Πρωτοπαθής όγκος ήπατος

Ηπατοκυτταρικός Καρκίνος (Ηπ/κός ΚΣ - ΗΠΚ)

Ο ηπ/κός Κ/Σ/ ιστολογικά διακρίνεται σε 3 τύπους:

1Ηπάτωμα – ηπατοκυτταρικό νεόπλασμα. Προέρχεται από τα ηπατικά κύτταρα.

2Χολαγγείωμα ή χολαγγειοκαρκίνωμα (από επιθήλιο των χοληφόρων οδών)

3Μικτός τύπος (ηπατοχολαγγειο-καρκίνωμα = προέρχεται από το ήπαρ και τα χολαγγεία).

Το ηπάτωμα καλύπτει το 90-95% όλων των πρωτοπαθών όγκων του ήπατος. Με τα σημερινά δεδομένα η νόσος βρίσκεται στην 5η θέση του συνόλου των νεοπλασιών του πεπτικού συστήματος (ποσοστό 3-5%). Η μέση ηλικία προσβολής από τη νόσο είναι τα 57 χρόνια. Η συχνότητα της νόσου στην Αφρική και Άπω Ανατολή είναι έως και 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Ευρώπης και αντιπροσωπεύει το 40% του συνόλου των νεοπλασιών με μέση ηλικία προσβολής τα 35 χρόνια. Ο ηπ/κός Κ.Σ. είναι συχνότερος στους άνδρες (άνδρες / γυναίκες 4-9/1) και συνήθως αναπτύσσεται σε προϋπάρχουσα χρόνια ηπατοπάθεια. Αιτιολογία – Συσχέτιση με διάφορους παράγοντες

1Ηπατίτιδα Β

Χρόνια ηπατίτιδα Β (3-4 δεκαετίες) οδηγεί σε ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Παράγοντες που συμβάλλουν είναι:

• παρουσία HBsAg1 δηλ. χρόνια αντιγοναιμία – χρόνια ενεργός ηπατίτιδα.
• οικογενειακό ιστορικό ηπατοκυτταρικού καρκινώματος
• χρήση αλκοόλης
• κάπνισμα
• άρρεν φύλλο

2Κίρρωση του ήπατος

Πρωτοπαθές νεόπλασμα ήπατος συνδυάζεται με κίρρωση ήπατος (ποσοστό 50-80%), ενώ το 5% των κιρρωτικών αρρώστων θα εμφανίσει πολυεστιακό ηπατοκυτταρικό νεόπλασμα. Μέσος χρόνος που απαιτείται για την ανάπτυξη καρκίνου σε έδαφος κίρρωσης ήπατος είναι 5-8 χρόνια.

3Ηπατίτιδα C

Η ηπατίτιδα C προκαλεί κίρρωση και επομένως συμβάλλει στην εξέλιξη για ηπατοκυτταρικό Ca ήπατος. Επίσης σε άτομα που εμφανίζουν κίρρωση από άλλα αίτια (π.χ. χρήση αλκοόλης) μόλυνση με ιό ηπατίτιδας C αυξάνει τον κίνδυνο καρκινογένεσης.

4Αφλατοξίνες και άλλες ουσίες

Σημαντικός καρκινογόνος παράγοντας είναι η ουσία αφλατοξίνη της τροφής, ουσία που περιέχεται σε ξηρούς καρπούς και δημητριακά.

5Χρήση ορμονών - αντισυλληπτικών

Λήψη αντισυλληπτικών δισκίων για διάστημα 8-10 χρόνων προδιαθέτει για ανάπτυξη αδενώματος του ήπατος – ηπατοκυτταρικού αδενώματος. Τον ίδιο κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα που λαμβάνουν αλόγιστα αναβολικά στεροειδή.

6Κάπνισμα – αλκοόλ – σακχαρώδης διαβήτης

Θεωρούνται παράγοντες που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Κλινική εικόνα Ο πρωτοπαθής καρκίνος ήπατος είναι συνήθως χωρίς συμπτώματα. Συμπτώματα μπορεί να εμφανίζει ο ασθενής από την υποκείμενη ηπατική νόσο (ιογενή ηπατίτιδα – αλκοολική ηπατίτιδα – κίρρωση).Πόνος στο δεξιό υποχόνδριο – όπως και αίσθημα βάρους μπορεί να εμφανιστεί (στο 1/3 των περιπτώσεων), ψηλαφητή μάζα (1/5 των περιπτωσεων - άλγος στο δεξιό ώμο από ερεθισμό του φρενικού νεύρου (φρενικό νεύρο = νεύρο που νευρώνει το διάφραγμα). Γενικά συμπτώματα υπάρχουν στον Π.Κ.Η. όπως καταβολή δυνάμεων - ανορεξία – απώλεια βάρους – παρατεταμένη πυρετική κίνηση. Σπάνια ο Π.Κ.Η. εκδηλώνεται με αιμορραγία ή υπογλυκαιμία ή καρκινοειδές σύνδρομο (αυτά τα συμπτώματα αποτελούν τις παρανεοπλασματικές εκδηλώσεις που προκαλούνται από ουσίες που εκκρίνουν τα κύτταρα του όγκου. Διάγνωση Εργαστηριακά ευρήματα: Αύξηση α εμβρυϊκής σφαιρίνης (αFP = α feroprotein). Απεικονιστικά: Υπερηχογράφημα ήπατος ανιχνεύει Π.Κ.Η. που βρίσκεται αρχικά σε μικρό μέγεθος (Δ=3 cm) σε περισσότερες από 85% των περιπτώσεων. Η νέα απεικονιστική τεχνική (ελικοειδής αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία) επιτρέπει πληρέστερη αναλυτική απεικόνιση Π.Κ.Η. Τελική διάγνωση: Ιστολογική και κυτταρολογική εξέταση. Ιστολογική εξέταση με κατευθυνόμενη βιοψία στην εστιακή βλάβη έχει ειδικότητα 100% και ευαισθησία 85%. Θεραπεία Αφού σταδιοποιηθεί ο όγκος (μέγεθος όγκου – διήθηση αγγείων – διήθηση λεμφαδένων – βαθμός ηπατικής ανεπάρκειας) εφαρμόζεται θεραπεία, κυρίως χειρουργική εξαίρεση. Η μεταμόσχευση ήπατος δίνει καλά αποτελέσματα όταν το νεόπλασμα περιορίζεται στο ήπαρ χωρίς άλλες εντοπίσεις. Στατιστικά 5ετής επιβίωση σε ποσοστό 70% υπάρχει με ποσοστό υποτροπής μικρότερο από 15%. Αν δεν μπορεί να γίνει η μεταμόσχευση ήπατος το Π.Κ.Η. αντιμετωπίζεται με χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, όπου με τα σύγχρονα φάρμακα υπάρχει ποσοστό ανταπόκρισης 50%. Τοπικές θεραπείες για καταστροφή του όγκου με χρήση αλκοόλης, οξικού οξέος, laser, μικροκυμάτων) που χορηγούνται κατά τη διάρκεια λαπαροσκόπησης ή λαπαροτομίας. Καλά αποτελέσματα έχει σημειώσει η χορήγηση μέσω ηπατικής αρτηρίας ισοτόπου Iodine131 σε συνδυασμό με λιπιδόλη σε ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε χειρουργική εξαίρεση του όγκου (επιβίωση μέχρι 57 μήνες). Σημείωση: Ο Π.Κ.Η. πρέπει να μελετηθεί και σταδιοποιηθεί πολύ προσεκτικά διότι ακόμη και σε τμήματα του ήπατος απεικονιστικά υγιή, πιστεύεται ότι υπάρχει κυτταρική δυσπλασία.

 

Ref.: Πρακτική προσέγγιση στην κλινική ογκολογία, Ισάμ Μπανκουσλί.