Κ.Ν.Σ.

Οξεία Μηνιγγίτιδα (Διάγνωση – Θεραπεία – Πρόληψη)

ΟΞΕΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ (O.M.M.)
  • Οξεία πυώδης λοίμωξη των μηνίγγων και του Ε.Ν.Υ.
  • Σε προσβολή της εγκεφαλικής ουσίας χρησιμοποιείται ο όρος ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΣ
Ε.Ν.Υ. = Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό.

Οξεία Μηνιγγίτιδα (Διάγνωση – Θεραπεία – Πρόληψη)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ανατομικά στοιχεία – μήνιγγες του εγκεφάλου

 

Συχνότητα Ο.Μ.Μ. 2-3 ανά 100.000 κατοίκους
ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

1Αποικισμός βλεννογόνου

2Είσοδος στο κυκλοφορικό σύστημα

3Είσοδος στο Κ.Ν.Σ. αφού διαπεράσει τον αιματεγκεφαλικό φραγμό

4Πολλαπλασιασμός στο Ε.Ν.Υ.

Κ.Ν.Σ. = Κεντρικό Νευρικό Σύστημα Ε.Ν.Υ. = Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό – υγρό που κυκλοφορεί στον εγκέφαλο και στις μήνιγγες.
ΑΙΤΙΑ Ο.Μ.Μ.3 είδη μικροβίων προκαλούν το 80% της Ο.Μ.Μ.
  • Streptococcus pneumoniae (Πνευμονιόκοκκος) -50%
  • Neisseria Meningitis (Μηνιγγιτιδόκοκκος) -25%
  • Haemophilus influenzae <10%
ενώ
  • Streptococcus group B -15%
  • Listeria monocytogenes -10%
Καλύπτουν τα υπόλοιπα αίτια Ο.Μ.Μ.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Ο.Μ.Μ.
  • Πυρετός (97%)
  • Δυσκαμψία του αυχένα (87-90%)
  • Αλλαγή επιπέδου συνείδησης (56%)
  • Κεφαλαλγία, φωτοφοβία, έμετοι
  • Εξάνθημα (πετεχειώδες ή πορφυρικό)
  • Κώμα (<10%)
  • Εστιακά νευρολογικά σημεία (πάρεση εγκ. συζυγιών, ημιπάρεση, αταξία κλπ.)
Πάρεση = ημιτελής, όχι πλήρης παράλυση Αταξία = αδυναμία κανονικού βαδίσματος

Οξεία Μηνιγγίτιδα (Διάγνωση – Θεραπεία – Πρόληψη)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Τα κύρια κλινικά σημεία που εμφανίζονται και χαρακτηρίζουν την Ο.Μ.Μ. είναι:
  • το σ. Brudzinski
  • το σ. Kernig
  • σημ. Babinski
Brudzinski σημείο:
Στην προσπάθεια κάμψεως του κεφαλιού προς τα εμπρός, σημειώνεται ανύψωση και κάμψη των ποδιών (βλ. σχήμα).
Kernig’s sign:
Προσπάθεια να τεντώσεις το γόνατο, που βρίσκεται σε γωνιώδη κάμψη, συναντά αντίσταση.
Babinski sign:
Ερεθίζοντας την πατούσα του άκρου ποδός στην έξω επιφάνειά του με καρφίτσα ή ειδικό νευραλγικό σφυράκι, προκαλεί την έκταση των δακτύλων προς τα άνω και θέση των δακτύλων του άκρο ποδός σαν «ΒεντάλιỨ. ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΤΩΝ ΜΗΝΙΓΓΩΝ
ΙΟΓΕΝΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΣ

1Enteroviruses (75-90%) (Coxsackie – Echo – Human Enteroviruses 68.71)

2Arboviruses

3HIV (= ιός του AIDS)

4HSV2 (= ιός απλού έρπητος 2)

  • HSV1 (= ιός απλού έρπητος 1)
  • LCMV (lymphocytie choriomeningitis virus) (= ιός λεμφοκυτταρικής χοριομηνιγγίτιδος)
  • VZV (varicella zoster virus) (= ιός ανεμοευλογιάς)

 

Κλινική εικόνα
  • Κεφαλαλγία (μετωπιαία – οπισθοβολβική)
  • Άλγος κατά την κίνηση των οφθαλμών
  • Γενικά συμπτώματα (πυρετός – μυαλγίες – ανορεξία – ναυτία – έμετοι)
  • Η κλινική εικόνα είναι ηπιότερη της Ο.Μ.Μ
Εποχιακή συχνότητα Ι.Μ.
  • Μη εποχιακοί ιοί – HSV – HIV
  • Καλοκαίρι – αρχή φθινοπώρου – ARBO – ΙΟΙ, ΕΝΤΕΡΟ – ΙΟΙ
  • Φθινόπωρο – LCMV
  • Χειμώνας – Άνοιξη - MUMPS
I.M. = Ιογενής Μηνιγγίτιδα Mumps = Παρωτίτιδα
Ερεθισμός μηνίγγων από μη λοιμώδη αίτια

1.Azathioprine

2.Carbamazepine

3.Ciprofloxacin

4.Cytocine – arabinocide

5.Immune globulin

6.NSAIDs

7.OKT3 monoclonal abs

8.Penicilline

9.Ranitidine

10.Trimethoprime-Sulfamethoxazole

11.Σύνδρ. Αδαμαντιάδη – Behcet με προσβολή Κ.Ν.Σ.

12.Διαρροή από ενδοκρ. Όγκο ή κρανιοφαρυγγίωμα του Κ.Ν.Σ. μέσα στο Ε.Ν.Υ.

13.Λευχαιμία

14.Νεοπλάσματα

15.Σαρκοείδωση

16.Όγκοι εγκεφάλου

17.Χρόνια ωτίτις – ιγμορίτις

18.Σκλήρυνση κατά πλάκας

19.Αντίδραση σε εμβόλια (ειδικά κοκκύτου – ιλαράς – λύσσας)

* Ενδορραχιαία έγχυση αντιβιοτικών - αναισθητικών 1 – 10: Φάρμακα 5: Immune globulin : ανοσοσφαιρίνη 6: ΟΚΤ3 Abs: μονοκλωνικά αντισώματα που στρέφονται κατά ειδικών αντιγόνων 11-15: Αυτοάνοσα νοσήματα = νοσήματα κατά τα οποία ο ανθρώπινος οργανισμός παύει να αναγνωρίζει συστατικά στοιχεία (κύτταρα – ιστοί) σαν «¨δικά του» και τα καταστρέφει.
Επιπλοκές 1Παραλύσεις εγκεφαλικών συζυγιών

 

α. ΙΙΙ, IV, VI, VII (παροδική) β. VIII (συχνά μόνιμη) Οι εγκεφαλικές συζυγίες είναι νεύρα που πορεύονται από τον εγκέφαλο προς το πρόσωπο και τον υπόλοιπο οργανισμό του ανθρώπινου σώματος. III.Κοινό κινητικό νεύρο IV.Τροχιλιακό νεύρο VI.Απαγωγό νεύρο VII.Προσωπικό νεύρο VIII.Ακουστικό νεύρο

2Εστιακά νευρολογικά σημεία

(Ημιπάρεση, τετραπάρεση, αφασία, οπτικές διαταραχές)

*Σπασμοί

*.Οξύ εγκεφαλικό οίδημα

*Σηπτικές επιπλοκές (shock, σηπτικές επιπλοκές οργάνων)

*Διαταραχές πήξης (θρομβοπενία, Δ.Ε.Π.1)

*Ενδοκρινικές διαταραχές (Παροδικό σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH, Φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια)

*Ανοσολογικές εκδηλώσεις (δημιουργία ανοσοσυμπλεγμάτων)

*Παρατεινόμενος πυρετός

Οδηγίες για την διάγνωση της μικροβιακής μηνιγγίτιδας
  • Έγκαιρη διάγνωση
  • Εκτίμηση κλινικής και εργαστηριακής κατάστασης του ασθενούς
  • Άμεση θεραπεία (κατάλληλα αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα)
Υποψία για μικροβιακή μηνιγγίτιδαΕκτίμηση κλινικής εικόνας

1Ιστορικό νόσου Κ.Ν.Σ. (Κεντρικό Νευρικό Σύστημα)

2Εμφάνιση σπασμών

3Οίδημα θηλής οφθαλμών (βυθοσκόπηση)

4Μεταβολές συμπεριφοράς – επιπέδου συνείδησης

5Εστιακές νευρολογικές εκδηλώσεις

Οξεία Μηνιγγίτιδα (Διάγνωση – Θεραπεία – Πρόληψη)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Θέση αρρώστου και κατεύθυνση χεριών γιατρού για οσφυονωτιαία παρακέντηση και λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού εκ της σπονδυλικής στήλης

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟ Ε.Ν.Υ.
GRAM ΧΡΩΣΗ

 

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

ΠΙΕΣΗ Ε.Ν.Υ.

ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΤΥΠΟΣ
ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΓΛΥΚΟΖΗ (ΕΝΥ /
ΟΡΟΣ)

ΛΕΥΚΩΜΑ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΝΟΣΩΝ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

100-200 mm H2O

0-5 /μl

Λεμφοκύτταρα

50 - 100 mg/dl

(0,6)

20-45 mg/dl

 

ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ

> 300 mm H2O

100-10000 / μl

Πολυμορφοπύρηνα

< 25 mg/dl

(<0,4)

> 150 mg/dl

Οξεία
μικροβιακή

Μυκητιασική

ΑΣΗΠΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ

 

κ.φ. ή ↑

10-1000 / μl

Λεμφοκύτταρα - Μικρός αριθμός πολυμορφοπύρηνων

κ.φ.

(0,6)

50-100 mg/dl

Ιογενής Listeria Ατελώς
θεραπ/σα μικροβιακή

ΥΠΟΞΕΙΑ Ή ΧΡΟΝΙΑ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ

 

κ.φ. ή ↑

 

25-2000 / μl

 

Λεμφοκύτταρα

 

 

↑ ή ↑

Lyme Disease Sarcoidosis

Cysticercosis

Syphilis

Κακοήθεια

 

ΥΠΟΞΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΕρεθισμός των μηνίγγων που διαρκεί:
  • Περισσότερο από 2 εβδομάδες (Υποξεία)
  • Περισσότερο από 1 μήνα (Χρονία)

Και αποδίδεται σε:

 

Λοιμώδη αίτια

Μη λοιμώδη αίτια

Βρουκέλλωση

Λέμφωμα

Νόσος Lyme

Λευχαιμία

Σύφιλη

Μελάνωμα

Φυματίωση

Γλοιοβλάστωμα

 

Επενδύμωμα

Βρουκέλλωση: Μικροβιακή νόσος που προκαλείται από είδη βρουκέλλας. Νόσος Lyme: Μικροβιακή νόσος με εντοπίσεις σε καρδιά, αρθρώσεις, νευρικό σύστημα. Γλοιοβλάστωμα – Επενδύμωμα: παθήσεις Κ.Ν.Σ.

 

ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

 

Είδη μικροβίων

Θεραπεία επιλογής

Εναλλακτική θεραπεία

Streptococcus pneumoniae (πνευμονιόκοκκος)

Βανκομυκίνη
+
3ης γενιάς κεφαλοσπορίνη

Μεροπενέμη
Κινολόνες

Neisseria meningitis
(μηνιγγιτιδόκοκκος)

3ης γενιάς

κεφαλοσπορίνη

Πενικιλλίνη G, Αμπικιλλίνη, Χλωραμφενικόλη, Κινολόνες, Αζτρεονάμη

Listeria
monocytogenes

Αμπικιλλίνη
ή
Πενικιλλίνη G.

TMP - SMX

Μεροπενέμη

Streptococcus

Agalactiae

Αμπικιλλίνη
ή
Πενικιλλίνη G.

3ης γενιάς

κεφαλοσπορίνη

 

Escharichia coli

3ης γενιάς
κεφαλοσπορίνη

Μεροπενέμη, Κεφεπίμη, Αζρεονάμη, Κινολόνες, TMP - SMX

 

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

1Νοσηλεία 6-7 ημέρες

2Απουσία πυρετού 24-48 ώρες πριν την έξοδο

3Απουσία νευρολογικών σημείων (σπασμοί κλπ.)

4Κλινική βελτίωση και σταθερότητα

5Δυνατότητα λήψης p.o. τροφής – φαρμάκων

6Καθημερινή παρακολούθηση

7Οργάνωση ομάδας νοσοκόμων – εργαστ. Παρακολούθηση – συνεργασία οικογένειας

8Πολιτισμένη διαβίωση (θέρμανση – ψύξη – διατήρηση τροφής)

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

 

Μικρόβιο

Ημέρες

Πνευμονιόκοκκος

10-14

Μηνιγγιτιδόκοκκος

7

Haemophilus influenzae

7

Streptococcus agalactiae

14-21

Gram(-) αεριογόνοι βάκιλλοι

21

Listeria monocytogenes

>21


 

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣΚατά πνευμονιόκοκκου Καλύπτει 7 ορότυπους (>80% αυτών που προκαλούν μηνιγγίτιδα) Γίνεται στην παιδική ηλικία. Επίσης γίνεται σε:

1Σπληνεκτομή

2Λειτουργική ασπληνία (δρεπανοκυτταρική αναιμία)

3Επικοινωνία υπαραχνοειδούς χώρου με το περιβάλλον

4Ν. Hodgkin, Λέμφωμα, Π.Μ.

5Η.Ι.V. Λοίμωξη

6Νεφρωσικό σύνδρομο

Κατά Influenza type bΓίνεται στην ηλικία των 2 μηνών (εξαιρετικά αποτελέσματα)
Κατά μηνιγγιτιδόκοκκουΤετραδύναμο εμβόλιο που χορηγείται

1Σε ηλικία 2 ετών σε άτομα με ανοσολογική ανεπάρκεια, λειτουργική ασπληνία ή σπληνεκτομή

2Σε ταξιδιώτες ενδημικών περιοχών

3Σε ιατρικό ή νοσηλευτικό προσωπικό

14Άτομα που διαμένουν σε στρατόπεδα – κοινούς κοιτώνες

 

ΧΗΜΕΙΟΠΡΟΦΥΛΑΞΗ Μηνιγγιτιδόκοκκος
  • Ριφαμπικίνη για 48 ώρες
  • Ενήλικες 600 mg/12h
  • Παιδιά 10 mg /Kg / 12h
Εναλλακτικά:

1Σιπροφλοξασίνη 500 mg p.o. μία δόση

1Κεφτριαξόνη (250 mg ενήλιξ – 125 mg παιδί) Ι.Μ.

Η χημειοπροφύλαξη εφαρμόζεται στα άτομα που έχουν έλθει συστηματικά σε επαφή με άρρωστο που έχει Ο.Μ.Μ. Η. Influenzae type b Ριφαμπικίνη 20 mg/Kg άπαξ ημερησίως για 4 ημέρες Πνευμονιόκοκκος Συνήθως δεν δίνεται χημειοπροφύλαξη. Προληπτικά μέτρα λαμβάνουν μόνον όσα άτομα ήλθαν ή έρχονται σε επαφή με τον ασθενή
ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ ΜΕΤΡΑ
  • Απομόνωση του ασθενούς το 1ο 24ωρο (εκκρίσεις βροχικού δέντρου – σταγονίδια)
  • Χρήση μασκών, γαντιών, ειδικών ρούχων
ΠΡΟΛΗΨΗ Εμβολιασμός = πρόληψη στην Ο.Μ.Μ.
e-genius.gr ...intelligent web software