Με το φιλί μεταδίδονται ορισμένα νοσήματα και αυτό γίνεται όταν δύο άτομα φιλιούνται περιπαθώς στο στόμα, αναπόφευκτα γίνεται ανταλλαγή σωματικών υγρών.

Υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι καθορίζουν την αντίδραση των διάφορων αμυντικών συστημάτων του οργανισμού και εξαρτώνται από :

α) εκτός του συγκεκριμένου παθογόνου οργανισμού.

β) από αριθμό των εισερχόμενων μικροβίων στον οργανισμό.

γ) από το σημείο εισόδου.

δ) γενική κατάσταση υγιούς ατόμου.

Σαν παράδειγμα αναφέρεται ότι ο ιός HIV και ηπατίτιδας Β μεταδίδονται εύκολα κατά την συνουσία ενώ ιός ηπατίτιδας C δεν μεταδίδονται τόσο εύκολα με την σεξουαλική επαφή.

Εώς 1 δις εκατομμύρια μικρόβια (278 διαφορετικών ειδών) μεταφέρονται από το φιλί (ένα και μόνο). Ευτυχώς 95% είναι ακίνδυνα για την υγεία του ατόμου. Επίσης «παθητικό φιλί» που διαρκεί 10ʺ μεταφέρει 20 εκατομμύρια μικρόβια. Βέβαια πρέπει να τονιστεί ότι η ζώνη του στόματος αποτελεί μία από τις κυριότερες ερωτογενείς ζώνες με την απελευθέρωση ενδορφίνης και μείωση του συναισθηματικού stress.

Με το φιλί μεταδίδονται νοσήματα όπως:

1. ΙΟΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΕΡΠΗΤΑ (H.S.V.           )

Αποτελεί ένα από τα συχνά Σ.Μ.Ν. (σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα). Όταν κολλήσει κάποιος τον ιό, ο ιός παραμένει για πάντα στον οργανισμό σε αδράνεια (περιοδική ενεργοποίηση από stress – πυρετό).

Ο ιός θεωρείται ότι μεταδίδεται ακόμα και όταν βρίσκεται σε ανενεργή κατάσταση.

Ο HSV1 προκαλεί τον επιχείλιο έρπητα.

O HSV2 προκαλεί έρπητα γεννητικών οργάνων αλλά συμβαίνει και το αντίθετο.

2. ΣΥΦΙΛΗ : Η λοίμωξη προκαλείται από άμεση επαφή με πληγή κατά τα πρώτα στάδια της μέσω του κολπικού – πρωκτικού – στοματικού sex και τα φιλιά.

3. ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ η νόσος των ερωτευμένων.

Η νόσος προκαλείται από τον ιό του Epstein Bar.

Εκδηλώνεται με πυρετό, διόγκωση ήπατος, σπλήνα, διόγκωση λεμφαδένων, αύξηση μονοπύρηνων ακόμη μεταδίδεται με το φιλί εξ ‘ου και ο ορισμός (νόσος των ερωτευμένων).

4. HIV: πολύ σπάνια μεταδίδεται από το φιλί (ύπαρξη ανοικτών πληγών στο στόμα).

• ΙΟΓΕΝΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ : Μετάδοση νόσου με σάλιο-βλέννα-κόπρανα πάσχοντος ατόμου.

• ΚΥΤΤΑΡΟΜΕΓΑΛΟΪΟΣ (CMV) : Μετάδοση με σωματικά βιολογικά υγρά (σίελος, ούρα, αίμα). Διατηρείται ο CMV δια βίου στον οργανισμό του ανθρώπου. Ιδιαίτερα επικίνδυνη η αναζωπύρωση του ιού στην εγκυμοσύνη, στην ανοσοκαταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος (μεταμόσχευση, χημειοθεραπεία). Ο ιός προκαλεί επίσης – ηπατίτιδα – πνευμονία – εξανθήματα.

• H.P.V. (Human Papilloma Virus: Ιός Ανθρώπινων Θηλωμάτων) : Το «γαλλικό φιλί» γνωστό και σαν «βαθύ φιλί» - «φιλί γλώσσας», μπορεί να μεταδώσει τον HIV που ευθύνεται για την ανάπτυξη καρκίνου εγκέφαλου, φάρυγγα. Θεωρείται ότι HIV σε ποσοστό 7% υπάρχει στην στοματική κοιλότητα αλλά μόνο το 1% είναι ογκογενετικό (στοματοφαρυγγικός καρκίνος).

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (ΣΜΝ)

Η άλλη ονομασία του ΣΜΝ είναι «αφροδίσια νοσήματα» όπου πηγάζει από την Αφροδίτη θεά του έρωτα στον αρχαιοελληνική και ρωμαϊκή εποχή.

Πριν εξελιχθεί η Ιατρική Επιστήμη τα ΣΜΝ (με κορυφαίο νόσημα την σύφιλη) και με τις ενδημίες και πανδημίες που προκαλούσαν οι λαοί θεωρούσαν αυτά σαν «κατάρα θεών» και ήταν νοσήματα χωρίς θεραπεία με την Ιατρική να συνδράμει απλά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων τους.

Όμως από τα έτη 1969-1970 η θεραπευτική εφαρμογή των αντιβιοτικών άλλαξε την συνολική εικόνα των ΣΜΝ. Έπαψαν αυτά να θεωρούνται «δημόσια απειλή». Το έτος 1920 εφαρμόζεται η πρόληψη και θεραπεία και στους «ερωτικούς συντρόφους» των ασθενών που πάσχουν από ΣΜΝ.

Αλλά ακόμα και σήμερα τα ΣΜΝ εξακολουθούν να αποτελούν παγκόσμιο πρόβλημα.

Τα ΣΜΝ εμφανίζουν έξαρση, χαρακτηριστικά 1 εκατομμύριο ΣΜΝ σημειώνονται σε καθημερινή βάση. Οφείλονται τα τελευταία χρόνια στην παντελή έλλειψη προγραμμάτων εμβολιασμών ειδικά στις υποανάπτυκτες χώρες όπως και στις χωρίς έλεγχο μετακινήσεις πληθυσμού.

Τα πιο συχνά νοσήματα τα οποία σήμερα καταγράφονται και σε όλες τις ηλικιακά σεξουαλικώς ενεργείς ομάδες είναι μόλυνση από – Χλαμύδια – Τριχομονάδες – Οξυτε…. Κ…. (μόλυνση από Human Papilloma Virus H.P.V.) – Έρπης των γεννητικών οργάνων – Σύφιλη – Γονόρροια – Ηπατίτιδες Α, Β, - Βακτηριακή κολπίτιδα – Ψείρες εφηβαίου – Ψώρα – Μυκητιάσεις.

Τα παραπάνω νοσήματα προκαλούν επιπλοκές στις νεαρές ηλικίες αν δεν θεραπευτούν εγκαίρως όπως :

• Στειρότητα – φλεγμονή κοιλιακής ζώνης – έκτοπο κύηση – καρκίνο τραχήλου μήτρας.

Η επιλογή του κατάλληλου προφυλακτικού στον άνδρα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της συνολικής σεξουαλικής του ικανοποίησης.

Για την απόλυτη διευκόλυνση δημοσιεύεται ο παρακάτω πίνακας.

mm= χιλιοστά, τα χιλιοστά δεν είναι εκατοστά!!!

Τα βιολογικά υγρά (σπέρμα – αίμα – ιδρώτας) είναι γνωστό ότι μεταδίδουν τα ΣΜΝ. Τα συχνότερα ΣΜΝ που μεταδίδονται με το στοματικό sex, είναι :

1. ΕΡΠΗΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ : Μετάδοση με επαφή, με κόλπο, στόμα, πρωκτό, του μολυσμένου ατόμου. Εξαιρετικά μεταδοτική νόσος.

2. ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ : Μετάδοση από σεξουαλική επαφή με κόλπο – πέος – πρωκτό – στοματική κοιλότητα πάσχοντος ατόμου.

3. ΣΥΦΙΛΗ : Μετάδοση της νόσου με sex από κόλπο, στόμα, πέος, πρωκτό. Ακόμα και με δερματική επαφή (ύπαρξη πληγής στο σώμα ή γεννητικά όργανα).

Οι επόμενες λοιμώξεις είναι λιγότερο πιθανή να μεταδοθούν από το στοματικό σεξ αλλά ο κίνδυνος μετάδοσής τους υπάρχει και περιλαμβάνει :

• ΙΟΣ HIV (Human Immunodeficiency Virus : ιός ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας)

Μετάδοση από τα σωματικά υγρά του πάσχοντα.

Ο ιός βρίσκεται επίσης εκτός από τα κολπικά υγρά, στο γάλα, στο σπέρμα. Η μόλυνση του HIV γίνεται :

α) μέσω επαφής με βλεννογόνο (κόλπος).

β) μέσο επαφής με ανοικτή πληγή.

γ) κοινή χρήση βελόνας-σύριγγας.

Η μετάδοση του με το στοματικό sex γίνεται όταν υπάρχει ανοικτή πηγή εισόδου (πληγή) στο στόμα ή σε άλλη περιοχή του σώματος, που έρχεται σε επαφή με βλεννογόνους (πρωκτικό sex).

Σημειώνεται ότι η μόλυνση με τον HIV στα πρώτα στάδια είναι δυνατόν να διαδράμει χωρίς συμπτώματα. Η εξέλιξη της λοίμωξης από HIV έχει σαν αποτέλεσμα σχεδόν πλήρη ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος στο σύνολό του.

• ΧΛΑΜΥΔΙΑ : Μόλυνση από επαφή με κόλπο – στόμα – πέος – πρωκτό μολυσμένου ατόμου. Η νόσος δεν έχει εμφανή συμπτώματα ή συμπτώματα τα οποία συνήθως δεν αξιολογούνται όπως κνησμός τοπικά – άλγος κατά την ούρηση, αίσθημα καύσου κατά την ούρηση.

• ΨΕΙΡΕΣ ΕΦΗΒΑΙΟΥ : Εδράζονται παρασιτικά στις ρίζες των τριχών των γεννητικών οργάνων. Δεν εμφανίζονται ποτέ στο τριχωτό της κεφαλής. Οι ψείρες μεταδίδονται μέσω φυσικής επαφής από το ένα άτομο στο άλλο.

• ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Β, C : Ιοί που προκαλούν φλεγμονή του ήπατος. Μετάδοση με σωματικά υγρά. Εικόνα κλινική : Παρόμοια με εκείνη της γρίππης. Εξέλιξη : Οξεία ηπατική ανεπάρκεια – Χρόνια ηπατίτις.

• ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ : Εξωφυτικές αλλοιώσεις (εξογκώματα) επί ή κάτωθεν των γεννητικών οργάνων. Προκαλούνται από τον ιό ανθρώπινων θηλωμάτων. Η νόσος εξαπλώνεται όταν ένα άτομο έλθει σε επαφή με τα υπάρχοντα κονδυλώματα. Η νόσος μπορεί να είναι ασυμπτωματική, πόνος τοπικά, κνησμός εμφανίζονται.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Πρωτεΐνη σπουδαία για τον μεταβολισμό του ανθρώπινου οργανισμού.

Εδράζεται στη μεμβράνη των κυττάρων του εντέρου – των νεφρών – ήπατος – στο γραγμό αίματος – εγκέφαλο – πλακούντα.

Η ΓΛ λειτουργεί σαν αντλία ροής δια μέσου της μεμβράνης των κυττάρων, αντλία που εξαρτάται από ενέργεια ΓΛ και η οποία διακινεί ξένα μόρια, συστατικά, φάρμακα (φάρμακα τα οποία υφίστανται αλλοίωση του μεταβολισμού της, στην λειτουργία της ΓΛ, μπορεί να αντιδράσουν και μεταξύ τους) βλαπτικά για το κύτταρο (ξενοβιοτικά) προς το εξωτερικό χώρο του κάθε κυττάρου.

Η λειτουργία της ΓΛ η οποία λαμβάνει μέρος στο μεταβολισμό πολλών φαρμάκων λειτουργεί συνεργικά με την λειτουργία του κυττοχρώματος P45034A για τον μεταβολισμό σχεδόν όλων των φαρμάκων που λαμβάνονται.

Τα φάρμακα τα οποία αυξάνουν την λειτουργικότητα της ΓΛ, παράδειγμα Rifampicin ελαττώνουν την βιοδιαθεσιμότητα άλλων φαρμάκων.

Η ΓΛ βρίσκεται στα ζώα, μύκητες, διάφορα μικρόβια.

Μαζί με την λειτουργία του Κυτοχρώματος P45034A αποτελεί σημαντικό αμυντικό παράγοντα του οργανισμού, απομακρύνοντας πολλά βλαπτικά για αυτόν ερεθίσματα.

Η ΓΛ φυσιολογικά υπάρχει σε πολυάριθμα αθροίσματα στα επιθηλιακά κύτταρα του εντέρου όπου φιλτράρει, ξενοβιοτικές ουσίες (τοξίνες, φάρμακα) από το αυλό του εντέρου προς το εξωτερικό περιβάλλον.

Η ΓΛ βρίσκεται επίσης στο ήπαρ (χοληφόρους πόρους).

Επίσης στα εγγύς σωληνάρια των νεφρών όπου προωθεί τα ξενοβιοτικά παράγωγα στον αυλό των ουροφόρων σωληναρίων. Επίσης ΓΛ βρίσκεται στον πλακούντα και στους όρχεις.

Η ΓΛ βρίσκεται στον εγκεφαλονωτιαίο φραγμό εγκεφάλου (στα ενδοθηλιακά κύτταρα των τριχοειδών αγγείων).

Η Γ- γλυκοπρωτεΐνη αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το έτος 1976 σε κύτταρα νεοπλασιών, τα οποία διαθέτονται σε μεγάλες πυκνότητες το ένζυμο αυτό, εμφανίζουν ανθεκτικότητα στη χορήγηση των αντινεοπλασματικών φαρμάκων. Από εκεί προέρχεται η άλλη ονομασία της ΓΛ ως Π- γλυκοπρωτεΐνη προκαλούσα πολυφαρμακευτική αντίσταση – πρωτεΐνη 1 (P-glycoprotein : Multidrug resistrome protein 1).

Η Π-γλυκοπρωτεΐνη ανήκει στην μεγάλη των μέσω σύνδεσης ΑΤΡ οικογένειας μεταφοράς ουσιών. Όλες οι πρωτεΐνες αυτές μεταφέρουν ξενοβιοτικά συστατικά εντός και εκτός της μεμβράνης του κυττάρου, όπως :

• ΦΑΡΜΑΚΑ : Κολχικίνη, κινιδίνη, tacrolimus,
• ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ : Etoposide, doxorubicin, vinblastine, και
• ΛΙΠΙΔΙΑ
• ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
• ΠΕΠΤΙΔΙΑ
• ΧΟΛΗ
• Digoxin
• Dexamethasone.

Οι φυσιοχημικές ικανότητες αυτής της ΓΛ προσδίδουν ρόλους σε αυτή, όπως :

• Ρύθμιση κατανομής.
• Βιοδιαθεσιμότητα φαρμάκου
• Αυξημένη λειτουργία ενζυμικών συστημάτων.

(μείωση κατανομής φαρμάκων στο έντερο, με αποτέλεσμα ελάττωση θεραπευτικού εύρους του φάρμακου).

• Ενισχυμένη μεταφορά αντινεοπλασματικών φαρμάκων στα νεοπλασματικά κύττταρα, προκαλεί πολλαπλή ανθεκτικότητα στα φάρμακα αυτά.
• Απομάκρυνση τοξικών μεταβολιτών και ξενο........ ουσιών από το έντερο, νεφρούς, χοληφόρο δένδρο, αυλό του εντέρου.
• Μετανάστευση των δενδριτικών κυττάρων*.

*ΔΕΝΔΡΙΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, τα οποία προέρχονται από τον μυελό των οστών. Η λειτουργία τους ................. από κυττοκίνες (IL-1, IL-4, TNF-α, GM-CSF). Διαθέτουν επίσης την ικανότητα να παρουσιάζουν αντιγόνα μέσω της τάξης ΙΙ του μείζονος συστήματος ιστοσυμβατότητας.

• Η ΓΛ προστατεύει το αιμοποιητικό πολύδρομο κύτταρο από διάφορες τοξίνες.

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Το επιθήλιο το οποίο περιβάλλει το εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου δεν αποτελεί μόνον τόπο για την απορρόφηση του φαρμάκου, αλλά επίσης και επιφάνεια για την απορρόφηση ξενοβιοτικών ουσιών.

Η Ρ-glycoprotein βρίσκεται ανατομικά στην κορυφή της μεμβράνης των κυττάρων του εντερικού αυλού, καλύπτοντας τον εντερικό αυλό από το 12δάκτυλο μέχρι το ορθό (με πολυάριθμο σύνολο κυττάρων στο λεπτό έντερο).

Όπως όλα τα ένζυμα τα οποία λαμβάνουν μέρος στον μεταβολισμό των φαρμάκων η ΓΛ μπορεί να δράση είτε σαν αναστολέας είτε σαν επιταχυντής στο μεταβολισμό τους.

Με τελικό αποτέλεσμα επηρεασμό (θετικό ή αρνητικό) της βιοδιαθεσιμότητας του κάθε φαρμάκου.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Όταν το φάρμακο διανέμεται στους ιστούς του σώματος, η ΓΛ μπορεί να ενεργήσει θετικά ή αρνητικά, στην απορρόφηση των φαρμάκων από τους ιστούς αυτούς.

Επίσης η ΓΛ δρα σαν αμυντικός φραγμός στη διείσδυση τοξίνων και φαρμάκων στο κεντρικό νευρικό σύστημα, δια μέσου της παρουσίας της στα κύτταρα του αιμο-εγκεφαλικού φραγμού.

Επίσης η ΓΛ επηρεάζει τον μεταβολισμό (απέκκριση) φαρμάκων δια των νεφρών.

ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Βασικός διαβιβαστής μεταξύ των φαρμάκων επιδράσεων.

Η φαρμακινητική ενός φαρμάκου μπορεί να αλλοιωθεί άμεσα από την σύγχρονη χορήγηση άλλων παραγόντων (με θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα), με την λειτουργία της ΓΛ.

Έτσι, η ΓΛ ασκεί ανασταλτική δράση στα παρακάτω φάρμακα :

• Clarithromycin
• Erythromycin
• Ritovavir
• Verapamil.

Ενώ ενισχύει τη δράση – Rifampiacin και χόρτου St. John’s.

St. John’s wort (Hyperciaum perforatum) : βότανο που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση → κατάθλιψης → αγωνίας → προβλήματα ύπνου. Δρα με τα συστατικά του hypericin και hyperforin.

H γ-γλυκοπρωτεΐνη διαθέτει παρόμοιο φάσμα δράσης με εκείνης του κυττοχρώματος CYP34A.

Τα κύτταρα του εντέρου, όπως και τα κύτταρα του ήπατος, διαθέτου το μεταβολικό ένζυμο CYP34A όπως και την λειτουργική αντλία της ΓΠ.

Η συνεργική λειτουργία αυτών των ενζυμικών συστημάτων αν διαταραχτεί προκαλείται αλλαγές της βιοδιαθεσιμότητας των φαρμάκων και πιθανή αύξηση της τοξικότητας αυτών.

Περισσότερη γνώση στο γενετικό υπόστρωμα λειτουργίας και βιοδιαθεσιμότητας των φαρμάκων θα μας δώσει μεγαλύτερης εμβέλειας απαντήσεις που αφορούν της αλληλοεπίδραση των φαρμάκων.

ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ.Λ.

Loperamide : Φάρμακο κατά των διαρροιών περιέχει οπιοειδές η ενέργεια του οποίου αποφεύγεται στο Κ.Ν.Σ. με τη δράση της Π- γλυκοπρωτεΐνης.

Παράλληλη τώρα η χορήγηση Loperamide και Verapamil (που είναι ισχυρός αναστολέας της ΓΛ) μπορεί να προκαλέσει καταστολή του αναπνευστικού κέντρου προκαλώντας τοξικότητα της Loperamide, λόγω αναστολής της ΓΛ, η οποία καθιστά ................... τον εγκεφαλωνοτιαίο φραγμό στην Loperamide.

Θεωρητικά φάρμακα τα οποία αναστέλλουν την ΓΛ μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την καλύτερη επίτευξη θεραπευτικού αποτελέσματος στη χορήγηση φαρμάκων που δρούν στο Κ.Ν.Σ.

Digoxin : Η ενίσχυση ή αναστολή της λειτουργικότητας ΓΛ μπορεί να αλλοιώσει την βιοδιαθεσιμότητα των φαρμάκων.

Παράδειγμα η χορήγηση Rifavopin – St. John’s χορταριού, αυξάνει την λειτουργία της Γ.Λ. και επομένως ελαττώνει την συγκέντρωση του φαρμάκου Digoxin στο αίμα.

Αναστολείς H.I.V. πρωτεάσης

Το αποτέλεσμα της θεραπείας εξαρτάται από την γ-γλυκοπρωτεΐνη των μεμβρανών των κυττάρων. Έτσι :

• H ΓΛ του εντέρου ορίζει την απορρόφηση των αναστολέων της HIV πρωτεάσης.
• H ΓΛ του εγκεφαλονωτιαίου φραγμού και του αίματος εμποδίζει την μεταφορά του φαρμάκου στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, με αποτέλεσμα παραμονή του ιού και μειωμένη θεραπεία των επιπλοκών του HIV από το Κ.Ν.Σ.
• Επίσης η Π-γλυκοπρωτεΐνη ευρίσκεται στα CD₄ κύτταρα, τα οποία αποτελούν τον κύριο στόχο των φαρμάκνω κατά του HIV.

Dabigatram

Αντιπηκτικό φάρμακο το οποίο λαμβάνεται από το στόμα (per os) χρησιμοποιείται αντί του αντιπηκτικού Warfarin, εμφανίζει λιγότερες παρενέργειες γενικά αλλά περισσότερες γαστρορραγίες.

Το φάρμακο αποτελεί υπόστρωμα δράσης ΓΛ.

Έτσι, φάρμακα αναστέλλουν τη δράση ΓΛ όπως η κετοναζόλη – αμιοδαρόνη, βεραπαμίλη, κλαριθρομυκίνη όταν χορηγηθούν παράλληλα αυξάνουν τη δράση του φαρμάκου, με κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών αιμορραγιών!!

Η λειτουργία της ΓΛ αναστέλλεται από φάρμακα, όπως :

• Amiodarone
• Azithromycin
• Capropril
• Clarithromycin
• Cyclosporine
• Piperine
• Quercetin
• Ammidine
• Reserpine
• Rifonovir
• Taiquidar
• Verapamil

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

H Ρ-γλυκοπρωτεΐνη είναι αντλία «ροής». Βρίσκεται σε διάφορα ζωτικά όργανα. Παίζει βασικό ρόλο στην μεταφορά, μεταβολισμό των φαρμάκων όπως και την απορρόφηση, διάχυση, αδρανοποίηση αυτών.

Η λειτουργικότητα της Ρ-γλυκοπρωτεΐνης είναι σημαντική με μεγάλη κλινική σημασία στις αλληλοεπιδράσεις των διαφόρων φαρμάκων στην κατάθλιψη – στη θεραπεία ΗΙV – λοιμώξεις, στην αποβολή του μοσχεύματος.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Σαν παχυσαρκία ορίζεται η υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα ενώ υπέρβαρο θεωρείται το άτομο που εμφανίζει πλεόνασμα σωματικού βάρους σε σχέση με το ύψος του.

Η παχυσαρκία σήμερα θεωρείται πολυπαραγοτικό νόσημα και χαρακτηρίζεται από μεταβολικές και ενδοκρινικές διαταραχές όπως και διαταραχές της κοινωνικής συμπεριφοράς των παχύσαρκων ατόμων.

Κυριότερος παράγοντας ανάπτυξης της παχυσαρκίας αποτελούν :

α) το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (ποσοστό 40%),

β) γενετικοί παράγοντες (ποσοστό 60%).

Η παχυσαρκία διακρίνεται σε 2 τύπους.

1^ος τύπος ΣΠΛΑΧΝΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ – ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ : Κατανομή αύξηση λίπους στο άνω τμήμα του σώματος.

2^ος τύπος ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ : Εναπόθεση λίπους στους μηρούς, γλουτούς.

Η κεντρική παχυσαρκία θεωρείται νοσογόνος κατάσταση σήμερα και συνοδεύει διάφορα νοσήματα και νεοπλασίες.

Επίσης, ορισμένα φάρμακα που χορηγούνται για θεραπείες νοσημάτων αυξάνουν το βάρος του σώματος όπως, είναι :

• ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ – ΣΟΥΛΦΟΝΥΛΟΥΡΙΕΣ – ΘΕΙΑΖΟΛΙΔΙΝΕΔΙΟΝΕΣ – ΑΝΤΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ – ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ – ΟΡΜΟΝΙΚΑ, ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ – ΠΙΖΟΥΙΦΕΝΗ : Φάρμακο για επαναλαμβανόμενες προσβολές ημικρανίας – αγγειακές κεφαλαλγίες (αντιχολινεργική δράση).

Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής για σοβαρή μικροβιακή πνευμονία κατά 142%!!!.

COV-19 – ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Τα παχύσαρκα άτομα (ΔΜΣ≥40) εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες – κινδύνους να προσβληθούν από καλοήθη νοσήματα (Αγγειακο-καρδιακά επεισόδια, Χολολιθίαση – Σακχαρώδη Διαβήτη 2, Οστεοαρθρίτιδα, Μεταβολικό σύνδρομο) αλλά και από νεοπλασίες (μηνιγγιώμα – Ca μαστού – παθήσεις θυρεοειδή αδένα κ.α.).

Η παχυσαρκία είναι γνωστό ότι συνοδεύεται από μείωση ανοσίας – χρόνια φλεγμονή – τάση προς δημιουργία θρομβώσεων.

1. Τα άτομα με παχυσαρκία έχουν x3 κίνδυνο νοσοκομειακής νοσηλείας.

77% νοσηλευόμενοι

2. Η παχυσαρκία επιδρά στην λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος.

Η περίσσεια λίπους διηθεί τα όργανα παραγωγής ανοσοκυττάρων (σπλήνα, μυελός οστών, θυμό αδένα) με αποτέλεσμα μείωση της παραγωγής αυτών και της λειτουργικότητας αυτών (Τ κύτταρα – κύτταρα μειωμένα),.

3. Η παχυσαρκία μειώνει την αναπνευστική λειτουργία των πνευμόνων.
4. Η αύξηση του ΔΜΣ συνδέεται άμεσα με την θνητότητα του παχύσαρκου ατόμου από COV-19.

Άτομο που έρχεται σε επαφή με COV-19 (φορέα) εμφανίζει 113% φορές προσβολή από τον ιό και πιθανή νοσοκομειακή κάλυψη!!!! Με 74% είσοδο στην ICU, 48% Θάνατο.

5. Ευρήματα αναφέρουν την μειωμένη αντίδραση των παχύσαρκων ατόμων στον εμβολιασμό (εμβόλιο influenza – ηπατίτιδα Β – τέτανος).
6. Διάφορες εθνικότητας παχύσαρκων ατόμων 40% των Αμερικάνων είναι παχύσαρκοι αλλά και εμφανίζονται ευαίσθητοι στην προσβολή από COV-19 π.χ. Ισπανόφωνοι – Μαύρη Φυλή εμφανίζουν μεγαλύτερη αναλογία παχυσαρκίας και επομένως εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής από COV-19 (στατιστικές ΗΠΑ).
7. Η παχυσαρκία συνοδεύεται από παθήσεις καρδιάς, πνευμόνων, ΣΔ2, μεταβολικό σύνδρομο. Όλες αυτές οι συνοσηρότητες αυξάνουν των κίνδυνο προσβολής από COV-19. Παράλληλα με τα μέτρα που λαμβάνονται για την εξάπλωση της πανδημίας του COV-19 προέχει και η οργάνωση της προσωπικής ζωής μας που περιλαμβάνει : α) τις διατροφικές μας συνήθειες (εφαρμογή της Μεσογειακής δίαιτας), β) λογική σωματική άσκηση καθημερινά, γ) εξασφάλιση καλού ύπνου, δ) ελέγχοντας το stress που ενισχύεται από την καραντίνα και τον προσωπικό περιορισμό στο σπίτι και που έχει σαν «αντίδοτο» κατανάλωση αλκοόλης και καπνίσματος θα έχει άμεσα αποτελέσματα στην μείωση ή διατήρηση ενός ΔΜΣ σε φυσιολογικά με κάθε ηλικία επίπεδα.

Επίσης τα παχύσαρκα άτομα εμφανίζουν δυσλειτουργικά προβλήματα φυσιολογικών αντιδράσεων, όπως :

α) η συσσώρευση λίπους στην κοιλιά τους, πιέζει προς τα άνω το διάφραγμα, μειώνοντας έτσι την λειτουργική ικανότητα των πνευμόνων (μη καλός αερισμός των κατώτερων λοβών των πνευμόνων).

β) επίσης, είναι γνωστό ότι τα παχύσαρκα άτομα εμφανίζουν τάση προς θρομβώσεις που σε επερχόμενη λοίμωξη (π.χ. από COV-19) η κατάσταση αυτή ευνοεί τις θρομβώσεις. Χαρακτηριστικό εύρημα επί προσβολής από COV-19 είναι η προσβολή των ενδοθηλιακών κυττάρων των αγγείων όλου του σώματος που προάγει τις θρομβώσεις.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Η οξείδωση αποτελεί φυσιολογική και απαραίτητη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.

Το οξειδωτικό stress είναι το αποτέλεσμα των διαταραχών ισορροπίας μεταξύ της δράσης των ελεύθερων ριζών και της αντιοξειδωτικής ικανότητας του οργανισμού.

• ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS

Είναι μία διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS : Reactive Oxygen Species) και της ικανότητας ενός βιολογικού συστήματος να αδρανοποιήσει τα τοξικά αυτά μόρια, να «επισκευάσει» τις βλάβες που προκαλούνται από αυτά.

Οι παραγόμενες δραστικές μορφές οξυγόνου (ROS) προκαλούν βλάβες σε όλα τα συστατικά του κύτταρου (πρωτεΐνη – λιπίδια – DNA).

Οι δραστικές μορφές οξυγόνου (ROS) ταξινομούνται σε 4 κατηγορίες.

1^η ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ (ΟΗ) : ρίζα υδροξυλίου.

2^η ΙΟΝΤΑ : υποχλωριώδες ανιόν.

3^η ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΡΙΖΩΝ ΚΑΙ ΙΟΝΤΩΝ

4^η ΜΟΡΙΑ (H2O2) Υπεροξείδιο του υδρογόνου.

Η κύρια παραγωγή των ROS στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλείται από την διαρροή ενεργοποιημένου οξυγόνου (αμέταλλο χημικό στοιχείο, οξειδωτικό χημικό στοιχείο που σχηματίζει άμεσα χημικές ενώσεις) από τα ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑ (οργανίδια των κυττάρων) τα οποία φυσιολογικά εμφανίζονται σαν ενδιάμεσο προϊόν κατά την διάρκεια οξειδωτικής Φωσφορυλίωσης (φωσφορολίωση της αναπνευστικής αλυσίδας προς σύνθεση ΑΤΡ).

Η λειτουργικότητα και ομοιόσταση των κυττάρων αποτελεί θεμελιώδη στοιχείο για την διατήρηση της ζωής κάθε οργανισμού.

Για να επιτευχθεί αυτό είναι ανάγκη να υπάρχει διαρκή ισορροπία μεταξύ της παραγωγής και της αδρανοποίησης των ROS.

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΝΖΥΜΑ

1. ΔΙΣΜΟΥΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΟΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟΥ (SOD) καταλύει την αντίδραση Ο₂+2Η àΗ2Ο2 (υπεροξείδιο υδρογόνου)
2. ΚΑΤΑΛΑΣΗ Καταλύει την αντίδραση Ο₂+2Η àΗ2Ο2
3. ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΩΣΗ ΤΗΣ ΓΛΟΥΤΑΘΕΙΟΛΗΣ

Αλλά και η παρουσία άλλων ενζύμων που διαθέτουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες (αφυδρογονάση αλδεύδων – τρανσφεράση γλουταθειόνης) όπως και ΠΕΡΙΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΡΙΖΩΝ (ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ A – D – E ΦΥΤΟΧΗΜΙΚΕΣ ΦΑΙΝΟΛΕΣ – ΦΛΑΒΙΟΝΟΕΙΔΗ).

Όλα τα παραπάνω δρουν μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων και εκφυλιστικών νόσων.

Το οξειδωτικό stress, το stress από ΝΟ (μονοξείδιο του αζώτου) προκαλεί βλάβες στους ιστούς ειδικότερα στις μεγάλες ηλικίες (ειδικότερα στον εγκεφαλικό ιστό).

Αμφότερα επιβραδύνουν την φυσιολογική αποδόμηση των συνδεδεμένων ΝΟ πρωτεϊνών με την απενεργοποίηση του πρωτεοσώματος.

ΠΡΩΤΕΟΣΩΜΑ : Ενώσεις πρωτεασών οι οποίες δρουν ενεργοποιώντας την υδρόλυση των πεπτιδίων και συντελούν στην ενσωμάτωση των διαφόρων ενζύμων – εντός του κύτταρου.

Το οξειδωτικό stress αποτελεί την «αποτυχία» εκμέρους του κύτταρου των χειρισμών εκείνων της δημιουργίας και διαχείρισης των αντιδραστικών ελευθέρων ριζών (ROS) οι οποίες είναι απαραίτητες για την αναπνευστική λειτουργία του κύτταρου όπως και για την ανοσολογική του άμυνα.

• ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Αποτελούν μόρια με μονό αριθμό ηλεκτρονίων στην εξωτερική τους στιοβάδα.

Αποτελούν πολύ ασταθή μόρια, με σύντομη ζωή, που καθορίζεται από την αντίδραση με τα παρακείμενα σε αυτά μόρια από τα οποία «κλέβουν» ένα ηλεκτρόνιο για το ζευγάρωμά τους.

Πιο απλά οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια τα οποία περιέχουν 1 ή και περισσότερα μη συζευγμένα ηλεκτρόνια.

Ορίζονται σαν παραμαγνητικές ουσίες.

Ο φυσικοχημικός αυτός ορισμός περιλαμβάνει πολλές ουσίες όπως :

α) ΕΝΖΥΜΑ ΚΑΤΑΛΥΟΝΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ (διάφορα χημικά στοιχεία που διαθέτουν ηλεκτρόνια με δυνατότητα συμμετοχής στην δημιουργία χημικών δεσμών)

β) ΔΟΤΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ.

γ) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ.

Σαν ελεύθερες ρίζες ορίζονται χαμηλού μοριακού βάρους στοιχεία που παράγονται από το ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ με κύριο εκφραστή του ΕΝΔΟΘΗΛΙΟΓΕΝΗ ΑΓΓΕΙΟΧΑΛΑΡΩΤΙΚΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ [Endothelium Derived Relaxing Factor (EDRF)] ή NO: Μονοξείδιο Αζώτου : ελεύθερη χημική ρίζα. Στον άνθρωπο το ΝΟ είναι ένα μεγάλης σημασίας σηματοδοτικό μόριο μεταξύ των κυττάρων και που εμπλέκεται σε φυσιολογικές και παθολογικές διεργασίες.

Το ΝΟ συντίθεται από τα κύτταρα του ενδοθηλίου των αιμοφόρων αγγείων και το επιθήλιο χρησιμοποιεί το ΝΟ για να σηματοδοτεί τον περιβάλλοντα λείο μυϊκό ιστό, προς χαλάρωση, προκαλώντας αγγειοδιαστολή και αύξηση της ροής του αίματος.

Η παραγωγή ΝΟ είναι αυξημένη στους πληθυσμούς που διαβιούν σε μεγάλα υψόμετρα βοηθώντας αυτά τα άτομα να αποφύγουν την υποξία (συμβολή στην αγγειοδιαστολή της αγγείωσης των πνευμόνων).

Το ΝΟ συνεισφέρει στην διατήρηση της ομοιόστασης των αγγείων παρεμποδίζοντας :

α) την συστολή των αγγείων με αύξηση των λείων μυών,

β) τη συσσώρευση αιμοπεταλίων,

γ) προσκόλληση των λευκοκυττάρων στο ενδοθήλιο.

Το ΝΟ διαταράσσεται σε άτομα με Αθηροσκλήρυνση, Σακχαρώδη Διαβήτη, Αρτηριακή Υπέρταση.

Η φαρμακευτική ουσία ΝΙΤΡΟΓΛΥΚΕΡΙΝΗ και ΝΙΤΡΩΔΕΣ ΑΜΥΛΙΟ χρησιμεύουν σαν αγγειοδιασταλτικά (μετατρέπονται σε ΝΟ στο σώμα).

Το αγγειοδιασταλτικό αντιϋπερτασικό φάρμακο Minodixil περιέχει στη σύνθεση του ΝΟ.

Επίσης, το σκεύασμα Viagra (Sildenafil citrate) διεγείρει τις στύσεις με βελτίωση της σηματοδότησης μέσω της οδού ΝΟ στο πέος.

Το ΝΟ επίσης παράγεται εκτός από το ενδοθήλιο των αγγείων και από ΦΑΓΟΚΥΤΤΑΡΑ μονοπύρηνα ή μονοκύτταρα – μακροφάγα – ουδετερόφιλα, που ανήκουν στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου.

Το ΝΟ εκκρίνεται σαν ελεύθερες ρίζες σε ανοσολογική απόκριση και είναι τοξικό στα βακτήρια και ενδοκυτταρικά παράσιτα (Leishmania – Ελονοσία που προέρχεται ετυμολογικά από το έλος και νόσος).

Η αυξημένη σύνθεση των ΝΟ στα φαγοκύτταρα σε συγκεντρώσεις 400-500ΝΜ μπορεί να δημιουργήσει μεγάλες ποσότητες μη συνεζευγμένων ηλεκτρονίων ΝΟ με αποτέλεσμα απόπτωση (φυσιολογικός προγραμματισμένος θάνατος κυττάρου) με τελικό αποτέλεσμα μείωση και αντίστροφη των αντιδράσεων φλεγμονής.

Ο ρόλος όμως του ασύζευγκτου ηλεκτρονίου ΝΟ στις διεργασίες είναι πολύπλοκος.

Το ΝΟ απορροφάται μετά από την εισπνοή του.

Τα μεγαλύτερο μέρος του κινείται κατά μήκος του πνευμονικού στρώματος των τριχοειδών αγγείων όπου ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη (κορεσμός με Ο₂ 60-100%).

Τα νιτρικά έχουν ταυτοποιηθεί σαν κύριος μεταβολιτής του μονοξειδίου του αζώτου που αποβάλλεται από τα ούρα.

Τα νιτρικά διηθούνται από τα νεφρά σε ρυθμούς σχεδόν σπειραματικής διήθησης.

Σε επίπεδα 100ppm το ΝΟ καθίσταται επικίνδυνο για την ζωή και υγεία του ανθρώπου.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΡΙΖΩΝ

Κάθε οργανισμός κατά την διάρκεια φλεγμονής ή σωματικής άσκησης παράγει ελεύθερες ρίζες, μία φυσιολογική λειτουργία για την διατήρηση της «ομοιόστασης» του συνόλου οργανισμού.

Στο περιβάλλον υπάρχουν ελεύθερες ρίζες, όπως :

• Όζον
• Ουσίες καθαρισμού, εντομοκτόνων
• Καπνός τσιγάρων
• Ακτινοβολία
• Μόλυνση περιβάλλοντος.

Επίσης, διατροφικές συνήθειες οι οποίες περιλαμβάνουν τροφές με υψηλά ποσά ζάχαρης, λιπαρές ουσίες, αλκοόλης χρήση, συντελούν στην παραγωγή ελευθέρων ριζών από τον οργανισμό.

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΡΙΖΩΝ

• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Αθηροσκλήρυνση
• Φλεγμονώδεις νόσοι
• Αρτηριακή Υπέρταση
• Καρδιαγγειακά νοσήματα (καθώς η οξείδωση της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (HDL) – «ΚΑΚΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ» η οποία μεταφέρει λιπίδια στα τοιχώματα των αρτηριών μπορεί να οξειδωθεί, να υποστεί φαγοκύτωση από τα μακροφάγα κύτταρα της περιοχής τα οποία γίνονται «αφρώδη κύτταρα» που συντελούν στην δημιουργία αθηροματικών πλακών.
• Νευροεκφυλιστικές νόσοι όπως νόσος Parkinson – νόσος Alzheimer – Νεοπλασίες.
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία
• Διπολική διαταραχή
• Σχιζοφρένια
• Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
• Σύνδρομο Εύθραυστου Χ Χρωμοσώματος.

Αποτελεί την πιο συχνή μορφή μονογονιδιακής κληρονομούμενης νοητικής στέρησης με αναλογία 1/3.600 – 1/4.000 αγόρια και 1/6.000 – 1/8.000 κορίτσια και την δεύτερη πιο συχνή αιτία νοητικής στέρησης μετά από το σύνδρομο Down όπως και τις πιο σημαντικές αιτίες αυτισμού.

ΠΡΟΛΗΨΗ – ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟΥ STRESS

Οι ελεύθερες ρίζες βρίσκονται στο περιβάλλον μας στην τροφική αλυσίδας μας.

Κύριος στόχος είναι η αύξηση των αντιοξειδωτικών με παράλληλη μείωση των ελεύθερων ριζών.

Πρακτικός κανόνας για την επίτευξη αυτή είναι η ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ με το καθημερινό σιτηρέσιο όπως η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών :

Μούρα – κεράσια – εσπεριδοειδή – ξερά δαμάσκηνα – μπρόκολα – καρότα – φυλλώδη λαχανικά – ντομάτες – ελιές – ψάρια – καρύδια – πράσινο τσάι – Βιτ. C – Βιτ. Ε – κουρκουμάς.

Επίσης παράλληλες ενέργειες για την μείωση του οξειδωτικού stress, περιλαμβάνουν :

• Μέτριας έντασης σωματική άσκηση που έχει συνδεθεί με παράταση χρόνου της ζωής λιγότερες παρενέργειες γηρατειών – μείωση προσβολή νεοπλασιών.
• Αποφυγή χημικών ουσιών – εντομοκτόνα – χημικές ουσίες κήπων – αντικοβολία.
• Αποφυγή υπεριώδους ακτινοβολίας.
• Μείωση χρήσης αλκοόλης.
• Εξασφάλιση υγιεινού ύπνου.
• Όχι βαρειά, μεγάλα γεύματα.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Βικιπαίδεια

• Ιατρ. Χρον.
• Internet
• Carr. Res. 2018 – Sept.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η COV-19 πανδημία επέδειξε διαφόρου βαθμού νοσηρότητα και θνητότητα στον ανδρικό πληθυσμό συγκριτικά με τον γυναικείο όπως και στα άτομα των μεγάλων ηλικιών σε σύγκριση με άτομα μικρότερων ηλικιών. Η διαφορά προσβολής από τον COV-19 μεταξύ γυναίκας – άνδρα αποδίδεται και σε εξωγενείς συνήθειες (π.χ. κάπνισμα) αλλά αυτό δεν είναι επαρκής εξήγηση.

Οι ορμόνες του sex όπως και οι συνοσηρότητες λαμβάνουν ενεργό μέρος στην παθογένεια την έκβαση, την θεραπεία της λοίμωξης από COV-19.

Τα ανδρογόνα και οιστρογόνα επηρεάζουν την λειτουργικότητα των οργάνων όπως και την λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος και ιστών του ανθρώπινου σώματος στην προσβολή από COV-19.

Η συνεχής έρευνα και πλήρης διερεύνηση όλων των στοιχείων που αποκαλύπτονται μπορεί να βοηθήσει θετικά ακόμα και στις θεραπευτικές απαντήσεις στην πανδημία COV-19.

Έχει εξακριβωθεί ότι οι άνδρες είναι περισσότερο ευαίσθητοι σε σύγκριση με τις γυναίκες στις διάφορες ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις, ειδικά του αναπνευστικού συστήματος, με τους άνδρες να εμφανίζουν σοβαρότερες μορφές λοιμώξεων όπως και χειρότερη πρόγνωση.

Αυτά συμβαίνουν και με την λοίμωξη από τον COV-19.

Έχει αναφερθεί ότι οι γεννητικές ορμόνες σε συνάρτηση με την ηλικία τις συνήθειες του ατόμου (π.χ. κάπνισμα) όπως και τα συνυπάρχοντα νοσήματα καθορίζουν αποφασιστικά την πορεία, έκβαση της λοίμωξης από COV-19.

ΟΡΜΟΝΙΚΟ STATUS ΑΝΔΡΑ

Ο άνδρας με την πάροδο της ηλικίας εμφανίζει προοδευτική μείωση της ελεύθερης και ολικής τεστοστερόνης, αύξηση της δεσμευτικής ικανότητας την (SHBC: Sex Hormone Binding Globulin : σφαιρίνη δεσμεύουσα ορμόνες γεννητικές) με ταυτόχρονη αύξηση της ωχρινοτρόπου ορμόνης LH.

SHBC: Πρωτεΐνη που παράγονται από το ήπαρ και δεσμεύει τα ανδρογόνα, οιστρογόνα.

Έχει βρεθεί ότι το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτασίνης (Angiotensin Converting Enzyme: ACE-2) αποτελεί το σημείο εισόδου του COV-19 στα υγιή κύτταρα του οργανισμού στη λοίμωξη από COV-19. Το ένζυμο αυτό αποτελεί παραγόμενο συστατικό των κυττάρων leyding των όρχεων του ενήλικα ατόμου και έτσι εξηγείται η δράση του COV-19 στην έκκριση της τεστοστερόνης.

Leyding κύτταρα: Διάμεσα κύτταρα όρχεων που παράγουν τεστοστερόνη.

LH: ωχρινοτρόπος ορμόνη, διεγείρει μαζί με την FHS: θυλακιοτρόπος ορμόνη που διεγείρει τα ωοθυλάκια αλλά και τους όρχεις προς παραγωγή τεστοστερόνης (στοιχείο απαραίτητο για την σπερματογέννηση).

ΥΠΟΓΟΝΑΔΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΞΕΛΙΣΕΤΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ με τιμές ολικής τεστοστερόνης <3ng/ml, κάνει την εμφάνισή του σε ποσοστό 15%-20% στον ανδρικό πληθυσμό ηλικίας 45-75ετών.

Νοσήματα τα οποία συνδέονται από την μείωση των τιμών της τεστοστερόνης, είναι : ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ – ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ 2 – ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ (Χ.Α.Π.).

Έχει βρεθεί ότι κάθε προφλεγμονώδες στάδιο στον ενήλικα επηρεάζει το επίπεδο της τεστοστερόνης.

Η ελάττωση αυτή της τεστοστερόνης προκαλεί μείωση λειτουργικότητας των αναπνευστικών μυών, με αποτέλεσμα εύκολη κόπωση και κακή λειτουργία των πνευμόνων.

ΟΡΜΟΝΙΚΟ STATUS ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση εμφανίζεται μεγάλη πτώση της οιστραδιόλης με παράλληλη ελάττωση της ολικής και ελεύθερης τεστοστερόνη και του SHBG.

Η κυριότερη οιστρογονική ορμόνη είναι η ιστρόνη.

Επίσης, υψηλές τιμές FSH* και LH εμφανίζονται στο στάδιο αυτό.

Υποδοχείς για το ένζυμο ACE-2 έχουν ανευρεθεί στα κοκκιώδη κύτταρα των ωοθηκών και η έκφρασή τους αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της LH.

*FHS: Follicle Stimulating Hormone, θυλακοτρόπος ορμόνη εκκρίνεται από την υπόφυση. Είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των ωοθηκών και τη λειτουργία τους όπως και των όρχεων των ανδρών.

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΜΟΝΩΝ

ΟΡΜΟΝΕΣ ΤΟΥ SEX

Οι διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών που αφορούν την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, είναι εμφανείς :

α) στις αντιδράσεις του οργανισμού τους, στις φλεγμονές

β) στην ανάπτυξη και εμφάνιση υποστρώματος και φαινομένων ΑΥΤΟΑΝΟΣΙΑΣ.

Σαν παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί η εποχιακή γρίππη που σύμφωνα με στατιστικές αναλύσεις οι μέρες νοσοκομειακής νοσηλείας και θνητότητα των ανδρών εμφανίζονται μεγαλύτερες από εκείνες των γυκαινών.

Οι γυναίκες εμφανίζουν αντιδράσεις χυμικής και κυτταρικής ανοσίας σε αντιγονικούς ερεθισμούς, εμβολιασμοί, λοιμώξεις σημαντικά αυξημένες συγκριτικά με τους άνδρες (διαφορετικός τρόπος αναγνώρισης των ιών από την κληρονομούμενη μορφή ανοσίας).

Πολλά γονίδια κατευθύνουν τις πρωτεΐνες του ανοσοποιητικού συστήματος που εδράζονται επί του Χ χρωμοσώματος.

Κατά την αδρανοποίηση του Χ μπορεί αυτές να «διαφύγουν» με αποτέλεσμα διπολική έκφραση (κληρονομικά χαρακτηριστικά από μητέρα και πατέρα) δηλαδή Χ από μητέρα – Χ από πατέρα).

Η όλη αυτή διεργασία κληρονομικότητας συνδέεται με μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων (συχνότερα στις γυναίκες).

Επίσης έχει εξακριβωθεί ότι οι ανοσολογικές αντιδράσεις των γυναικών σε φλεγμονώδεις καταστάσεις είναι μεγαλύτερης έντασης σε σύγκριση με εκείνες των ανδρών (τιμές ανοσοσφαιρίνων – αντισωματικές απαντήσεις) σε ιούς και εμβολιασμούς.

Εικάζεται ότι οι αντιδράσεις του ανοσολογικού συστήματος μεταξύ των ανδρών και γυναικών προκαλούνται κυρίως από τις αλληλοεπιδράσεις των γεννητικών ορμονών (οιστρογόνα, ανδρογόνα).

Οι ανοσολογικές λοιπόν αντιδράσεις επηρεάζονται από την συγκέντρωση των γεννητικών ορμονών, που μπορεί να εμφανίζουν αυξομειώσεις κατά την διάρκεια της έμμηνου ρύσεως, κατά την αντισύλληψη, κατά την κύηση.

Μετά την επερχόμενη εμμηνόπαυση στις γυναίκες (ελάττωση οιστρογόνων, προγεστερόνης) δημιουργούνται δυσλειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος που αντιμετωπίζονται με την εξωγενή χορήγηση ορμονικών σκευασμάτων. Η παραγωγή της ιντερλευκίνη 6 μετά από λοίμωξη είναι πολύ χαμηλότερη στους άνδρες συγκριτικά με την αντίστοιχη των γυναικών (μικρότερη μακροζωΐα).

Έχει εξακριβωθεί η ύπαρξη «υποδοχέων» για τις γεννητικές ορμόνες σε πολλά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος με τα ανδρογόνα να μειώνουν την λειτουργική ικανότητα των κυττάρων αυτών όπως και τα αυξημένα ποσά οιστρογόνων να ελαττώνουν την παραγωγή χυμοκίνων και τη συνάθροιση λευκοκυττάρων/μονοκυττάρων σε πολλούς ιστούς του σώματος (πνεύμονες).

Το σύνολο όλων αυτών των ορμονικών δράσεων και λειτουργιών έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός προφλεγμονώδους ή αυτοφλεγμονώδους φαινοτύπου (φαινότυπος ανοχής) που ενεργοποιείται σε λοιμώξεις από παθογόνους ιούς που συνοδεύονται από υψηλό πυρετό, πνευμονία, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας.

Όλα τα παραπάνω αλλά και οι επιπλοκές προκαλούνται υποθετικά από την «καταιγίδα κυτοκίνων» σε απάντηση της λοίμωξης (θεραπευτική αντιμετώπιση με χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων;) (βλέπε πίνακα 1).

Επίσης αναφέρεται ότι η υποβιταμίνωση Βιτ. D έχει συνδεθεί με αυξημένα ποσοστά προσβολών, οξέων αναμνηστικών λοιμώξεων από ιούς.

Η παρατήρηση αυτή ενισχύθηκε από μετααναλύσεις των μονάδων εντατικής θεραπείας όπου η μειωμένη τιμή D συνδεότανε από κακή εξέλιξη και στις πνευμονικές λοιμώξεις από COV-19.

Αντίθετα η χορήγηση μεγάλων δόσεων Βιτ. D μειώνουν την θνητότητα, νοσηρότητα.

Επίσης, μείωση Βιτ. D έχει βρεθεί στον Σακχαρώδη Διαβήτη – παχυσαρκία – μεγάλου βαθμού φλεγμονές.

Η Βιτ. D χορηγείται στα άτομα με οστεοπόρωση το μέγιστο μέρος των ατόμων αυτών είναι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση που λαμβάνουν θεραπευτικά Βιτ. D για την νόσο της.

Αυτοί είναι ακόμα ένας λόγος προφύλαξης που εξηγεί την επιθετικότητα και προσβολή του αντρικού φύλου σε λοιμώξεις αλλά και COV-19 κυρίως σε μεγάλες ηλικίες (ηλικία στην οποία δεν χορηγούνται σκευάσματα Βιτ. D στους άνδρες).

Ειδική φροντίδα πρέπει να γίνεται κατά την διάρκεια λοίμωξης από COV-19 αλλά και άλλων επιδημιών για τα άτομα τα οποία λαμβάνουν ορμονικές θεραπείες (υπογοναδικός άνδρας - θεραπεία αποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση σε γυναίκες – ασθενείς με νεοπλασία) ή θεραπεία με φάρμακα τα οποία αναστέλλουν την σύνθεση ή την κυκλοφορία γεννητικών ορμονών.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Βικιπαιδεια

• Mayo Clin.
• - Els Eub. E. C. 2020

Η προσβολή του αναπνευστικού συστήματος (άνω και κάτω αναπνευστικό σύστημα) προκαλεί συμπτώματα που ομοιάζουν με του κοινού κρυολογήματος και της γριππώδους συνδρομής αλλά και δυσπνοϊκά φαινόμενα και πνευμονία.

Από τους πιο γνωστούς και δημοφιλείς ιούς που προσβάλλουν το αναπνευστικό δένδρο είναι ο ιός της γρίππης (Influenza virus «flu»).

Άλλοι ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα είναι :

• Rhinovirus/enterovirus
• Parainfluenza
• Συγκυτιακοί ιοί του αναπνευστικού συστήματος (R.S.V. : Respiratory Syncytial Virus).
• Adenovirus.

Συγκυτιακοί ιοί του αναπνευστικού συστήματος –

Respiratory Syncytial Virus (R.S.V.)

ΣΥΓΚΥΤΙΟ : Ομάδα κυττάρων στα οποία το πρωτόπλασμα του ενός κυττάρου είναι συνεχές με εκείνο των παρακείμενων κυττάρων, στην περίπτωση του RSV τα μολυσμένα κύτταρα του βλεννογόνου σχηματίζουν συγκύτιο.

Ειδικά προσβάλλουν την παιδική ηλικία. Κυρίως πρόωρα βρέφη, με χρόνια νοσήματα πνευμόνων, συγγενείς καρδιοπάθειες, ανεπάρκειες των Τ κυττάρων. Όλα αυτά αποτελούν καταστάσεις που προσβάλλονται από τον R.S.V.

Επίσης, η ανεπαρκής εμφάνισης και εξέλιξης των αεροφόρων οδών όπως και η «υπερευαισθησία» των αεροφόρων οδών αποτελούν παράγοντα αυξημένης θνητότητας από R.S.V. στα πρόωρα βρέφη.

Πνευμονική υπέρταση, υποξαιμία, κυάνωση, συνοδεύονται από δυσμενή πρόγνωση στα παιδιά με συγγενείς καρδιακές βλάβες.

Επίσης, η παρατεταμένη διαδικασία διπλασιασμού του γενετικού υλικού αποτελούν παράγοντες σοβαρής λοίμωξης στους ανοσοκατασταλμένους ασθενείς.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΙΟΥ

R.S.V.: Συγκυτικός ιός μεγέθους (120-200nm). Το γονιδίωμα του ιού περιέχει F, G, SK λιποπρωτεΐνες. Οι F και G λιποπρωτεΐνες αποτελούν τον στόχο, εισβολή στη μεμβράνη των κυττάρων που προσβάλλει ο ιός.

Ο RIV ιός διαιρείται σε 2 αντιγονικές υποομάδες Α, Β, βάση με την ικανότητα αντίδρασης του RIV με μονοκλονικά αντισώματα κατά των γλυκοπρωτεϊνών «συγκόλλησης».

Ο υποτύπος Β R.S.V. χαρακτηρίζεται από ασυμπτωματικά στελέχη του ιού.

ΙΟΙ – ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ

Ο R.S.V. προσβάλλει και μεγάλες ηλικίες χωρίς όμως την εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων.

Τα συμπτώματα της λοίμωξης από R.S.V. εμφανίζονται 4-6 ημέρες (χρόνος επώασης) μετά από την έκθεση στον ιό και περιλαμβάνουν :

• Συμφόρηση ρινική, ρινική έκκριση.
• Ξηρό βήχα.
• Χαμηλό πυρετό.
• Ξηρότητα λαιμού.
• Ελαφρό πονοκέφαλο.

Αν ο R.S.V. προσβάλλει το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα προκαλεί πνευμονία ή βροχιολίτιδες και τότε εμφανίζονται :

• Πυρετός
• Επίμονος βήχας
• Συριγμός αναπνοής
• Ταχύπνοια
• Δύσπνοια
• Κυάνωση.

Γενικά η R.S.V. λοίμωξη διαρκεί 2 – 8 ημέρες. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε 1 – 2 εβδομάδες (σε πολλούς διατηρείται η συρίπτουσα αναπνοή) περισσότερο χρόνο.

Στα πρόωρα βρέφη-ενήλικες με προϋπάρχουσα καρδιακή νόσο ή προσβολή των πνευμόνων χρειάζεται εισαγωγή και περίθαλψη σε νοσοκομείο άμεσα.

Ο ιός μεταδίδεται αερογενώς (με σταγονίδια, πτάρνισμα, βήχα). Εισέρχεται στον οργανισμό από τα μάτια, στόμα, μύτη.

Επίσης με στενή επαφή με πάσχοντα, άμεση επαφή (τίναγμα «μολυσμένων» χεριών).

Ο ιός διατηρείται για ώρες στην επιφάνεια των πάγκων της κουζίνας και σε ανοξείδωτες επιφάνειες.

Το πάσχον άτομο μεταδίδει τον ιό τις πρώτες ημέρες μετά την εκδήλωση της λοίμωξης.

Ο ιός εξακολουθεί να διαδίδεται για μερικές εβδομάδες μετά την ανάρρωση.

Επιδημίες του R.S.V. εμφανίζονται τέλος Φθινοπώρου αρχές Χειμώνα στα τροπικά κλίματα η μόλυνση είναι πολύ συχνή κατά την διάρκεια της περιόδου των βροχών.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΟΜΑΔΕΣ R.S.V.

• Πρόωρα βρέφη
• Νεαρές ηλικίες με συγγενείς καρδιοπάθειες ή νοσήματα πνευμόνων.
• Νεαρές ηλικίες υπό θεραπεία με χημειοθεραπευτική αγωγή.
• Μεταμόσχευση οργάνων.
• Άτομα με HIV.
• Άτομα μεγάλης ηλικίας με άσθμα, καρδιακή ανεπάρκεια, Χρόνια Αποφρακτικά Νοσήματα Πνευμόνων (Χ.Α.Π.), βρογχιολίτιδα.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

• Πνευμονία
• Λοιμώξεις μέσου ωτός
• Άσθμα (προσβολή και εμφάνιση σε μικρές ηλικίες – προδιαθέτει σε άσθμα στην ενήλικα ζωή)
• Επανάληψη λοίμωξης (την ίδια εποχή) με συμπτωματολογία κοινού κρυολογήματος.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Φάρμακο Palivizumab*: Γίνεται σε παιδιά κάτω 1 έτους και σε παιδιά που γεννήθηκαν πρόωρα.

Έρευνες γίνονται για την δημιουργία ρινικού spray, εμβολίου.

Palivizumab: μονοκλωνικό αντίσωμα που παράγεται από ανασυνδυασμένη DNA τεχνολογία.

ΠΡΟΛΗΨΗ

• Συχνό πλύσιμο των χεριών.
• Αποφυγή συγχροτισμού.
• Καθαριότητα περιβάλλοντα χώρου (παιχνίδια κ.α.). 5 ώρες παραμονή ιού.
• Διακοπή καπνίσματος.

ΡΙΝΟΪΟΙ – Thinovirus Human (HRVs)

Ποσοστό άνω των 50% των κοινών κρυολογημάτων προκαλούνται από τους ρινοϊούς.

Περισσότεροι από 150 ορότυποι HRVs έχουν βρεθεί.

Οι λοιμώξεις από HRVs προσβάλλουν το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.

Μετά την εναπόθεση του ιού στη μύτη ή στο στόμα ο ιός συνδέεται με τα επιθηλιακά κύτταρα του ξενιστή.

Η λοίμωξη που εμφανίζουν τα επιθηλιακά κύτταρα της μύτης προκαλεί την αύξηση των ουδετερόφιλων του ρινικού βλεννογόνου και την απελευθέρωση «διαβιβαστών φλεγμονής».

Η αναδίπλωση (πολλαπλασιασμός των HRVs γίνεται στους 33^oC (ιδανικά) αλλά μπορεί και στους 37^oC.

Ο ιός διαταράσσει τις φυσιολογικά υπάρχουσες συνδέσεις (μορφολογικές και λειτουργικές) που υφίστανται μεταξύ των κυττάρων. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη διαφυγή υγρών και έκκρισης βλέννης και προκαλείται από προσβολή και αλλοίωση από τον ιό των φυσιολογικών διαύλων (α-επιθηλιακού διαύλου Na αλλά και Β’ και Γ’.

Επακόλουθο των παραπάνω είναι η αλλοίωση (μείωση) της κάθαρσης βλέννης μέσω της λειτουργίας του κρασσωτού επιθηλίου που χαρακτηρίζει τις λοιμώξεις από HRVs.

Τα περισσότερα κλινικά συμπτώματα του HRNs περιλαμβάνουν «απαντήσεις» του ξενιστή (του ανθρώπου) με κινητοποίηση της συγγενούς ανοσίας, την λειτουργία των βλεννογόνων, όπως και της κυτταρικής ανοσίας.

Η λοίμωξη από HRVs προκαλεί απελευθέρωση κυτοκίνων (Ι-ΙΙΙ ιντερφερόνες) – IL:6-11-12-15-18.

Η στρατολόγηση των ουδετερόφιλων είναι αποτέλεσμα της απελευθέρωσης κυτοκίνων και των αυξητικών παραγόντων.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

HRVs προσβάλλουν όλον την υφήλιο, όλα τα έθνη, όλο το χρόνο με αναπνευστικές λοιμώξεις.

Επιδημίες στα εύκρατα κλίματα εμφανίζονται στο Φθινόπωρο, Άνοιξη.

Δευτερογενείς προσβολές εμφανίζονται σε ποσοστό 25-70%.

Η διάρκεια των προσβολών από τον ιό διαρκεί 11-21 ημέρες.

Ο ιός HRV-C (καινούργιος υποτύτος) διαρκεί, εμφανίζει τριπλάσια διάρκεια.

HRVs έχουν βρεθεί όλο τον χρόνο στα τροπικά – σε ημιτροπικά κλίματα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Δεν υπάρχει χρήση συνιστάται χορήγηση κινολόνων σε επιπλοκές του αναπνευστικού.

Ref.: - Taber’s λεξικό

• PMC Aug. 2016

ΑΔΕΝΟΪΟΙ

Μεσαίου μεγέθους ιοί, χωρίς φάκελλο, εικοσαενδρικής μορφής, με γραμμικό δίκλωνο DNA.

Έχουν περιγραφή 57 ορότυποι (οι ιοί αποτελούνται από 1.000.000 αμινοξέα). Οι αδενοϊοί στον άνθρωπο ευθύνονται για ποσοστό 5-10% του συνόλου των λοιμώξεων των προσβολών του ανώτερου αναπνευστικού συστηματος και προσβάλλουν παιδιά όπως και ενήλικες.

Μεταφέρονται μέσω του ΕΝΔΟΣΩΜΑΤΟΣ* (δηλαδή η σύντηξη του περιβλήματος δεν είναι απαραίτητη).

ΕΝΔΟΣΩΜΑ : Σχηματισμός (κοιλότητας) που βρίσκεται στην μεμβράνη των κυττάρων.

Επίσης το σωμάτιο του ιού φέρει μοναδική «ακίδα» ή ίνα που συνδέεται σε ακμή του καψιδίου (εικόνα).

Οι αδενοϊοί είναι ανθεκτικοί σε χημικούς ή φυσικούς παράγοντες, γενικά αντίξοες συνθήκες και έτσι επιβιώνουν εκτός οργανισμού και ύδατος.

Μετάδοση των ιών κυρίως μέσω σταγονιδίων αλλά και με την κοπρανοστοματική οδό.

Με την μόλυνση των δακτύλων διασπείρεται ο ιός στα μάτια.

Οι ΑΔΕΝΟΪΟΙ εκτός από τις εμπύρετες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (φαριγγίτις – επιπεφυκίτις - πνευμονία – κερατίτις) προκαλούν οξεία αιμορραγική κυστίτιδα – γαστρεντερίτιδα – ηπατίτιδα όπως και οξείες φλεγμονές σε ασθενείς με AIDs (μηνιγγίτιδα).

Οι αδενοϊοί επειδή έχουν αναλυθεί και μελετηθεί πάρα πολύ καλά χρησιμοποιούνται, σαν «θεραπευτικά» οχήματα για την εισαγωγή τμημάτων DNA σε άλλα κύτταρα.

Οι αδενοϊοί διαθέτουν αποτελεσματικό μηχανισμό εισόδου στους πυρήνες των κυττάρων, έχουν δυνατότητα παραγωγής σε μεγάλες ποσότητες και ικανότητα «μόλυνσης» μεγάλου αριθμού κυττάρων.

Επειδή, εμφανίζουν όλες τις παραπάνω ιδιότητες οι αδενοϊοί σε συνδυασμό με την χαμηλή παθογονικότητα τους μπορούν να μεταφέρουν μεγάλα τμήματα γονιδίων (μεγαλύτερα των 30Kb) και βέβαια οι πρωτεΐνες τους αναγνωρίζονται από τα αναπνευστικό σύστημα του ξενιστή.

Όλα τα παραπάνω εφαρμόζονται, και οι αδενοϊοί σαν θεραπείες (η μεταφορά γονιδίων γενικής θεραπείας – γενετικής και θεραπείας) ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΓΟΝΙΔΙΩΝ ΣΤΑ ΚΑΡΚΙΝΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ, αλλά και χρήση αυτών γίνεται βάσει της ικανότητάς τους θανάτου επιλεκτικά τωμ καρκινικών κυττάρων (με λύση κυττάρων).

ΙΟΙ PARAINFUENZA (H PIVs) ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Προκαλούν λοιμώξεις ανώτερης και κατώτερης αναπνευστικής οδού, προσβάλλουν όλες τις ηλικίες αλλά ειδικά στις μικρές ηλικίες (παιδιά, έφηβοι, άτομα με ανοσοκαταστολή).

Η επώαση της λοίμωξης από τους ιούς αυτούς είναι 2-7 ημέρες. Οι ιοί αυτοί είναι παθογόνοι και για τα ζώα, έχουν μέγεθος 150-250nm περιέχουν αρνητική φόρτιση DNA, γονιδίωμα 15.000 νουκλεοτιδίων.

Οι HPIVs διακρίνονται σε 4 τύπους (1-4).

Οι HPIV-1 και HPIV-2 προκαλούν λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και λοιμώξεις που μιμούνται το κοινό κρυολόγημα.

Ειδικά ο HPIV-1 προκαλεί ψευδομεμβρανιώδη λαρυγγίτιδα (croup).

HPIV3 προκαλεί βρογχολίτιδα, βρογχίτιδα οξεία, πνευμονία.

HPIV4 δεν ανευρίσκεται συχνά προκαλεί μέτριες αναπνευστικές παθήσεις εποχιακού χαρακτήρα.

Οι ανθρώπινοι parainfluenza ιοί ανήκουν στην οικογένεια Paramoyxoviridae και περιέχουν στο μόριό τους RNA.

Οι άνθρωποι εμφανίζουν λοιμώξεις πολλαπλές από τους (HPIVs) ιούς με κλινική εικόνα μέτριου βαθμού λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος που θυμίζουν κοινό κρυολόγημα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Οι ανθρώπινοι ιοί parainfluenza έχουν 2 γένη

Respirοvirus HPIV-1, 3

Rubrilavirus HPIV-2, 4

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : 5.000.000 παιδιά (στατιστικά ΗΠΑ) προσβάλλονται από λοιμώξεις στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (2/3 αυτών οφείλονται σε HPIVs).

ΔΟΜΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΣΗ ΙΟΥ

Οι HPIVs χαρακτηρίζονται από παραγωγή τεμαχιδίων ιού με κάψα και περιέχουν RNA με αρνητική φόρτιση.

Τα γονιδιώματα των ιών αυτών είναι περίπου 15.000 νουκλεοτίδια και 6 δομικές πρωτεΐνες (βλέπε Πίνακα 2).

Ο πρώτος HPIV ανακαλύφθηκε το 1950.

Η ταξινόμηση της γίνεται με αναγονική και γενετικά χαρακτηριστικά δημιουργώντας 4 υποτύπους.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Η ηλεκτροφόρηση έχει δείξει ότι τα Μοριακά βάρη των πρωτεϊνών των 4 HPIVs τα οποία εμφανίζουν ομοιότητες (εξαιρείται η φωσφοπρωτεΐνη).

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΙΟΥ

Η αναδίπλωση και ο πολλαπλασιασμός του ιού γίνεται με την αρχική είσοδο του ιού εντός του κυττάρου με την σύνδεση και την σύντηξη των λιπιδίων της μεμβράνης του κυττάρου με την συμμετοχή της νουκλεοπρωτεΐνης, της φωσφοπρωτεΐνης, μεγάλου μεγέθους πρωτεϊνών.

Στην ένωση του ιού με το υγιές κύτταρο σημαντικό ρόλο παίζει η αιμοσυγκολητίνη-νευραμινιδάση όπως και η συμφυτική πρωτεΐνη (Fusion Protein) που σχηματίζει παροδικά συγκύτια.

Οι εμφανείς μορφολογικές αλλοιώσεις που προκαλούνται από τον ιό στα κύτταρα που προσβάλλει αυτός εμφανίζεται σαν διεύρυνση, επέκταση του κυττοπλάσματος, μείωση μιτωτικής ενέργειας – και τοπικά αθροίσματα πολυπύρηνων κυττάρων (συγκότια).

Γενικά η παθογενετική ικανότητα των HPIVs εξαρτάται από αναστολή παραγωγής της ιντερφερόνης.

Οι λοιμώξεις των αεροφόρων οδών οφείλονται στην μεγάλη δυνατότητα απορρύθμισης των κυττοκίνων που προκαλούν αυτοί οι ιοί στην έκκριση (IL-2, IL-6, INF-α).

Πρόσφατα στοιχεία έχουν ενοχοποιήσει τα IgE αντισώματα κατά την HPIVs με την έκκριση ισταμίνης στην περιοχή της τραχείας που ενοχοποιείται για το croup (ψευδομεμβρανική λαρυγγίτις).

Η πρωτοπαθής ανοσολογική απάντηση κατά του ιού περιλαμβάνει την ΧΥΜΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ που κατευθύνεται κατά πρωτεϊνών HPN και F του ιού.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Οι HPIV-1, HPIV-2, HPIV-3, έχουν ενοχοποιηθεί για 1/3 των λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος (στατιστική ΗΠΑ).

Ποσοστό 25% των παιδιών και εφήβων εκδηλώνουν κλινικό σύνδρομο.

Οι HPIV-1, HPIV-2, θεωρούνται το κυριότερο αίτιο λαρυγγοτραχείτιδας (παιδιά 6-8 ετών).

2 φορές το χρόνο επιδημίες μπορεί να συμβούν κυρίως το Φθινόπωρο με λοίμωξη HPIV-1, 2.

Ο HPIV2, προκαλεί συνήθως ετήσιες επιδημίες.

Ο HPIV3, ενοχοποιείται για πρόκληση βρογχιολίτιδας και πνευμονίςα (ηλικίες < έτους).

Ο HPIV4, δεν εντοπίζεται συνήθως. Πιθανώς προκαλεί λοιμώξεις χωρίς συμπτώματα.

Υπάρχουν ενδείξεις συσχετισμού των HPIVs με πυρετικούς σπασμούς που προκαλείται από λοιμώξεις (C>20%) ειδικά από HPIV-4 και HPIV3-1.

Οι HPIVs, έχουν συνδεθεί με ιογενείς μηνιγγίτιδες και σύνδρομο Guillain-Barre.

Η σχέση HPIVs και Χ.Α.Π. (Χρόνια Αποφρακτική Νόσος Πνευμόνων) διερευνάται.

Οι προσχολικές ηλικίες εμφανίζουν υψηλή θνητότητα μετά από λοιμώξεις HPIVs αλλά και μικροβιακές λοιμώξεις που ενισχύονται από την κακή διατροφή – ανεπάρκεια Βιτ. Α – μόλυνση περιβάλλοντος.

Τα περισσότερα μικρά παιδιά (5 χρονών και πάνω) διαθέτουν αντισώματα κατά HPIV-3 και ποσοστό 75% έχουν αντισώματα κατά HPIV-1 και 2.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ : Γίνεται αερογενώς (πτάρνισμα, βήχας) με τα μολυσμένα σταγονίδια να παραμένουν περίπου 1 ώρα στον αέρα και για 1-2 ώρες στις επιφάνειες του περιβάλλοντος.

Οι HPIVs προκαλούν επιδημίες το Καλοκαίρι – Φθινόπωρο.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

• Με τη μέθοδο της αλυσωτής πολυμεράσης (P.C.R.) το γονιδίωμα του ιού ανιχνεύεται.
• Άμεση αναζήτηση αντιγόνων του ιού στις αναπνευστικές εκκρίσεις (συλλογή πτύελων μετά 7 ημέρες από την αρχή της νόσου) με την μέθοδο του ανοσοφθορισμού ή την ενζυμική.
• Καλλιέργεια πτύελων (ανεύρεση του ιού).
• Έλεγχος των IgG αντισωμάτων κατά του ιού η αναζήτηση IgM αντισωμάτων σε δείγμα πλάσματος.

Πρόγνωση για τους HPIVs δεν υπάρχει.

Εμβόλια δεν έχουν δημιουργηθεί.

Θεραπευτικά, γίνεται χρήση Ribanirus (θεραπεία HPIV-30).

Συμπτωματική θεραπεία με κορτιζόνη και βρογχοδιαγνωστική γίνεται στις επιπλοκές της νόσου από HPIVs.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Βικιπαίδεια

• Amer. Med. Ped.
• Nort. Res. Ent. Vir. Sum
• (NR EVSI)

Ο Ε.Ζ. είναι ιογενής νόσος που προκαλείται από τον Varicella Zoster Virus (VZV) (ιός ευλογιάς – ζωστήρα) ή ιός του έρπητα ζωστήρα. Από Ε.Ζ. 1.000.000 άτομα υποφέρουν ετησίως.

Η αρχική λοίμωξη από τον ιό VΖV προκαλεί την βραχυχρόνιο οξεία νόσο της ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑΣ (ασθένεια συνήθως παιδιών και εφήβων).

Η ανεμοβλογιά χαρακτηρίζεται από αίσθημα βαρειάς κακουχίας, χαμηλή πυρετική κίνηση, μυϊκά άλγη, πονοκέφαλο, όπως και εξελκώσεις στην κοιλότητα του στόματος.

Εμφανίζει χαρακτηριστικό κνησμώδες φυσαλιδώδες εξάνθημα το οποίο εμφανίζεται στον κορμό του σώματος και το κεφάλι.

Ήπια πρόδρομα συμπτώματα μπορεί να προηγούνται της έκθεσης του εξανθήματος.

Οι ενήλικές μπορεί να εμφανίσουν πυρετό και αδιαθεσία 1-2 ημέρες πριν από την εμφάνιση του εξανθήματος σε αντίθεση με το παιδιά που το εξάνθημα αποτελεί συχνά την αρχική εκδήλωση της νόσου.

Το εξάνθημα είναι κνησμώδες, με ταχεία εξάπλωση. Η αρχική εμφάνισή του είναι κηλιδοβλατιδώδες με σταδιακή μετατροπή σε φυσαλιδώδες με εμφάνιση βλαβών διαμέτρου 1-4 mm και τελική εφελκιδοποίηση.

Η αρχική εντόπιση του εξανθήματος αφορά το κεφάλι (τριχωτό) και μετά εξαπλώνεται στον κορμό και υπόλοιπο σώμα.

Χαρακτηριστικό στοιχείο του εξανθήματος αποτελούν οι διαδοχικές εκθύσεις για αρκετές μέρες με αποτέλεσμα την ταυτόχρονη συνύπαρξη των δερματικών βλαβών σε διάφορα στάδια.

Οι βλάβες από VZV εμφανίζονται και στην βλεννογόνο του ρινοφάρυγγα του κόλπου, τον επιπεφυκότα και κερατοειδή του οφθαλμού.

Το εξάνθημα του Ε.Ζ. αποδράμει μετά 2-4 εβδομάδες.

Μετά το πέρας της ανάρρωσης της λοίμωξης από την ανεμοβλογιά ο ιός VZV παραμένει στο οργανισμό σε ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΜΟΡΦΗ και μελλοντικά μπορεί να ενεργοποιηθεί (ακόμα και μετά από χρόνια) και να προκαλέσει τον ΕΡΠΗΤΑ ΖΩΣΤΗΡΑ.

Η λανθάνουσα μορφή του ιού βρίσκεται στο περίβλημα των νευρικών κυττάρων, στα δορυφόρα νευρικά νευρικά κύτταρα της σπονδυλικής στήλης (παρασπονδυλικά γάγγλια) του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Η μετά από χρόνια ενεργοποίηση του VZV τελείται μέσω του άξονα των νευρικών κυττάρων και εμφανίζεται η εγκατάσταση του ιού στα κύτταρα του δέρματος που δέχονται την αντίστοιχη νεύρωση.

Η επαναενεργοποίηση του VZV προκαλεί την εμφάνιση του ΕΡΠΗΤΑ ΖΩΣΤΗΡΑ [εμφάνιση χαρακτηριστικών αλλοιώσεων του δέρματος (φυσαλίδες) που πορεύονται κατά μήκος των νεύρων]. Το εξάνθημα του Ε.Ζ. είναι φυσαλιδώδες σε ερυθηματώδη βάση, εμφανίζει ταινιοειδή κατανομή κατά μήκος 1-3 δερμοτομιών. Οι βλάβες του δέρματος συχνά συνοδεύονται από έντονο άλγος και τοπικές παραισθήσεις.

«Παράγοντες ενεργοποίησης» του VZV, αποτελούν :

• Μεγάλη ηλικία
• Κόπωση σωματική
• Stress
• Λοιμώξεις
• Ανοσοκαταστολή
• Ακτινοθεραπεία
• Το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Σ.Ε.Α.Α.)
• Λεμφώματα.

Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι 1 στα 4 άτομα εμφανίζουν Ε.Ζ. στη διάρκεια της ζωής τους.

Οι πιθανότητες εμφάνισης του Ε.Ζ., όπως και η διάρκειά του και, σοβαρότητα εξέλιξης της λοίμωξης αυξάνεται παράλληλα με την ηλικία του ατόμου (ειδικά μετά την ηλικία των 50 ετών) όπου σημειώνεται εμφάνιση Ε.Ζ. σε ποσοστό 25% το οποίο ανέρχεται στο 50% στις ηλικίες άνω των 70 ετών). Επίσης, 1 από τους ασθενείς με Ε.Ζ. θα εμφανίσει οφθαλμικό έρπητα (προσβολή οφθαλμικού κλάδου του τριδύμου νεύρου που οδηγεί σε τύφλωση).

Άτομα που έχουν εμφανίσει Ε.Ζ. στο παρελθόν έχουν κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου (x3 πιθανότητες) το επόμενο εξάμηνο, μετά την αρχική προσβολή του Ε.Ζ.

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

Ο VZV εισέρχεται στον οργανισμό του ανθρώπου μέσω του αναπνευστικού συστήματος και των επιπεφυκότων του οφθαλμού.

Ο ιός πολλαπλασιάζεται στα σημεία εισόδου (ρινοφάρυγγας – επιχώριοι λεμφαδένες).

Επακόλουθη ιαιμία (εμφάνιση του ιού στο αίμα) μετά πάροδο 4-6 ημερών από την αρχή της μόλυνσης.

Κατόπιν επιτελείται μεταφορά του ιού σε διάφορα όργανα (ήπαρ – σπλήνας – αισθητικά γάγγλια) όπου πολλαπλασιάζεται σε δεύτερη φάση προκαλώντας δευτερογενή ιαιμία με εμφανή λοίμωξη του δέρματος.

Ο ιός μπορεί να καλλιεργηθεί στα μονοπύρηνα κύτταρα του πάσχοντος ατόμου από 5 ημέρες πριν έως 1-2 ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος της νόσου.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ : Στις εύκρατες χώρες η ανεμοβλογιά και ο έρπητας ζωστήρας προσβάλλει 90% του πληθυσμού που έχει μέχρι την ηλικία των 15 έχει νοσήσει από ανεμοβλογιά.

Η επιδημική εμφάνιση της νόσου την χειμερινή και αρχή της άνοιξης.

Η επιδημιολογία αυτή αλλάζει στις τροπικές χώρες με μεγαλύτερη αναλογία προσβολή ενήλικου πληθυσμού.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΡΠΗΤΑ ΖΩΣΤΗΡΑ

Η κλινική εικόνα του ΖNV, εντοπίζεται :

α) στο δέρμα με την εμφάνιση εξανθήματος, το οποίο είναι φυσαλιδώδες σε ερυθηματική βάση με ταινιοειδή επινέμηση κατά μήκος 1-3 δερμοτομιών (κατά μήκος της πορείας των νεύρων). Έντονο άλγος και παραισθησία τοπικά συνοδεύουν το εξάνθημα.

β) στο νευρικό σύστημα : περίπου 15% των ασθενών με Ε.Ζ. παρουσιάζουν έντονο άλγος και παραισθησία στα δερμοτόμια που προσβάλλονται για αρκετές εβδομάδες έως μήνες (ακόμα και σε μόνιμη βάση) προκαλώντας ΜΕΘΕΡΠΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ.

Ο πόνος του Ε.Ζ., περιλαμβάνει :

• Πρόδρομη φάση
• Οξεία Εξανθηματική φάση
• Μεθερπητική φάση (νευραλγία).

Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει και μόνιμες νευρολογικές βλάβες (παράλυση κρανιακών νεύρων, ημιπληγία, οφθαλμικές διαταραχές).

ΜΕΘΕΡΠΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ (Μ.Ν.), αποτελεί σημαντικό πρόβλημα και είναι συνήθως επιπλοκή του έρπητα ζωστήρα (ποσοστό εμφάνισης 15%-20%). Επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση της, είναι :

• Ηλικία (άνω των 70 ετών ποσοστό 35%-47,5%)
• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Νεοπλασίες
• Ανοσοκαταστολή
• Έκταση περιοχής που εμφανίζει προσβολή από VZV.

Η Μ.Ν. επηρεάζει γενικά την συνολική ποιότητα της ζωής του ατόμου και τούτο διότι επηρεάζει τον ύπνο, την γενική ψυχολογία του, την καθημερινότητα του.

Ο πόνος της Μ.Ν. εντοπίζεται στα δερμοτόμια που προσβάλλονται, και πρόκειται για οξύ – διαπεραστικό – διαξιφιστικό πόνο – αίσθημα καύσου, το οποίο συνοδεύεται από αίσθηση ηλεκτρικών εκκενώσεων ενώ η εμφάνιση υπερ-ευαισθησίας (ακόμα και άγγιγμα επαφή ενδυμάτων είναι έντονη).

Η όλη αυτή κατάσταση του πόνου ονομάζεται ΑΛΛΟΔΥΝΙΑ*, όχι συχνά η μεθερπητική αυτή νευραλγία συνυπάρχει με κνησμό και σπάνια συνοδεύεται από αδυναμία μυών ή και παράλυση αυτών (αν τα νεύρα που προσβάλλονται εμπλέκονται στον έλεγχο κινητικότητας).

Η μεθερπητική νευραλγία χαρακτηρίζεται και σαν ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ (Ν.Π.) : πόνος ο οποίος προκαλείται από βλάβη ή νόσημα του σωματοαισθητικού νευρικού συστήματος, σαν περιφερικά (περιφερικός νευροπαθητικός πόνος : Νευροπάθεια του Σακχαρώδη Διαβήτη – λοίμωξη από έρπητα ζωστήρα, τραυματισμός μετά χειρουργική επέμβαση.

Πολλές φορές το Ιστορικό (μεθερπητική νευραλγία) ή η κλινική εμφάνιση (νευραλγίας τριδύμου) καλύπτουν την διάγνωση του Ν.Π.

ΑΛΛΟΔΥΝΙΑ : Έκλυση πόνου από φυσιολογικά μη επώδυνα ερεθίσματα.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΕΝΖΥΜΟΥ TMPRSS2 ΜΕ ΚΟΡΟΝΑΪΟΥΣ

Κορωναϊοί όπως ο SARS-COV-1 αλλά και ο SARS-COV-2 ενεργοποιούνται από το ένζυμο αυτό το οποίο ενισχύει την σύνδεση του ιού COV-19 με το υγιές κύτταρο.

Η σχέση αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και σαν θεραπεία στη λοίμωξη από τον COV-19.

ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ COV-19 – ΕΝΖΥΜΟ TMPRSS2

Διάφοροι ερευνητές και μελέτες αναφέρονται στην πανδημία που προκλήθηκε από τον COV-19, αναλύοντας την μοριακή σύστασή του, την δομή του πυρήνα του, όπως και τη διαδικασία «σύνδεσης» του COV-19 με τα υγιή κύτταρα που εξασφαλίζει σε αυτόν τον πολλαπλασιασμό του.

Επίσης, από τις πρώτες ημέρες της πανδημίας του COV-19 έχουν αναφερθεί σημαντικές διάφορες εξελίξεις της νόσου, θνητότητας από αυτήν στους πληθυσμούς ανδρών – γυναικών (58% άνδρες – 42% γυναίκες).

Οι διαφορές αυτές των δύο φύλων ερευνώνται από πλευράς βιολογικών παραγόντων – συμπεριφοράς (κάπνισμα) αλλά και σε επίπεδο ενζυμικών παρουσιών.

Οι περισσότερες αναφορές στο τελευταίο τομέα αφορούν το γονίδιο TMPRSS2.

Το TMPRSS2 είναι γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί μία πρωτεΐνη που ανήκει στην μεγάλη οικογένεια των πρωτεασών σερίνη.

Το γονίδιο αυτό ρυθμίζεται ανοδικά από τις ανδρογόνες ορμόνες στα καρκινικά κύτταρα του προστάτη αδένα και παίζει ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη.

Το γονίδιο αυτό «εκφράζεται» στην αυχενική μοίρα του φυσιολογικού επιθηλίου του προστάτου και αυξάνεται στον κακοήθη προστατικό ιστό.

Επίσης, το ένζυμο αυτό ανευρίσκεται στους πνεύμονες των ανθρώπων σε διαφορετικού πληθυσμούς [εύρημα που δικαιολογεί την κυμαινόμενη ευαισθησία των ατόμων στις αναπνευστικές λοιμώξεις (κοροναϊός γρίππης)].

Πρέπει να σημειωθεί ο ιός COV-19 (όπως και κάθε ιός) δεν έχει αυτόνομη δυνατότητα πολλαπλασιασμού αλλά χρειάζεται την συμμετοχή των υγιών κυττάρων του οργανισμού μας για την παραγωγή και τον πολλαπλασιασμό του, που γίνεται με την καταστροφή των υγιών αυτών κυττάρων και που δημιουργεί πλέον «μονάδες» παραγωγής του COV-19.

Ο COV-19 χρησιμοποιεί του υποδοχείς ACE-2 για την είσοδό του στο υγιές κύτταρο με την συνεργεία του ενζύμου TMPRSS2 του ξενιστή.

Ειδικότερα, η γλυκοπρωτεΐνη S που εδράζεται στην «ακίδα» του ιού (spike) και προετοιμάζεται (συνεργεία) για την σύνδεση αυτή από το TMPRSS2 (Πίνακας 1).

Πίνακας 1

Ρύθμιση της γονιδιακής αντιγραφής του TMPRSS2 και εξέλιξη λοιμώξης για CON με την είσοδό του στο κύτταρο «στόχο»

O COV-19 αποτελεί ασθένεια με πολλά ερωτηματικά. Ερωτηματικά διάγνωσης, ερωτηματικά θεραπευτικής αντιμετώπισης και περιμένοντας την κυκλοφορία του εμβολίου κατά COV-19 η γνώση κάθε στοιχείου και η θεραπευτική εφαρμογή στην αντιμετώπιση του COV-19 είναι απολύτως αποδεκτή.

Έτσι, φάρμακα τα οποία δρούν στην αναστολή των ανδρογόνων ορμονών, όπως π.χ. το Camistat: το οποίο αναστέλλει την σερίνη πρωτεάση με δράση στις προφλεγμονώδεις κυτοκίνες με ενδείξεις κυκλοφορίας για : χρόνια παγκρεατίτιδα, βλάβες πνευμόνων, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία του COV-19 από Ιάπωνες γιατρούς.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα που συνεχώς ενεργοποιούνται και αυξάνονται, η λοίμωξη από COV-19 αποτελεί πρόβλημα.

Πρόβλημα όχι μόνον διάγνωσης, εξέλιξης της νόσησης αλλά για τις γενικές επιπλοκές που προκαλεί η λοίμωξη σε άτομα με χρόνια νοσήματα.

Με τα σημερινά δεδομένα άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας που εμφανίζουν τις παρακάτω παθήσεις μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο όταν μολυνθούν από COV-19.

Οι κατηγορίες αυτές, είναι :

• Άσθμα (μέτριου – σοβαρού βαθμού).
• Αγγειακά καρδιακά νοσήματα.
• Κυστική ίνωση.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Άτομα υπό ανοσοκαταστολή (μεταμοσχευμένοι – HIV άτομα – Χρήση κορτικοειδών – Χρήση ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων).
• Νευρολογικές παθήσεις (άνοια).
• Παχυσαρκία ΔΜΣ > 25kg/m², < 30kg/m².
• Πνευμονική Ίνωση.

Συγγενείς Αιμολυτικές Αναιμίες (Θαλασσαιμία – Δρεπανοκυτταρική αναιμία – Μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία)

• Άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη 1.

Θεωρείται ότι οι παιδικές ηλικίες δεν προσβάλλονται στον ίδιο βαθμό από τον COV-19.

Τα παιδιά όμως τα οποία πάσχουν από νοσήματα, όπως :

• Παχυσαρκία
• Σοβαρά κληρονομικά νοσήματα
• Σοβαρά νευρολογικά νοσήματα
• Σακχαρώδη διαβήτη 1
• Άσθμα
• Χρόνια ηπατική – νεφρική ανεπάρκεια

Παιδιά υπό ανοσοκαταστολή, έχουν τους ίδιους κινδύνους μόλυνσης με τους ενήλικες από COV-19.

Οι κατηγορίες αυτές πρέπει προστεθούν στις ήδη υπάρχουσες κατηγορίες υψηλού κινδύνου για εμβολιασμό για COV-19.

Τα άτομα τα οποία λαμβάνουν θεραπείες για υποκείμενα νοσήματα επιβάλλεται και πρέπει να συνεχίσουν την ίδια θεραπευτική αγωγή με στενή συνεργασία με τους θεράποντες γιατρούς τους, και τηρούνται βέβαια τα μέτρα προστασίας (Μάσκα – Αποστάσεις – Συχνό πλύσιμο χεριών), και προγραμματίζεται μηνιαία προμήθεια ειδών διατροφής με παράλληλο έλεγχο και αποφυγή των κοινωνικών επαφών τους.

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για τους ασθενείς που πάσχουν από ασθένειες ήπατος (γενικά από χρόνια ηπατική ανεπάρκεια) αλλά και για τους αρρώστους με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (Χ.Ν.Α.), και τούτο διότι οι κατηγορίες των ασθενών αυτών δεν έχουν συμπεριληφθεί στις μεγάλες ομάδες ατόμων (εθελοντών) στις οποίες χορήγησαν τα mRNA εμβόλια.

Οι συμβουλές που παρέχονται στις ομάδες αυτές παρακάτω, προέρχονται από την ξένη βιβλιογραφία.

ΗΠΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΤΑ COV-19 χορηγείται στα άτομα με χρόνιες ηπατικές παθήσεις – αυτοάνοσο ηπατίτιδα – χρόνια ηπατική ανεπάρκεια – μεταμοσχευμένος.

Βέβαια οι επιφυλάξεις αφορούν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου στους μεταμοσχευθέντες που συνήθως βρίσκονται υπό ανακατασταλτική θεραπεία.

Τα άτομα με αυτοάνοση ηπατίτιδα μπορεί να εμβολιαστούν αφού ζητήσουν την γνώμη του θεράποντος γιατρού τους.

Υπενθυμίζεται ότι είναι απαραίτητη η χορήγηση της 2^ης δόσης (4 εβδομάδες μετά την πρώτη χορήγηση) για την επίτευξη πλήρους ανοσίας.

Μετά την πρώτη δόση αρχίζει η παραγωγή αντισωμάτων στις 7-10 ημέρες.

ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ (Χ.Ν.Α.)

Σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια κάθε σταδίου (περιτοναϊκή πλύσεις – μεταμοσχευμένοι) συνιστάται ο εμβολιασμός.

Καλό θα είναι να προηγείται συνεννόηση με τον θεράποντα γιατρό σας.

Τα εμβόλια κατά COV-19 δεν περιέχουν ζώντες οργανισμούς ή τμήματα αυτών αλλά αντίθετα «διδάσκουν» στον οργανισμό μας, την παραγωγή «ειδικής πρωτεΐνης» που ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημά μας και επομένως οι ωφέλειες του εμβολιασμού είναι πολύ περισσότερες από τις πιθανές παρενέργειες.

Τα mRNA εμβόλια με την τεχνολογία που διαθέτουν έχουν πολύ μεγάλο μέλλον. Μπορούν να ασκήσουν προστασία και για λοιμώδη νοσήματα αλλά και νεοπλασίες.

Επίσης εμβολιασμός μπορεί να γίνει σε άτομα δότες του ενός νεφρού τους (στο παρελθόν) και εφόσον βέβαια τα άτομα αυτά έχουν καλή υγεία.

Όσον αφορά τους μελλοντικούς δότες νεφρικών μοσχευμάτων δεν υπάρχουν πληροφοριακά στοιχεία.

Πάντως αν ο μελλοντικός δότης βρίσκεται σε καλή υγεία, δεν έχει εμφανίσει ανεπιθύμητες ενέργειες σε προηγούμενους εμβολιασμούς μπορεί να εμβολιαστεί.

Συνεννόηση προηγείται με τον θεράποντα γιατρό του.

Βέβαια ο εμβολισμός κατά της γρίππης δεν επηρεάζεται από τον εμβολιασμό COV-19.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ο εμβολιασμός κατά της εποχικής γρίππης αποτελεί το πιο ασφαλές μέσο πρόληψης. Τα εμβόλια γρίππης περιέχουν είτε κατάλληλα αδρανοποιημένους γρίππης ή τμήματα ιού.

Επειδή ο ίος της γρίππης υφίσταται μεταλλάξεις ο εμβολιασμός είναι αναγκαίος κάθε χρόνο με ιδιαίτερη φροντίδα για τις ομάδες και άτομα αυξημένου κινδύνου. Ο εμβολιασμός προτείνεται για το 2^ο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.

Το εμβόλιο της γρίππης καλύπτει περίοδο έως και 6 μηνών Εποχή εμβολιασμού πιο κατάλληλη Οκτώβριος – Νοέμβριος.

Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι ο εμβολιασμός της γρίππης μειώνει τον κίνδυνο προσβολής από COV-19.

Αποτελεσματικότητα εμβολίου 70% - 90%.

Γίνεται και σε έγκυες γυναίκες. Συμβάλλει στην πρόληψη του πρόωρου τοκετού.

Το μικρό προστατεύεται επί εμβολιασμού της μητέρας του πριν και 6 μήνες μετά την γέννησή του.

Η γρίπη μπορεί να αποβεί θανατηφόρα ιδιαίτερα στις ομάδες υψηλού κινδύνου (άτομα άνω των 60 ετών, άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, κ.α.).

Ο εμβολιασμός δεν προκαλεί γρίππη και τούτο διότι το εμβόλιο περιέχει καταλλήλως αδρανοποιημένα στελέχη.

Κυριότερη παρενέργεια του εμβολίου είναι το σύνδρομο Guillain-Barre με συχνότητα εμφάνισης 1/1.000.000 δόσεις.

Guillain-Barre: Μεταλοιμώδης, ανοσοεπαγόμενη νόσος. Οξείες λοιμώξεις από Epstein-Bar ιό – κυτταρομεγαλοιό

Η αντισωματική απάντηση μετά την χορήγηση του εμβολίου γίνεται μετά 16 ημέρες.

Θεωρητικά στο διάστημα αυτό ο εμβολιαζόμενος μπορεί να προσβληθεί από γρίπη ή άλλο ιό (parainfluenza) ή από στελέχη γρίππης που δεν καλύπτονται από το χορηγηθέν εμβόλιο.

Ο ιός της γρίππης που εμφανίστηκε στην Ελλάδα κατά το έτος 2019 – 2020 ήταν τύπος Α (77,9%) τύπος Β (22,1%).

Υποτύπος γρίπης τύπου : Α Η₃Ν₂ (66,9%) Α Η₁Ν₁ (33,1%).

Κατά την προσεχή περίοδο ο ιός της γρίππης αναμένεται να εμφανίσει επιδημία παράλληλη με την πανδημία του COV-19.

Έτσι, θεωρείται απόλυτα υποχρεωτικός ο εμβολιασμός κατά της γρίππης.

Υπενθυμίζεται ότι η συμπτωματολογία γρίππης και COV-19 είναι σχεδόν όμοιες και έτσι είναι δύσκολη η διαφορική διάγνωση μεταξύ τους.

• ΒΡΕΦΗ-ΠΑΙΔΙΑ <9 ετών τα οποία εμβολιάζονται για πρώτη φορά ή ΠΑΙΔΙΑ <9 ετών που κατά το παρελθόν είχαν λάβει μόνον 1 δόση εμβολίου γρίππης, χρειάζονται 2 δόσεις αντιγριπικού εμβολίου με μεσοδιάστημα 28 ημερών.
• ΒΡΕΦΗ ≥ μηνών : χορηγείται 0,5ml (ολόκληρη δόση εμβολίου) σύμφωνα με οδηγίες όλων των Ευρωπαϊκών φορέων.

Τα εμβόλια που υπάρχουν σήμερα είναι 4 τον αριθμό.

• Fluarix tetra
• Flucelvax tetra
• Vaxigrip tetra
• Influvac tetra

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ VAXIGRIP

• Πολύ συχνά ≥10
• Συχνές ≥1/1.000 - <100
• Όχι συχνές ≥1.000 - <1.000
• Σπάνιες ≥1/10.000 - <1/1.000
• Πολύ σπάνιες <1/10.000

Το Vaxigrip Tetra παρέχει ενεργητική ανοσοποίηση κατά των 4 στελεχών γρίππης (2 υπότυπους Α και Β ).

Το Vaxigrip tetra διεγείρει την παραγωγή χυμικών αντισωμάτων έναντι αιμοσυγκολλητίνης εντός 2-3 εβδομάδων το οποίο έχει συσχετισθεί με προστασία από την γρίπη έως και σε ποσοστό 50% των εμβολιαζόμενων ατόμων.

Διάρκεια ζωής σκευάσματος 1 χρόνος.

Ρυθμιστικό διάλυμα Vaxigrip περιέχει :

• Χλωριακό Νάτριο
• Χλωριούχο Κάλιο
• Διφασικό ένυδρο Φωσφορικό Νάτριο
• Δισόξινο Φωσφορικό Κάλιο
• Ύδωρ ενέσιμο.

Πριν από την χρήση το εμβόλιο πρέπει να φτάσει στην θερμοκρασία του δωματίου.

Προηγείται καλή ανακίνηση του εμβολίου πριν από την χρήση. Εμβόλιο που εμφανίζει ξένα σωματίδια στο εναιώρημα δεν χρησιμοποιείται.

FLUCELVAX TETRA

Χορηγείται σε παιδιά από την ηλικία των 9 ετών και σε ενήλικες.

Περιέχει πρωτεΐνη από 4 διαφορετικά αδρανοποιημένα στελέχη του ιού Α και Β της γρίππης (που οι υποτύποι αυτών μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου).

Τα στελέχη του Flucelvax είναι ΤΥΠΟΣ Α (Η3-Ν2)

ΤΥΠΟΣ Β : δύο στελέχη (επιλογή με τις στατιστικές παρατηρήσεις επιδημιών γρίππης).

Το εμβόλιο κυκλοφορεί σε εναιώρημα προγεμισμένης σύριγγας – Δόση 0,5ml/χορηγείται ενδομυϊκά στην περιοχή δελτοειδούς μυός.

Παρενέργειες – Τοπικές αντιδράσεις (ερύθημα – κνησμός) κατά την ένεση και χορήγηση του εμβολίου δεν παρέχονται επαρκείς πληροφορίες.

Γενικά αδρανοποιημένα εμβόλια γρίππης μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα στάδια της κύησης.

Ειδικά, για τα εμβόλια που προέρχονται κατά την παρασκευή τους σε αυγά τα περισσότερα στοιχεία αφορούν το 2^ο και 3^ο τρίμηνο της κύησης και λιγότερα στοιχεία το 1^ο τρίμηνο.

Δεν έχουν εξεταστεί οι δράσεις του εμβολίου στο αναπαραγωγικό σύστημα. Δεν είναι γνωστό αν απεκκρίνεται το εμβόλιο Flucelvax στο γάλα της μητέρας.

Το εμβόλιο δεν επιδρά στην ικανότητα οδήγησης και χειρισμό οχημάτων.

Άλλες παρενέργειες του εμβολίου :

• Απώλεια όρεξης
• Αλλεργικές αντιδράσεις
• Παραισθήσεις
• Ναυτία, εμετοί, διάρροιες
• Κνίδωση
• Μυαλγίες, αρθραλγίες
• Πυρετός >38^οC.

Το εμβόλιο έχει σαν έκδοχο :

• Χλωριούχο Νάτριο
• Χλωριούχο Κάλιο
• Χλωριούχο Μαγνήσιο εξαϋδρικό
• Διϋδρικό φωσφορικό δινάτριο.

Το εμβόλιο με τετραπλή περιεκτικότητα (τετραδύναμο) είναι το πρώτο τετραπλό εμβόλιο που έχει αναπτυχθεί σε κυτταρικές καλλιέργειες θηλαστικών και όχι σε αυγά κότας.

Ο τρόπος αυτός παρασκευής του εμβολίου έχει πλεονεκτήματα και τούτο διότι τα εμβόλια που παράγονται από αυγά κότας υφίστανται αλλαγές αποτελεσματικότητας κατά την διάρκεια ανάπτυξης των αυγών (μείωση αποτελεσματικότητας).

INFLUVAC TETRA

Χορήγηση σε ενήλικες ηλικίας 18 και άνω.

Δόση 0,5ml – Χορηγείται σε παιδιά από την ηλικία 3 ετών.

Δεν χορηγείται με άλλα φαρμακευτικά προϊόντα.

Φυλάσσεται σε ψυγείο 2^oC – 8^oC.

Χορήγηση συγχρόνως με άλλα εμβόλια, αλλά σε διαφορετικές περιοχές του σώματος. Δόση 0,5ml.

Μην χρησιμοποιείτε το εμβόλιο όταν :

• Υπάρχει ιστορικό αλλεργίας
• Πρόσφατη λοίμωξη (πυρετός)
• Υπερευαισθησία στις δραστικές ουσίες αλλά και αυγά (οβαλβουμίνη, πρωτεΐνη όρνιθας).

Παρενέργειες :

• Πονοκέφαλος (ειδικά σε άτομα ≥61 ετών)
• Κόπωση
• Τοπική αντίδραση
• Εφίδρωση
• Κακουχία
• Ρίγος
• Πυρετός (1/1000 άτομα)
• Διάρροια
• Εμετούς

Όλες οι ανεπιθύμητες ενέργειες και τα γενικά συμπτώματα εκδηλώνονται τις πρώτες 3 ημέρες μετά τον εμβολιασμό και υποχωρεί 1-3 ημέρες μετά την εκδήλωσή τους.

Επίσης παρενέργειες σπάνιες (μη γνωστής συχνότητας).

Εμφάνιση αγγειΐτιδας – παροδικά προβλήματα νεφρικής λειτουργίας.

Διαταραχές αφής και πόνου, παραισθήσεις, επιληπτικές κρίσεις που σχετίζονται με τον πυρετό, δυσκαμψία αυχένα, διανοητική σύγχυση, απώλεια ισορροπίας, σύνδρομο Guillan-Barre, θρομβοπενία, λεμφαδενοπάθεια λαιμού, μασχάλης, βουβωνικής χώρας.

FLUARIX TETRA

Εμβόλιο τετραδύναμο γρίππης, 2 τυποτύποι Α και Β τύπου γρίππης.

• Χορήγηση ενδομυϊκά
• Εμβολιασμός αναβάλλεται σε ασθενείς με οξεία εμπύρετη νόσο, οξεία λοίμωξη.
• Χορήγηση εμβολίου ταυτόχρονα με άλλο εμβόλιο γίνεται αλλά σε διαφορετικές περιοχές του σώματος.

Μετά τον αντιγριππικό εμβολιασμό έχουν παρατηρηθεί Ψευδώς Θετικά αποτελέσματα ορολογικών εξετάσεων με χρήση μεθόδου ELISA για ανίχνευση αντισωμάτων κατά HIV1 – ηπατίτιδας C – ειδικά HLTU-1 (παραγωγή αντισωμάτων τύπου IgM εμβόλιο;).

Χρήση στις έγκυες γυναίκες όπως και στον θηλασμό.

Παρενέργειες

• Παροδική λεμφαδενοπάθεια
• Αλλεργική αντίδραση
• Σπάνια : Νευρίτιδα – σύνδρομο Guillen-Barre
• Κνίδωση, κνησμός, αγγειοίδημα
• Σπάνια γριππώδη συνδρομή, κακουχία

Φυλάσσεται σε θερμοκρασία ψυγείου 2^oC -8^οC, προστασία από φώς.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΡΙΠΠΗΣ

Η χρήση των αντιϊκών φαρμάκων για την αντιμετώπιση της γρίππης ενεργούν πιο αποτελεσματικά αν χορηγηθούν στην έναρξη της νόσου (εντός 2 ημέρες) οπότε μειώνουν αισθητά τα συμπτώματα της γρίππης ελαττώνουν το χρόνο νόσησης (περίπου 24-30 ώρες).

Επίσης μειώνουν τις επιπλοκές όπως λοιμώξεις αυτιών στα παιδιά, πνευμονικές εντοπίσεις, την είσοδο σε νοσοκομείο (ακόμα και τότε έχει βρεθεί ότι μειώνουν την θνησιμότητα).

Ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας – Κέντρο ειδικών λοιμώξεων αναφέρεται στη χορήγηση των παρακάτω αντιϊκών φαρμάκων.

• Oseltamivir phosphate (Tamiflu)
• Zanavimir (Relenza)
• Peramivir (Rapivab)
• Baloxavit marbolix (Xoflura)

Κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2018 από FDA λήψη από 12 χρονών και πάνω.

Όχι χορήγηση σε έγκυες γυναίκες – θηλάζουσες μητέρες – ανοσοκατασταλμένα άτομα.

Tall 20 – 40mgr.

Παρενέργειες – Διάρροια – Βρογχίτιδα.

ΣΧΟΛΙΑ

Όλα τα γραφόμενα έχουν αντληθεί από επίσημες πηγές (από την διεθνή βιβλιογραφία – ενημερωτικά φυλλάδια εταιρειών παρασκευής των εμβολίων).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Στο ενημερωτικό φυλλάδιο του Flucelvax tetra αναφέρονται στις ανεπιθύμητες ενέργειες αλλοιώσεις των αιματολογικών παραμέτρων όταν ληφθούν αιματολογικές εξετάσεις μετά τον εμβολιασμό.

Στα ενημερωτικά φυλλάδια των άλλων εμβολίων αναφέρονται εμφανίσεις Ψευδών Θετικών αποτελεσμάτων (μέθοδος ELISA) όπως ανεύρεση θετικών αντισωμάτων κατά :

• H₁V₁: Γρίππη Χοίρων
• Ηπατίτιδα C: Μορφή ηπατίτιδας «Δημιουργία φορέων»
• HLIV1 (Human T-Lymphotropic Virus) : Ιός λεμφώματος ενηλίκων Τ-κυττάρων. Ίος κατηγορίας ρετροϊών.