Κύστη ονομάζεται παθολογική κοιλότητα της οποίας το τοίχωμα επαλείφεται από επιθηλιακά κύτταρα και συνήθως περιέχει υγρό.

Οι κύστεις της γνάθου χωρίζονται :

1. Σε οδοντογενείς.
2. Μη οδοντογενείς.
3. Ψευδοκύστεις.

Οι οδοντογενείς κύστεις προέρχονται από το φυσιολογικό ιστό των οδόντων.

Οι μη οδοντογενείς περιέχουν και άλλα ιστολογικά στοιχεία (π.χ. επιθήλιο ρινός).

Γενικά οι κύστεις αυτές αναπτύσονται και γίνονται αντιληπτές από τον ασθενή :
1. Όταν απαντήσουν μεγάλο μέγεθος και προβάλλουν έτσι κάτω από το βλεννογόνο του στόματος.
2. Όταν επιμολυνθούν και φλεγμαίνουν. Τα οστά της άνω και κάτω γνάθου του ανθρώπου εμφανίζουν της μεγαλύτερη αναλογία κύστεων του ανθρώπινου οργανισμού. Αυτό αποδίδεται στην εμβρυολογική καταγωγή των οστών άνω και κάτω γνάθου (προέρχονται από εκτόδερμα και κατάλοιπα από επιθήλιο μπορεί να υπάρξουν κατά την γένεση των οδόντων.

Αυτό το «κοιμώμενο» επιθήλιο ενεργοποιείται από πολλά αίτια με την φλεγμονή σαν πρώτο αίτιο πολλαπλασιάζεται – μετασχηματίζεται και σχηματίζει κύστεις.

Επίσης η μεγάλη αναλογία έγκλειστων οδόντων και οι λοιμώξεις του στόματων και των οδόντων (σχήμα 1) αποτελούν ουσιαστικό παθογενετικό παράγοντα για τη δημιουργία των κύστεων της γνάθου (άνω και κάτω).

Επίσης αναπτύσονται και άλλες κύστεις από τους μαλακούς ιστούς γύρω από τη γνάθο όπως :
1. Κύστεις στην υπερώα του νεογέννητου (epstein’s pearls).
2. Ρινοχειλικές κύστεις.
3. Επιδερμοειδίς* κύστεις επιδερμίδας.
Επιδερμοειδής κύστη : καλοήθης, προέρχεται από εκτόδερμα.
4. Δερμοειδείς* κύστεις.
Δερμοειδείς : περιέχει επιθηλιακά κύτταρα. Το περιεχόμενο της ποικίλει (λίπη, οστό, δόντια – χόνδρο, θυρεοειδικό ιστό), ονομάζεται κυστικό τεράτωμα.
5. Κύστη του θυρεοειγλωσσικού πόρου.
6. Στόματος λεμφοεπιθηλιακή κύστη.
7. Τραχηλο – λεμφοεπιθηλιακή κύστη.

 Σχήμα 1, Κύστεις κάτω γνάθου (βέλη)

Οι περισσότερες κύστεις των γνάθων αποτελούν τυχαία ευρήματα κατά τις ακτινογραφίες οδόντων (ακτινολογική διάγνωση εκ της κύστεως (σχήμα 1).

Η σύγκριση με παλαιότερες ακτινογραφίες της περιοχής και κατάσταση των οδόντων, σχέση των κύστεων με αυτά, περιέχουν πολύτιμα στοιχεία για την τελική διάγνωση η οποία τεκμηριώνεται με την ακρορριζεκτομή αποστολή τεμαχίου της κύστεως για ιστολογικό έλεγχο.

Αν τα δόντια συμμετέχουν στο σχηματισμό της κύστεως με την αφαίρεση της κυστικής βλάβης τα δόντια υποβάλλονται σε ακρορρελεκτομή, απονεύρωση πριν την επέμβαση.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ