Από πολλά χρόνια γνωρίζουμε ότι τα φυλετικά χρωμοσώματα συμμετέχουν ουσιαστικά στην έκκριση και ενέργεια του «κοκτέιλ» των ορμονών που επιδρούν στον εγκέφαλο για την ανάπτυξη -από την πρώιμη ανάπτυξη μέχρι την γήρανση των γυναικών.

Σήμερα με την βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης είμαστε σε θέση να διακρίνουμε διαφορές στην συμπεριφορά και τις αντιδράσεις του εγκεφάλου μεταξύ ανδρών και γυναικών, όχι μόνο στα φυσιολογικά ερεθίσματα (ύπνος) αλλά και στην εμφάνιση ασθενειών.

Έτσι σήμερα με την ενδελεχή μελέτη της μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου καθορίζεται το φύλο (γυναίκα-άνδρας) 90%.

Οι στόχοι εξερεύνησης και ελέγχου του εγκεφάλου μεταξύ των δύο φύλων περιλαμβάνουν το δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας (default mode network) που αποτελεί πλέγμα διασυνδέσεων που περιέχεται στον εγκέφαλο το οποίο ευθύνεται για την αφηρημένη και αυτοκατευθυμένη σκέψη. Το ραβδωτό σώμα και το μεταιχμιακό σύστημα εμπλέκονται στην μάθηση και απόκριση ανταμοιβών.

¨Ο ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΣΤΟΝ ΥΓΙΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΘΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΕΥΑΛΩΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΙΣ ΨΥΧΙΚΕΣ , ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ¨.

                                                                                                         Dr. Vimont Menon Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Στάνφορντ

Και να μεταβάλλουν όλα τα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα για την αντιμετώπιση των διαταραχών αυτών.

Ας δούμε όμως τις διαφορές μεταξύ εγκεφάλου γυναίκας και άνδρα. Είναι γνωστό ότι ο ενδοκρανιακός όγκος είναι 6% μεγαλύτερος στα αγόρια σε σχέση με τα νεογέννητα κορίτσια. Διαφορές υπάρχουν επίσης στην ανατομία του εγκεφάλου. Έχει βρεθεί πως ξεχωρίζουν τα αγόρια από τα κορίτσια. Η περιοχή του εγκεφάλου που αφορά την ακοή είναι μεγαλύτερη στα αγόρια, ενώ ή περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει το σχεδιασμό και τον αυτοέλεγχο είναι μεγαλύτερη στα κορίτσια. Γνωστό είναι επίσης ότι τα έμβρυα παράγουν διαφορετικές ορμόνες (διπλάσια τεστοστερόνη στα αγόρια). Οι μέχρι τώρα γνώσεις μας για τις διαφορές μεταξύ θηλυκού και αρσενικού γένους ήταν ότι προγεννητική βιολογία καθώς και η κουλτούρα μετά τον τοκετό συνδυάζονται για ερμηνεία των χαρακτηριστικών διαφορών γυναικείου και ανδρικού εγκεφάλου.(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 2019).

Οι άνδρες φαίνεται να έχουν μεγαλύτερα οφέλη μετά από 300 λεπτά σωματικής δραστηριότητας ενώ στις γυναίκες αυτό συμβαίνει μετά από 140 λεπτά

Οι γυναίκες που κάνουν περιστασιακή χρήση αλκοόλ εμφανίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου (68%) ενώ οι άντρες (22%)

Οι άνδρες υπερτερούν των γυναικών στην αντίληψη χώρου οι γυναίκες στην οπτική μνήμη.

Οι γυναίκες έχουν χειρότερη ποιότητα ύπνου καθώς ο ύπνος τους εμφανίζει διακυμάνσεις οι οποίες έχουν συνδεθεί με την εμμηνορρυσία.

Αυτή η ποιότητα ύπνου των γυναικών έχει σχέση με την εμφάνιση άγχους και καταθλιπτικών διαταραχών που εμφανίζονται με διπλάσια συχνότητα στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

Γενικά οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη αυπνία από τους άνδρες.                                            

Οι γυναίκες έχουν 25% έως 50% πιθανότητες εμφάνισης του ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΑΝΥΣΗΧΩΝ ΠΟΔΙΩΝ (Σύνδρομο Willis Ekbom) το οποίο χαρακτηρίζεται από έντονη παρορμητική κίνηση των ποδιών σε περιόδους ακινησίας, ειδικά κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Οι γυναίκες έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες εμφάνισης νυκτερινής υπερφαγίας από τον άνδρα, κατά την διάρκεια της αυπνίας τους.

Οι άνδρες εμφανίζουν τριπλάσιο κίνδυνο ΥΠΝΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ (κατάσταση κατά την οποία η αναπνοή του ατόμου σταματάει κατά τον ύπνο πολλές φορές για μικρά διαστήματα).

Η εμφάνιση υπνικής άπνοιας στις γυναίκες αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας.

Αυτό δεν ισχύει για τους άνδρες.

Η παχυσαρκία η οποία εμφανίζει αύξηση σε παγκόσμιο επίπεδο (ειδικά η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην παιδική παχυσαρκία). Μπορεί να οφείλεται μερικώς στην έλλειψη ύπνου στον γυναικείο πληθυσμό.

Ο κιρκάδιος ρυθμός διαφέρει μεταξύ των δύο φύλων

8 λεπτά περισσότερο διαρκεί ο μη-REM (Rapid Eye Movement-στάδιο ύπνου) στη γυναίκα συγκριτικά με τους άνδρες. Κατά την διάρκεια του σταδίου αυτού επιβραδύνεται η δραστηριότητα του εγκεφάλου.

Οι γυναίκες εισέρχονται στη φάση REM του ύπνου πιο γρήγορα από τους άνδρες. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα δραστηριότητας του εγκεφάλου και δημιουργίας εντόνων ονείρων.

Οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 ειδικά οι γυναίκες και άνδρες που εργάζονται τις νυκτερινές ώρες.

Ποσοστό 66% των γυναικών οι οποίες εργάζονται σε νυκτερινή βάρδια εμφανίζουν ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ (κατανάλωση ποσοτήτων τροφών πάνω από το φυσιολογικό σε συγκεκριμένη ώρα της ημέρας που γίνεται ανεξάρτητα από την ύπαρξη πείνας και ικανοποιεί συναισθηματικούς λόγους)

Οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες συγκριτικά με τις συνομήλικες τους γυναίκες οι οποίες δουλεύουν πρωινές βάρδιες.

Οι διαταραχές του ύπνου που εξακριβώθηκαν μεταξύ ανδρών και γυναικών (κιρκάδιος ρυθμός-διαταραχή ύπνου) και αφορούσαν την ΑΥΠΝΙΑ αφορούν και την φαρμακευτική αγωγή.

Έτσι οι γυναίκες που λαμβάνουν ΖΟΛΠΙΔΕΜΗ (υπνωτικό φάρμακο όμοιο με βενζοδιαζεπίνες) χρειάζονταν μικρότερη δόση από τους άνδρες προκειμένου να μην εμφανίζουν υπνηλία το πρωί.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Οι διαφορές που έχουν εξακριβωθεί στον ύπνο κιρκάδιο ρυθμό, στον μεταβολισμό μεταξύ των ανδρών και γυναικών μπορεί στο μέλλον να εξασφαλίσουν θεραπευτικές παρεμβάσεις με καλύτερα αποτελέσματα από τα σημερινά.

                                                                                                               Dr. Νίκος Καλλιακμάνης

Βιβλιογραφία:

Βικιπαίδεια

Γαληνός

Θεοδ. Τσώλη

Εφ. Βήμα 2024