινωνίες που επέτρεπαν του γάμου μεταξύ ατόμων.

Όλες αυτές οι γνώσεις και επιστημονικές παρατηρήσεις και επιτεύγματα έχουν δημιουργήσει το ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ που σήμερα θεωρείται από τα πρωτοπόρα κέντρα Παγκοσμίως.

ΝΟΣΟΣ ΝΑΞΟΣ (Ν.Ν.)

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ – Αποτελεί σημαντικό αίτιο θανάτου νέων ατόμων (αθλητών συχνά) αναλογία γενικού πληθυσμού 1/5.000.

Μορφή αρρυθμιογόνου μυοκαρδιοπάθειας δυσπλασίες της δεξιάς κοιλίας. Οφείλεται στο γονίδιο, στο χρωμόσωμα 17 ΝΑΞΟΣ.

Συνδυάζεται με φαινότυπο : υπερκεράτωσης παλαμών και πελμάτων «αφρικανικού τύπου κατσαρά μαλλιά» Προϊόντος του χρόνου η αντικατάσταση της δεξιάς κοιλίας που χαρακτηρίζει την νόσο από ινώδη, ινολιπώδη ιστό επεκτείνεται και στην αριστερά κοιλία – καρδιακή ανεπάρκεια.

Κληρονομείται η νόσος με υπολειπόμενο τρόπο (πιθανότητα 25%).

Κρούσματα εκτός από την Ελλάδα (Νάξος, Μήλος, γενικά στις Κυκλάδες, Εύβοια) και στην Ιταλία, Τουρκία, Ισραήλ, Σαουδική Αραβία (1 άτομο/εμφανίζει την Ν.Ν.).

Η νόσος εντοπίσθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία των 80 από τον ερευνητή Έλληνα Καρδιολόγο-Έρευνας, Νίκο Πρωτονοτάριο.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Θ. Ευστρατιάδη ΕΟ Ιδ. Ερ. ΠΡΩΤΕΩΜΙΚΗΣ

• Science : Γενετικής
• Mayo Clin.

Σήμερα η μοριακή τεχνολογία mRNA παρέχει δυνατότητα γενετικών πληροφοριών για την δημιουργία της «πρωτεΐνης ακίδας» του κοροναϊού και την δημιουργία mRNA εμβολίων, που περιέχουν μόρια mRNA που προκαλούν πρόκληση γένεσης χυμικής και κυτταρικής ανοσίας.

Τα mRNA εμβόλια, διαθέτουν : α) μεγάλη ισχύ, β) χαμηλό κόστος παρασκευής, σε μικρό χρονικό διάστημα.

Το mRNA εμβόλια είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και για άλλες παθήσεις π.χ. καρκίνου – μολυσματικά νοσήματα (Zika – Λύσσα).

Διακρίνονται 2 ΤΥΠΟΙ mRNA ΕΜΒΟΛΙΩΝ

Όλες οι παραπάνω διεργασίες εκδηλώνονται με την χορήγηση απειροελάχιστης ποσότητας mRNA.

Τα mRNA που χορηγούνται κατά του καρκίνου του στομάχου έχουν στόχο τα αντιγόνα που σχετίζονται με τον όγκο, και η χρήση τους είναι θεραπευτική παρά προφυλακτική.

Η χορήγηση αυτή επιδιώκει την διέγερση των βιολογικών απαντήσεων οι οποίες μπορεί να καθορίσουν ή να μειώσουν το φορτίο του όγκου.

mRNA εμβόλια έχουν δοκιμαστεί κατά:

• Καρκίνου Μαστού
• Καρκίνου Δέρματος
• Καρκίνο Πνευμόνων
• Καρκίνο ΓΕΣ
• Καρκίνο Εγκεφάλου
• Αιματολογικά νοσήματα.

Σύνοδος της χορήγησης των εμβολίων στην πανδημία COV-19 υπάρχει και η χορήγηση φαρμάκων κατά των ιών που αποτελούν συνθετικές χημικές ενώσεις και χορηγούνται per os οίκοι.

Ο θεραπευτικός στόχος των φαρμάκων αυτών είναι η ελάττωση του φορτίου του ιού (δεν εξαλείφουν τον ιό).

Σημαντικό θεραπευτικό ρόλο κατέχουν και ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ με αξιόλογο τρόπο δράσης που στρέφεται κατά της Πρωτεΐνης-ακίδας ειδικά στα πρώτα στάδια της λοίμωξης από COV-19.

Η ενδελεχής παρακολούθηση και ανάλυση όλων των ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΩΝ του ιού COV-19 θα μας επιτρέψει την «αναγνώριση» τον ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΣΤΑΘΕΡΩΝ (μη μεταλλασσόμενων) περιέχουν τον COV-19 οι οποίες και θα αποτελέσουν τους θεραπευτικούς στόχους του μέλλοντος (θεραπευτικά μονοκλονικά αντισώματα).

Μέχρι τότε η εφαρμογή προληπτικών μέτρων (αποστασιοποίηση – χρήση μάσκας- καθαρισμός χεριών) πρέπει να γίνεται.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Οι πρόσφατες βελτιώσεις στην παρασκευή των mRNA εμβολίων προσέθεσαν πλήθη πληροφοριών για την παρουσία και ερμηνεία των σύνθετων διεργασιών που επιτελούν οι ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ στον ανθρώπινο οργανισμό και την δυνατότητα μεγαλύτερης παραγωγής αντισωμάτων, βελτίωση της ανoγεννητικότητας αλλά κα του μεταβολισμού των εμβολίων mRNA όταν χορηγηθούν αυτά.

Τα εμβόλια mRNA παρέχουν μεγάλη ανοσία κατά των λοιμώξεων (πειραματικά μοντέλα σε λοίμωξη με γρίππη, Zika με την δυνατότητα κάλυψης του εμπορικού σκευάσματος του εμβολίου με κατάλληλη ουσία (π.χ. κάψα από λιποειδές).

Η βελτίωση κατασκευής των mRNA προώθησαν επίσης και τη χρήση των εμβολίων mRNA κατά του καρκίνου (εμβόλια εκ δενδριτικών κυττάρων και άμεσης ενέσιμης mRNA)

Δενδριτικό κύτταρο : Αποτελεί τα όρια μεταξύ κληρονομικής και επίκτητης ανοσίας. Βασική λειτουργία του είναι η προώθηση και παρουσίαση των αντιγόνων στην επιφάνεια άλλων δραστικών κυττάρων.

Τα εμβόλια αυτά έχουν δώσει ενθαρρυντικά ελπιδοφόρα αποτελέσματα με δεδομένες απαντήσεις από τα Τ ειδικά κύτταρα που συνοδεύουνε έτσι μεγάλη χρονική διάρκεια ύφεσης της νόσου.

Ο μελλοντικός στόχος των εμβολίων mRNA είναι η δημιουργία «νέων» μονοπατιών ανοσοποίησης και νέους στόχους που επιδρούν στα λοιμώδη αλλά και νεοπλασματικά νοσήματα.

Όλα τα παραπάνω αν συνδυαστούν με το χαμηλό κόστος των εμβολίων και παράλληλα λυθεί το πρόβλημα διατήρησης τους (χαμηλή θερμοκρασία) θα αποτελέσουν για το μέλλον το ΙΔΑΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗΣ.

mRNA ΕΜΒΟΛΙΑ

Όλα τα εμβόλια κατά του COV-19 βασίζονται στη χρήση του RNA, ενός μορίου που συντελεί στην ολοκλήρωση πολλαπλών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος.

• RNA – ΔΕΣΟΞΥ-ΡΙΒΟΥΝΟΚΛΕΪΝΙΚΟ ΟΞΥ και η τεχνολογία τους που βασίζεται στη μοριακή γενετική Βιολογία
• DNA μακρομόριο χημικό, νουκλεϊτικό οξύ που αποτελεί το γενετικό υλικό των ζώντων οργανισμών και των περισσότερων ιών.
• RNA μονομερή νουκλεοτίδια RNA: είναι αγγελιοφόρος μεταξύ DNA και ριβοσωμάτων (πρωτεϊνικά συμπληρώματα πυρήνα – κύτταρου).

Τα εμβόλια αυτά είναι γνωστά από δεκαετίες (Zika – Πανώλης – Γρίππης) και έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία των νεοπλασιών.

Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας mRA εμβολίων είναι η ικανότητα της παρασκευής σταθερής mRNA κατά νέων ομάδων σε σύντομο χρονικό διάστημα (πολύ πιο γρήγορα από ποτέ).

Σαν παράδειγμα η εταιρεία Moderna κατασκεύασε το mRNA – 1273 εμβόλιο για τον COV-19 εντός 2 ημερών!!!

Το mRNA κωδικοποιεί «μόνον» την πρωτεΐνη κορυφής «spike protein» του ιού COV-19 μία αβλαβή πρωτεΐνη της επιφάνειας του ιού. Η χορήγηση του εμβολίου δεν είναι δυνατή να προκαλέσει νόσηση.

Βασικά η χορήγηση αφορά ένα «αντιγόνο» ένα αντιγονικό ερεθισμό που προκαλεί την δημιουργία ανοσιακής απάντησης του οργανισμού με τελική κατάληξη την δημιουργία αντισωμάτων με την εκλεκτική αντιμετώπιση της λοίμωξης από COV-19.

Ο καινούργιος τρόπος εμβολιασμών κινητοποίησε όλον τον επιστημονικό κόσμο κυρίως για τυχόν παρενέργειες αλλά και για την εντόπιση των αντιδράσεων (αλλεργική ή μη) του ανθρώπινου οργανισμού.

Οι έρευνες αυτές άρχισαν από το Καλοκαίρι του 2020 και απέδειξαν, τα εξής :

1. Κοινές αντιδράσεις: εμφάνιση συμπτωμάτων γρίππης (ρίγη, μυαλγίες, μυϊκά άλγη, πυρετός) εμφανίζεται μετά την χορήγηση.

2. Τοπικός ερεθισμός στην θέση χορήγησης που υποχωρεί χωρίς πρόβλημα. Η μόνη ουσιαστική παρενέργεια αφορά τις αλλεργικές αντιδράσεις (ορισμένες σοβαρές) η οποία εμφανίζεται στο άτομο με σοβαρό και εξακριβωμένο αλλεργικό υπόστρωμα).

Μάλιστα αναφέρεται ότι το εμβόλιο χορηγείται ακόμα και σε άτομα με ιστορικό ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΛΛΕΡΓΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΚΑΤΑ COV-19

ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΙΩΝ

Στην παρασκευή των εμβολίων αυτών χρησιμοποιούνται σαν «μεταφορείς» ένας ιός που θα απελευθερώσει τις ανοσολογικές αντιδράσεις του αμυντικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού.

Το «όχημα ιοί» στα εμβόλια Johnson & Johnson και Astra Zeneca είναι ένας ΑΔΕΝΟΪΟΣ (χιμπατζή, άνθρωπος) ο οποίος βέβαια έχει υποστεί κατάλληλες επεξεργασίες για αδρανοποίηση και εξουδετέρωση των ιδιοτήτων του.

Οι αδενοϊοί είναι πολύ γνωστοί από χρόνια στην επιστημονικό κόσμο:

α) γιατί προκαλούν το κοινό κρυολόγημα.

β) έχουν χρησιμοποιηθεί με κατάλληλη εξεργασία για την θεραπεία νεοπλασιών.

Με τα εμβόλια αυτά και την ένεση ενός «οχήματος» μη μολυσματικού ιού (του αδενοϊού) ο οποίος μεταφέρει μοναδικές αποκλειστικές πληροφορίες στα κύτταρα του οργανισμού προς παραγωγή της «S-protein» της πρωτεΐνης κορυφής του COV-19 αναστέλλεται το σημείο επαφής, εισόδου στο υγιές κύτταρο του COV-19.

Ο σχηματισμός αυτής της πρωτεΐνης διεγείρει απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος (δημιουργία αντισωμάτων).

Ειδικών αντισωμάτων κατά COV-19 και με τον τρόπο αυτό ο οργανισμός προστατεύεται από την μόλυνση (όταν γίνει) του COV-19.

Τα εμβόλια με δημιουργία οχήματος αδενοϊών και mRNA είναι ιδανικά για την αντιμετώπιση της πανδημίας COV-19.

Η χρήση mRNA – οχήματος αδενοϊού εξασφαλίζει μεγάλης κλίμακας αντισωματικές απαντήσεις (κυτταρική, χυμική ανοσία).

Το εμβόλιο Johnson-Johnson έχει «δοκιμαστεί» σε 44.000 άτομα στην Αμερική – Αφρική – Αγγλία.

Επίσης, έχει αποδειχτεί ότι αν και ο εμβολιασμός δεν προκαλεί 100% ανοσία, η λοίμωξη COV-19 μετά τον εμβολιασμό και όταν συμβεί αυτή η όλη έκβαση, εξέλιξη της λοίμωξης διαδράμει ήπια.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ

1. Πλεονεκτήματα των mRNA εμβολίων ότι τα αντιγόνα έχουν σαν τόπο παραγωγής τους το εσωτερικό των κυττάρων, ενεργοποιώντας την ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΚΑΙ ΧΥΜΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ.
   • Τα mRNA εμβόλια δεν επηρεάζουν και δεν προκαλούν επαναπρογραμματισμό του DNA του κυττάρου.
   • Τα εμβόλια με δημιουργία «οχήματος αδενοϊών» και mRNA αποτελούν ιδανική λύση αντιμετώπισης της πανδημίας του COV-19 (τρόπος παρασκευής άμεσος και ταχύτατος).
   • Οι δημιουργία των mRNA και «οχημάτων ιών» εμβολίων δημιουργεί τεράστιες μελλοντικές προοπτικές για το μέλλον της ανθρωπότητας και τούτο διότι :
     1. i. Μπορεί η κατηγορία των εμβολίων αυτών να εφαρμοστεί στην πρόληψη (ενεργής ανοσοποίηση) σε λοιμώδη νοσήματα (νοσήματα που κυριαρχούν στις υποανάπτυκτες χώρες).
     2. ii. Η χρήση αυτών των εμβολίων μπορεί να δράσει και να ενεργοποιήσει το συνολικό σύστημα ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού στις διάφορες νεοπλασίες παρεμβαίνοντας επί κυτταρικού επιπέδου.

2. Μειονεκτήματα : Τα εμβόλια Pfizer – Moderna, διατηρούνται σε βαθειά κατάψυξη (-70^oC). Αντίθετα το εμβόλιο Astra-Zeneca, Oxford διατηρείται στους 5^οC.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - WHO

• Med. Well
• Βικιπαιδεια

Κλάδος της σύγχρονης Ιατρικής που έχει σαν στόχο την αντικατάσταση ή «αναγέννηση», «αναδημιουργία» κατεστραμμένων ιστών και οργάνων.

Επίσης, η ειδικότητα αυτή της Ιατρικής αναφέρεται σε ομάδα Βιοχημικών-Βιολογικών παραμέτρων που περιλαμβάνουν και τη χρήση βλαστοκυττάρων.

Σαν παραδείγματα αναφέρονται :

α) Κυτταρική Θεραπεία, ένεση βλαστοκυττάρων ή προγονικών κυττάρων.

β) Ανοσορυθμιστική θεραπεία χρήση αναγεννητικών Βιολογικά ενεργών μορίων, που χρησιμοποιούνται μόνα τους ή σαν εκκρίσεις των κυττάρων χορηγούνται με ένεση.

γ) Την μεταμόσχευση οργάνων και ιστών ανεπτυγμένων στο εργαστήριο, που αφορούν χόνδρο των αρθρώσεων, αιμοφόρα αγγεία – δέρμα – ουροδόχο κύστη.

Η τελική προσπάθεια και στόχος είναι η δημιουργία κατάλληλης λειτουργίας ειδικών Βιολογικών, Βιοχημικών εξεργασιών που είναι αντίγραφο των φυσιολογικών αντίστοιχων λειτουργιών του οργάνου (π.χ. τεχνητό πάγκρεας – τεχνητό ήπαρ).

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Είναι η μεταμόσχευση ανθρώπινων κυττάρων για αντικατάσταση ή επιδιόρθωση ιστών ή κυττάρων.

Πολλά διαφορετικά ήδη κυττάρων χρησιμοποιούνται σήμερα σαν θεραπεία διαφόρων νοσημάτων όπως :

Αιμοποιητικά κύτταρα – Βλαστοκύτταρα – Βλαστοκύτταρα μυϊκού ιστού – Μεσεγχυματικά κύτταρα – Λεμφοκύτταρα – Δενδριτικά κύτταρα – Κύτταρα νησιδίων του παγκρέατος.

Η μεταμόσχευση μυελού αποτελεί την πιο γνωστή διαδικασία της κυτταρικής θεραπείας και η θεραπεία αυτή βρίσκει ολοένα και περισσότερες εφαρμογές στην αντιμετώπιση αυτοάνοσων νόσων, κακώσεων σπονδυλικής στήλης, βελτιώσεις του ανοσοποιητικού συστήματος.

ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

Ανθρώπινα εμβρυϊκά πολυδύναμα κύτταρα τα οποία αποτελούν μία ιδιαίτερη ομάδα κυττάρων.

Τα κύτταρα αυτά μπορεί να «εξελιχθούν» σε οιοδήποτε κύτταρο του ανθρώπινου οργανισμού.

Βρίσκονται στα έμβρυα των ανθρώπων, καλούνται ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ 4 ΕΙΔΗ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ

• ΕΜΒΡΥΪΚΑ, προέρχονται από το ανθρώπινο έμβρυο 3-5 ημερών.
• ΜΗ ΕΜΒΡΥΪΚΑ (ενήλικα) Βλαστοκύτταρα.
• ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΑ Βλαστοκύτταρα.
• ΚΥΤΤΑΡΑ ΟΜΦΑΛΙΟΥ ΛΩΡΟΥ και αμνιακού υγρού.

Εμβρυϊκά πολυδύναμα κύτταρα (Embryonic Stem Cell ή ESCs) είναι κύτταρα τα οποία προέρχονται από την μάζα των εσωτερικών κυττάρων τη ΒΛΑΣΤΟΚΥΣΤΗΣ (πρόωρο στάδιο προς της εμφύτευσης του εμβρύου).

Τα ανθρώπινα έμβρυα εξελίσσονται σε βλαστοκύστεις 4-5 ημέρες μετά την γονιμοποίηση και περιλαμβάνουν 50-150 κύτταρα.

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

• Άλγη στόματος – λαιμού (εμφάνιση πληγών στο στόμα) όπως συμβαίνει στην
• Χημείο – ακτινοθεραπεία
• Ναυτία – έμετοι
• Λοιμώξεις
• Αιμορραγίες
• Διάμεση πνευμονία και λοιμώξεις πνεύμονα
• Αντίδραση απόρριψης.

Η υπερεκτίμηση και οι πολυδιαφημισμένες δια των βλαστοκυττάρων θεραπείες έχουν σχεδόν παραμερίσει τις παρενέργειες αυτών.

Σαν παράδειγμα Έγχυση Βλαστοκυττάρων στο μάτι προκαλεί τύφλωση.

Ο αριθμός των πολυδύναμων κυττάρων στον μυελό των οστών κυμαίνεται από 50.000-200.000.

Η πιο συχνή μέθοδος για συλλογή πολυδύναμων κυττάρων είναι η περιοδική αφαίμαξη. Από το αίμα που λαμβάνεται διαχωρίζονται τα πολυδύναμα κύτταρα, τα οποία τα χορηγούμε στον λήπτη.

Η χορήγηση των πολυδύναμων κυττάρων στο αίμα ενεργοποιεί την παραγωγή τους μετά 4 ημέρες.

Ο εγκέφαλος, ο μυελός των οστών, αιμοποιητικό σύστημα, αιμοφόρα αγγεία, μύες σκελετού, δέρμα, ήπαρ, αποτελούν πηγές βλαστοκυττάρων.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι παραγωγής και αύξησης των πολυδύναμών κυττάρων :

α) Κατάλληλη διατροφή.

β) Τρόπος ζωής.

γ) Βελονισμός : προάγει την διαφοροποίηση των μεσεγχυματικών πολυδύναμων κυττάρων και την λειτουργικότητα στις βλάβες της Σπονδυλικής Στήλης. Κινητοποιεί την κατηγορία των κυττάρων αυτών που διαθέτουν επουλωτική ικανότητα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

80% επιτυχία, σημειώνεται με τον χρήση για νεαροποίηση των Βλαστοκυττάρων.

Θεραπείες με SC Κύτταρα (Stem Cells) έχουν γίνει σε πολλές χώρες – Αμερική – Ιράν – Νότιο Κορέα – Αυστραλία.

Οι μεταμοσχεύσεις πολυδύναμων κυττάρων (μεταμόσχευση μυελού) που εφαρμόζεται για αιματολογικά νοσήματα με ρυθμό 50.000 μεταμοσχεύσεις ετησίως και με αύξηση της συχνότητας 10%-20% και σε αριθμό 20.000 ατόμων παρουσιάζουν επιβίωση 5 ετών και άνω.

Το κόστος της θεραπείας με πολυδύναμα κύτταρα είναι $8.000 - $30.000 για την θεραπεία αύξησης των μεσεγχυματικών πολυδύναμων κυττάρων.

Η πιο διαδεδομένη και περισσότερο δοκιμασμένη θεραπεία με πολυδύναμα κύτταρα αποτελεί η ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΟΣΤΩΝ που τελείται σαν θεραπεία αιματολογικών νόσων και παθήσεων ανοσοποιητικού συστήματος επίσης για ανανέωση του αιμοποιητικού συστήματος μετά έντονες θεραπείας για νεοπλασία.

Το πιο οργανωμένο και διάσημο κέντρο (Stem Cell Institute) έχει θεμελιωθεί από τον Dr. Neil Riordan και βρίσκεται στον ΠΑΝΑΜΑ.

Το καυτό θεμελιώδη ερώτημα είναι :

ΜΠΟΡΕΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΝΑ ΑΝΑΣΤΡΕΨΕΙ ΤΗΝ ΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ;

Πολυδύναμα κύτταρα αν συνδυαστούν με γονίδια κατά της γήρανσης αναστέλλουν την ηλικιακή εξέλιξη.

Η εισαγωγή νεαρών πολυδύναμων κυττάρων στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσει αναγέννηση των υπαρχόντων κυττάρων με κατάληξη επιβράδυνση ή και αναστολή της διαδικασίας της επερχόμενης γήρανσης.

Πειραματικά δεδομένα έχουν δείξει ότι η έγχυση πολυδύναμων κυττάρων στον εγκέφαλο ζώων είχε σαν αποτέλεσμα αύξηση 10%-15% χρόνου ζωής τους και επιβράδυνση του γήρατος.

Επίσης, μπορεί να ανασταλεί η πρόωρη γήρανση με υγιεινές συνήθειες, όπως :

• Όχι κάπνισμα.
• Αποφυγή ακτινοβολίας ηλιακής.
• Τμηματικό φυσικό μαύρισμα.
• Μην ταλαιπωρείτε το δέρμα του προσώπου κάνοντας άσκοπες κινήσεις έκφρασης.
• Υγιεινή διατροφή.
• Κατανάλωση ελάχιστης ποσότητας αλκοόλης.
• Καθημερινή σωματική άσκηση.
• Καθαρισμός επιμελής του δέρματος πρωί, βράδυ.

Η χρήση των εμβρυϊκών πολυδύναμων κυττάρων (Βλαστοκυττάρων) αντιμετωπίζει ηθικοθρησκευτικά ερωτήματα.

Έτσι, η χρήση τους έχει επιτραπεί στην Σουηδία, Φιλανδία, Βέλγιο, Ελλάδα, Μ. Βρετανία, Δανία, Ολλανδία, ενώ η χρήση τους είναι παράνομη στη Γερμανία, Αυστρία, Ιρλανδία, Πορτογαλία.

Τα Βλαστοκύτταρα υποστηρίζονται σε υγρά μορφή μπορεί να δημιουργήσουν νέο οστό ή χόνδρο σε αντικατάσταση κατεστραμμένου ιστού. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο διότι ο χόνδρος δεν αναγεννάται και βρίσκεται σαν ελαστικό ιστό της μύτης, αυτιών, αρθρώσεις.

Η χορήγηση ενέσιμου σκευάσματος βλαστοκυττάρων δεν έχει ουσιαστικές παρενέργειες.

Η πλήρης αποκατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος του λήπτη γίνεται σε 3-12μήνες. Στη διάρκεια αυτή υπάρχει σε χρόνο που γενικά θυμίζει το 1^ο χρόνο ηλικίας – επιρρέπεια σε λοιμώξεις.

Υπάρχει συστηματικός έλεγχος παρακολούθησης του μοσχεύματος.

Οι πιθανότητες κατά την μεταμόσχευση μυελού των οστών με θανατηφόρας κατάληξης ήταν το 1993-1997 εντός 200 ημερών μετά την μεταμόσχευση 30%.

Το ποσοστό αυτό μειώθηκε 16% 2003-2017 και σε 11% το 2013-2017.’

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

• Ορθοπεδική

Η χρήση βλαστοκυττάρων έχει μείωση τις συνηθισμένες χειρουργικές επεμβάσεις π.χ. του γόνατος μειώνοντας σημαντικά το χρόνο ανάρρωσης. Συνήθως χρησιμοποιούνται μεσεγχυματικά κύτταρα που διαβιούν στο μυελό των οστών, με διάρκεια 6 μηνών – πολλών χρόνων.

Οι κλινικές εφαρμογές των βλαστοκυττάρων γίνονται από της εξής ειδικότητες : αναισθησιολόγος, δερματολόγος, πλαστικός χειρουργός, ακτινολόγους, ειδικότητες που αντιμετωπίζουν συνήθως νευρολογικές – ορθοπεδικές παθήσεις.

Πρέπει να σημειωθεί ότι θεραπείες αυτές μακροχρόνια μπορεί να προκαλέσουν ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΤΟΥ ΛΗΠΤΗ.

• Αισθητική Δέρματος

Χρήση τοπικών σκευασμάτων βλαστοκυττάρων στο πρόσωπο γίνεται με την κυκλοφορία διαφόρων αλοιφών.

Το πρόσωπο μεταξύ 50-60 ετών στις γυναίκες εμφανίζει συμπτώματα γήρανσης x2 φορές γρηγορότερα των ανδρών.

Η χρήση αυτών των αλοιφών που έχουν σαν βάση την αναγέννηση του κολλαγόνου συνδετικού ιστού και περιλαμβάνουν :

1. Μασάζ προσώπου (ερεθίζει παραγωγή κολλαγόνου και ενισχύει την «μνήμη των μυϊκών ιστών»).
2. Κρέμες κολλαγόνου.
3. Κρέμες με Βιτ. C.
4. Κατάλληλη διατροφή.
5. Επαρκής ενυδάτωση οργανισμού.
6. Όχι κάπνισμα.
7. Κρέμες κατά των ρυτίδων (Retin – A). Η ρετινόλη είναι φυσικής μορφή Βιτ. A.

Η εμφάνιση του Προσώπου και του λαιμού αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Εμφανίζεται απώλεια του μυϊκού τόνου, λέπτυνση επιδερμίδας που τελικά δίνει την εικόνα πλαδαρότητας – εξασθένησης.

Η απώλεια οστικής μάζας των σιαγόνων μειώνει το μέγεθος της κατώτερης μοίρας του προσώπου και με τον τρόπο αυτό εμφανίζονται :

• Μεγέθυνση μύτης
• Στόματος

Η έκθεση σε επίδραση ελευθέρων ριζών του περιβάλλοντος (μόλυνση ατμόσφαιρας – ηλιοθεραπεία) προκαλεί οξειδωτική καταστροφή δέρματος και καταστροφή του κολλαγόνου που προκαλεί εμφάνιση ρυτίδων.

Η καταστροφή του κολλαγόνου προκαλείται από – κάπνισμα – κατανάλωση μεγάλη σακχάρων – έκθεση στον ήλιο.

Αντίθετα η καφεΐνη μειώνει την καταστροφή του κολλαγόνου.

• Καρδιαγγειακά Νοσήματα

• Στεφανιαία νόσος
• Εμφρακτό μυοκαρδίου
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο
• Περιφερική αρτηριακή νόσος

Μπορεί να αντιμετωπιστούν με θεραπεία χορήγησης stem cells. Η θεραπεία οστεοαρθρίτιδας δεν γίνεται με χρήση SC λόγω μόνιμου βλάβης της άρθρωσης.

Παθήσεις Σπονδυλικής Στήλης – Νεύρων

Θεραπεία SC στις βλάβες Σ.Σ., βλάβες νεύρων. Έχουν αποτέλεσμα 45% ποσοστό με βελτίωση κάτω των 6 μηνών.

Η επιβίωση των Stem Cells (SC) διαρκεί 5 μήνες και ενίοτε 3 χρόνια.

Μετά την θεραπεία με SC δεν πρέπει να λαμβάνονται :

1. Αναλγητικά φάρμακα για τουλάχιστον 6 εβδομάδες.
2. Ανάπαυση για τις επόμενες 24-48 ώρες.
3. Φυσικοθεραπεία σε 6 ημέρες.

Μετά την θεραπεία επίσης σημαντική είναι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πρωτεΐνες (κοτόπουλο – ψάρι – γουρούνι – αρνί – αυγό – γάλα – τυρί – tofu (γάλα σόγιας).

Η θεραπεία με μεταμόσχευση κυττάρων μυελού χρησιμοποιεί κύτταρα από τους μύες, τα οστά, του δότη ενώ και η χορήγηση SC γίνεται με την κυκλοφορία του αίματος και μάλιστα η δράση αυτή των SC διαρκεί πάνω από χρόνο.

Επίσης η κατανάλωση σκευασμάτων κολλαγόνου που ευρέως κυκλοφορούν στο εμπόριο θεωρείται σχετικά ασφαλής προκαλώντας γαστρεντερικές εκδηλώσεις (κακή γεύση στο στόμα – «καούρα» στον οισοφάγο).

Πιο ασφαλής και χωρίς παρενέργειες είναι οι κρέμες κολλαγόνου που χρησιμοποιεί και η Ελληνικής καταγωγής ηθοποιός Jennifer Aniston.

Γενικά η κατανάλωση 2,5-15gram καθημερινά κολλαγόνου θεωρείται ασφαλής και χωρίς παρενέργειες.

Η χρήση πόσιμων σκευασμάτων κολλαγόνου ενεργεί θεραπευτικά μετά χορήγηση 90 ημερών.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Βιβλιογραφία

Flsevior : εχμ. Tox. Patiol

Βικιπαίδεια

Clin. Imm.

Merck Man.