Κυκλοφορικό

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ «ΦΥΣΗΜΑΤΑ»

Το φύσημα είναι ακουστικό ερέθισμα που εξακριβώνεται από το γιατρό με την χρήση του στηθοσκοπίου του. Εντοπίζεται κατά την ακρόαση της καρδιακής συχνότητας και λειτουργίας του καρδιακού μυός (αφορούν τα καρδιακά φυσήματα). Επίσης φυσήματα προκαλούνται όταν υπάρχει στένωση αγγείων π.χ. μηριαίας - καρωτίδων.

Το φύσημα δεν είναι ασθένεια, αλλά σύμπτωμα.

Το φύσημα είναι ένας ήχος (ακουστικό σήμα) ο οποίος παράγεται α) όταν περνάει μεγάλη ποσότητα αίματος από υγιή αγγεία, και με φυσιολογικές καρδιακές βαλβίδες (υπερκινητική κυκλοφορία του αίματος), β) όταν η ποσότητα του αίματος είναι κανονική σε όγκο και ταχύτητα αλλά το αίμα διέρχεται μέσα από στενωμένο αγγείο περιφερικό ή καρδιακό ή ελαττωματική βαλβίδα της καρδιάς. Και στις δύο περιπτώσεις η ροή του αίματος γίνεται στροβιλώδης δηλαδή διαταράσσεται η ομαλή ροή του και όπως το αίμα «στροβιλίζεται» προκαλώνται δονήσεις στα τοιχώματα των αγγείων, τις οποίες ακούει ο γιατρός με το στηθοσκόπιο.

Ο ήχος αυτών των δονήσεων μοιάζει με το θόρυβο που δημιουργείται όταν «φυσάμε» (από εκεί και ο όρος «φύσημα»). Το φύσημα δεν μπορεί να το αντιληφθεί το άτομο από μόνο του. Σε σπάνιες περιπτώσεις το φύσημα είναι πολύ δυνατό «σαν γουργούρισμα» και τότε γίνεται αντιληπτό.

Φυσήματα μπορεί να εμφανιστούν στα αγγεία του σώματος και στις βαλβίδες του καρδιακού μυός, όπως και τις βαλβίδες της αορτής [αγγείο μεγάλης διαμέτρου που κατανέμει το σύνολο του αίματος σε όλο το σώμα μετά από την συστολική (εξωθητική) λειτουργία της καρδιάς] αλλά και στα άλλα αγγεία.

Τα φυσήματα διακρίνονται σε «αθώα» και «παθολογικά». Τα αθώα φυσήματα δεν συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα και δεν έχουν καμία σχέση με Παθολογικά προβλήματα.

Εμφανίζονται όταν υπάρχει ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΑΙΜΑΤΟΣ (αναιμία - πυρετός - υπερθυρεοειδισμός).

Τα παθολογικά φυσήματα συνοδεύουν παθήσεις βαλβίδων της καρδιάς (στένωση μητροειδούς - ανεπάρκεια μητροειδούς - στένωση αορτής), στένωση καρωτίδων (ακρόαση κατά περιοχή παράλληλη προς το λαιμό), στένωση νεφρικών αρτηριών, στένωση αγγείων (η ανεύρεση και ακρόαση του φυσήματος γίνεται με την τοποθέτηση του στηθοσκοπίου από το γιατρό στα παραπάνω ανατομικά σημεία).

Τα παθολογικά φυσήματα συνοδεύονται και από άλλα συμπτώματα π.χ. στα καρδιακά φυσήματα προεξάρχει η δύσπνοια (εύκολη κόπωση - λιποθυμικά επεισόδια - πόνοι κατά την άσκηση στο θωρακικό τοίχωμα).

Άλλη διαίρεση των φυσημάτων σε λειτουργικά (μη παθολογικά) φυσήματα και σε οργανικά τα οποία προκαλούνται από καρδιακή βλάβη ή βλάβη βαλβίδων.

Για καλύτερη διάκριση και κατάταξη των φυσημάτων έχουν θεσπιστεί ορισμένα κριτήρια, όπως :

  1. ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΗΜΑΤΟΣ

Στην κλίμακα που χρησιμοποιείται με βαθμολογία 1/6 κατατάσσονται τα μόλις ακουστά φυσήματα, ακόμα και αν το στηθοσκόπιο δεν έρχεται σε πλήρη επαφή με το θωρακικό τοίχωμα ή την ανατομική περιοχή του φυσήματος.

  1. ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΗΜΑΤΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ

Φύσημα ακουστό κατά τη διάρκεια της συστολής ονομάζεται ΣΥΣΤΟΛΙΚΟ - φύσημα κατά την διάρκεια της διαστολής ονομάζεται ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΟ.

  1. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΜΑΤΟΣ

Συνεχές ονομάζεται το φύσημα το οποίο καταλαμβάνει και τις 2 φάσεις του καρδιακού κύκλου (συστολή - διαστολή).

  1. ΣΥΝΟΔΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΗΜΑΤΟΣ

Χαμηλή - υψηλή συχνότητα που ακούγεται αυτό - συνοδεύεται από πρόσθετους ήχους; - επηρεάζεται από τις αναπνευστικές κινήσεις (π.χ. βαθειά εισπνοή). Βέβαια όλα τα αναφερόμενα παραπάνω αφορούν τα καρδιακά φυσήματα.

Παραδείγματα : Στένωση της αορτής παράγει συστολικό φύσημα (καλύτερη ακρόαση στην βαλβίδα αορτής 2ο μεσοπλεύριο διάστημα δεξιά του στέρνου). Φύσημα που παράγεται κατά τη στένωση της μητροειδούς βαλβίδας (βαλβίδα που χωρίζει αριστερό κόλπο από αριστερά κοιλία της καρδιάς) είναι διαστολικό, χαμηλής συχνότητας, ακουστό καλύτερα στην κορυφή της καρδιάς (5ο μεσοπλεύριο διάστημα αριστερά του στέρνου) κοντά στη θηλή του αριστερού μαστού επί ανδρών ανοιχτός βοσάλειος πόρος εμφανίζει συνεχές φύσημα με αυξομειώσεις της έντασης του (θυμίζει «ήχο ατμομηχανής».

Συνήθως χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα τα συστολικά «τα επανοζόμενα αθώα φυσήματα είναι πάντα ΣΥΣΤΟΛΙΚΑ, χαρακτηρίζονται σε εξώθησης φυσίματα, μεσαίας συχνότητας, δεν καλύπτουν όλη τη διάρκεια συστολής, ενώ η ακρόασή τους γίνεται αριστερά παραστερνικά και μειώνονται σε ένταση όταν το παιδί είναι καθιστό (ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΕΝ ΥΠΕΡΒΑΙΝΕΙ ΤΑ 2/6). Επίσης δεν συνοδεύονται από πρόσθετους ή παθολογικούς καρδιακούς ρυθμούς.

Ποσοστό που φτάνει το 72% των παιδιών που βρίσκονται στη Σχολική ηλικία εμφανίζει κάποιο φύσημα «αθώο» που εξαμφανίζεται κατά την ωρίμανση και ανάπτυξή τους.

Τα φυσίματα αυτά εμφανίζονται κατά την διάρκεια πυρετού.

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΦΥΣΗΜΑΤΑ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ;

Πολλοί λόγοι συντείνουν για την εμφάνιση αυτή, όπως : α) ελαστικότητα θωρακικού τοιχώματος, β) Υψηλή καρδιακή συχνότητα που φυσιολογικά υπάρχει στην παιδική ηλικία, γ) η φυσιολογική αναιμία των παιδιών.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Το κάθε φύσημα κυρίως καρδιακής προέλευσης πρέπει να εξετάζεται από τον γιατρό σας.

Η σχολαστική λήψη ιστορικού (ατομικού και οικογειακού) είναι απολύτως αναγκαία, ώστε η συνεκτίμηση όλων των στοιχείων θα ξεκαθαρίσει την φύση και προέλευση του κάθε φυσήματος (καρδιακής προέλευσης - αγγειακής προέλευσης).

Η κλινική εξέταση πρέπει να γίνεται όταν το άτομο βρίσκεται σε πλήρη ηρεμία (χωρίς άγχος, χωρίς ακουστικά και ψυχολογικά ερεθίσματα).

Η κύρια εργαστηριακή εξέταση είναι το υπερηχογράφημα καρδιάς και αγγείων (π.χ. καρωτίδων) το οποίο θα επιβεβαιώνεται και το υπόστρωμα του φυσήματος (αθώο ή παθολογικό).

Όπως ήδη αναφέρθηκε τα φυσήματα που παρουσιάζουν τα παιδιά είναι στην πλειοψηφία τους αθώα.

Στους ενήλικες κυρίως τα άτομα άνω των 60 - 70 ετών εμφανίζονται παθολογικά φυσήματα (καρδιακά φυσήματα - αγγειακά) τα οποία προκαλούνται από την φυσιολογική φθορά του οργανισμού (γήρανση των αγγείων) αλλά και από την εναπόθεση αρτηριοσκληρωτικών πλακών οι οποίες προκαλούν στένωση των αγγείων με επακόλουθο την παραγωγή αυτών των παθολογικών φυσημάτων.

Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι και πρόπτωση της μητροειδούς βαλβίδας (Βαλβίδα του διαχωρίζει αριστερό κόλπο από αριστερά κοιλία καρδιάς) προκαλεί φύσημα.

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΦΥΣΗΜΑΤΑ

  • ΣΥΣΤΟΛΙΚΑ ΦΥΣΗΜΑΤΑ

    • Ανεπάρκεια μητροειδούς βαλβίδας

    • Ανεπάρκεια τριγλωχίνος βαλβίδος

    • Στένωση αορτής

    • Ιδιοπαθής (χωρίς αίτιο) υπερτροφική υποαορτική στένωση

    • Στένωση πνευμονικής

    • «Αθώα» φυσήματα μικράς ηλικίας

    • Πρόπτωση (prolasus) μητροειδούς βαλβίδας

  • ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΑ ΦΥΣΗΜΑΤΑ

    • Ανεπάρκεια αορτής

    • Μύζωμα καρδιακού κόλπου

    • Στένωση μητροειδούς

    • Στένωση κλάδων πνευμονικής

    • Στένωση τριγλωχίνος βαλβίδας

    • Strell's φύσημα : Διαστολικό φύσημα με crescendo χαρακτήρα που παράγεται στην σοβαρή πνευμονική υπέρταση

    • Flint's φύσημα : Διαστολικό φύσημα με υπόκωφο χαρακτήρα στη σοβαρή ανεπάρκεια αορτής.

    • Μεγάλου βαθμού μεσοκοιλιακή επικοινωνία ανοικτός αρτηριακό πόρος

    • Αρτηριοβλεβώδης επικοινωνία πνευμονική.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

Το «αθώο» φύσημα δεν σχετίζεται με πρόβλημα υγείας και εξαφανίζεται κατά την ενηλικίωση του παιδιού.

Τα «παθολογικά» φυσήματα αφού εντοπιστεί το αίτιο ή τα αίτια που προκαλούν αυτά (καρδιά - αγγεία) πρέπει να εκτιμηθεί το μέγεθος και έκταση της βλάβης (π.χ. αθηροσκληρηντικές εναποθέσεις στις έσω καρωτίδες οι οποίες προκαλούν στενωτικά φαινόμενα πάνω από 45% του τοιχώματος του αγγείου χειρουργείται) και προτείνεται στον ασθενή η κατάλληλη θεραπεία (συντηρητική - φαρμακευτική αν υπάρχει).

Αν υπάρχει παθολογικό φύσημα το οποίο έχει σαν υπόστρωμα βλάβες των βαλβίδων της καρδιάς, η λήψη αντιβίωσης είναι απαραίτητη κάθε φορά που υποβάλλεται το άτομο σε οδοντιατρικές, χειρουργικές επεμβάσεις (αντιβίωση πριν και μετά την επέμβαση απαραίτητο).

Η σωματική άσκηση όταν εξακριβωθούν «παθολογικά φυσήματα (καρδιάς, αγγείων) εξαρτάται και κατευθύνεται αποκλειστικά από τον θεράποντα γιατρό του ασθενή.

 

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ