• Αρχική

ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΩΣΗ (ΜΚΤ)

Ετερογενής ομάδα ασθενειών η οποία χαρακτηρίζεται από μεγάλη αύξηση και άθροιση των μαστοκυττάρων σε διάφορα όργανα και ιστούς του σώματος.

Φυσιολογική λειτουργία των μαστοκυττάρων είναι η σημαντική συμμετοχή τους στην άμυνα του οργανισμού με την απελευθέρωση ισχυρών «διαβιβαστών» που σχηματίζονται στα πρωτοπλασματικά κοκκία τους όπως και με την δημιουργία νέων «διαβιβαστών» (π.χ. λευκοτρίνες) από τα λιπίδια των κυτταρικών μεμβρανών. Η ΜΚΤ κατατάσεται στα μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα.

Κύρια φυσιολογική λειτουργία των μαστοκυττάρων είναι η συμμετοχή τους στις κοινές αλλεργικές αντιδράσεις που προκαλούνται, μέσω των IGE αντισωμάτων της ανοσοσφαιρίνης Ε που «δεσμεύονται» από ειδικούς υποδοχείς της μεμβράνης των κυττάρων.

Η μαστοκύττωση εμφανίζεται σε 2 μορφές :

  1. 1. ΜΑΣΤΟΚΥΤΩΜΑ (καλοήθεις δερματικοί όγκοι) urticaria pigmentosa.
  2. 2. ΚΝΙΔΩΣΗ μελαγχρωματική (urticaria pigmentosa).

Η οποία χαρακτηρίζεται από πολλαπλές δερματικές αθροίσεις μαστοκυττάρων με χρώμα καφέ – κόκκινο – καφέ και βλατίδες – κηλίδες.

Οι δερματικές αυτές αλλοιώσεις προκαλούν κνησμό όταν μολύνονται και καταλήγουν φυσαλλιδώδεις.

Συστηματική μαστοκύττωση : Χαρακτηρίζεται από διήθηση μαστοκυττάρων στο δέρμα, λεμφαδένες, ήπαρ, σπλήνας, γαστρεντερική οδός, οστά.

Η δερματική εντόπιση της ΜΚΤ η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία των χαρακτηριστικών κνησμώδων αλλοιώσεων, εμφανίζει το σημείο Darier : με τριβή ή και απλό ερεθισμό π.χ. δήγμα κουνουπιού εμφανίζεται πομφός.

Οι παιδικές ηλικίες συνήθως εμφανίζουν την δερματική μορφή ΜΣΤ ενώ οι ενήλικες όταν εμφανίσουν δερματικές εκδηλώσεις υπάρχει και βλάβη άλλων οργάνων (ήπαρ, σπλήνας κ.α.).

ΜΕΛΑΓΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΚΝΙΔΩΣΗ

ή (URTICAVIA PIGMENTOSA-UP)

ή ΜΟΝΗΡΕΣ ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΩΜΑ

ή ΔΙΑΧΥΤΗ ΔΕΡΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΩΣΗ

Αποτελεί την πιο κοινή μορφή δερματικής μαστοκύττωσης, εμφανίζεται στο έμβρυο τους 3 πρώτους μήνες της ζωής του, σπάνια εμφανίζεται και σε ενήλικες.

Ποσοστό 25% με UP εμφανίζουν επίσης συμπτώματα από το γαστρεντερικό τους Σύστημα (Γ.Ε.Σ.), και συμπτωματολογία κνησμού – πυρετού – νυκτερινών ιδρώτων – αρθραλγιών – επιγαστρικών ενοχλημάτων – απώλεια σωματικού βάρους – διόγκωση ήπατος, σπλήνα – διόγκωση λεμφαδένων.

Σπάνιες εκδηλώσεις της νόσου περιλαμβάνουν συγγενή ή επίκτητη πρόωρη πομφολυγώδη μορφή, ετερόπλευρο οίδημα του αιδοίου, ουλώδη αλωπεκία.

Η UP μπορεί να συνοδεύει το πολλαπλoύν μυέλωμα όπως και όγκους εκ των γεννητικών κυττάρων – όγκο Wiln’s.

Όγκο Wiln’s : Νευροβλάστωμα, κακοήθης εμβρυϊκός όγκος παιδικής ηλικίας.

UP : URTICARIA PIGMENTOSA

Η νόσος χαρακτηρίζεται από δερματικές αλλοιώσεις μεμονωμένες ή καθ’ ομάδας.

Προσβάλλει τα άκρα του κορμού, τον κορμό, όχι παλάμες ή πατούσες ποδιών.

Οι δερματικές αλλοιώσεις διακρίνονται σε καφέ, ρόζ, χρωματισμούς, κίτρινα οζίδια ή πλάκες διαμέτρου > 1.0εκ.

Οι αλλοιώσεις αυτές μπορεί να συνηπάρχουν με φλύκταινες.

Μέσα στις δερματικές κηλίδες που μπορεί να συρρέουν κατά πλάκες με επικράτηση μαστοκυττάρων, οι αθροίσεις και η ενεργοποίηση των οποίων προκαλούν τα συμπτώματα της νόσου.

Η νόσος εμφανίζει εξάρσεις των δερματικών ευρημάτων συνοδού ερυθήματος, κνησμού (έκκριση ισταμίνης).

Αυτόματη υποχώρηση της νόσου παρατηρείται μερικές φορές ενώ η νόσος εμφανίζει σημείο Darier, όπως και δερμογραφισμό.

Η UT προκαλείται από ενεργοποιήσεις μεταλλάξεων του ΚιΤ γονιδίου.

Με ορισμένα ερεθίσματα, τα μαστοκύτταρα ελευθερώνουν «διαβιβαστές» (ισταμίνη, προσταγλανδίνες, τρυπτάση, λευκοτρίνες, υπαρίνη, κυτοκίνες).

Τα ερεθίσματα αυτά είναι :

Ø  Ορισμένες τροφές

Ø  Χρήση αλκοόλης

Ø  Ναρκωτικά

Ø  Σωματική άσκηση

Ø  Μεταβολές θερμοκρασίας

Ø  Ουσίες για ακτινογραφίες

Ø  Σαλικυλικά (ασπιρίνη)

Ø  Μορφίνη

Ø  Φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην αναισθησία και προανασθητική αγωγή

Ø  Δήγματα υμενόπτερων

Ø  Δήγματα οφεων

Ø  Τραυματισμοί δέρματος

Ø  Πολυμυξίνη Β

Ø  Μη στεροειδή

Αντιφλεγμονώδη φάρμακα

Ø  Θειαμίνη

Ø  Κινίνες

Ø  Οπιοειδή

Ø  Δεξαμεθηνίοι

Ø  Δεξτράνη

Ø  Σκοπολαμίνη

Ø  Κωδεῒνη

Η UT δεν διαφέρει μεταξύ φύλων – γένους – εθνικότητας.

Μερικές φορές η νόσος έχει οικογενές αναμνηστικό.

ΠΑΘΟΛΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

Τα περισσότερα προδρομικά κύτταρα των μαστοκυττάρων εκφράζουν CD34, διαθέτοντας υποδοχείς ΚΙΤ (CD117) και επίσης υποδοχείς Fc-γ, RIT.

CD34 : Δείκτης αιμοποιητικού προγονικού κυττάρου και ενδοθηλιακών κυττάρων. Άλλη ονομασία : δενδριτικά διάμεσα κύτταρα.

CD117 ή πρωτο-ογκονίδιο c-KΙT ή τυροσίνης κινάσης ΚΙΤ. Είναι υποδοχείς πρωτεϊνικής κινάσης που κωδικοποιείται στον άνθρωπο από ΚΙΤ γονίδιο.

Fc-γ-RIT : Οι Fcγ receptous για IgG συνδέουν συγγενή και επίκτητη ανοσία μέσω των «εκτελεστικών κυττάρων» με σχηματισμό ανόσων συμπλεγμάτων τα οποία ενεργοποιούνται από τον stem cell factor (SCF) : παράγοντα πολυδύναμου κυττάρου ο οποίος προάγει την ανάπτυξη και ωρίμανση των κυττάρων αυτών προλαμβάνοντας της απόπτωσή τους.

Απόπτωση – apoptosis : φυσιολογικός θάνατος κυττάρων

Τα κύτταρα μυελού οστών, τα κερατινοκύτταρα κύτταρα ενδοθηλίων, ινοβλάστες, παραγωγικά κύτταρα Sertoli παράγουν φυσιολογικά SCF.

Οι αιτιοπαθογενετικοί μηχανισμοί που προκαλούν την μαστοκύττωση (δερματική, ενδοματική) γενικά, αφορούν μεταλλάξεις του ΚΙΤ.

Η πιο κοινή μετάλλαξη που συμβαίνει και αφορά την ενεργοποίηση μετάλλαξης στο codon,

Condon : (κωδικόνιο) είναι αλληλουχία τριών νουκλεοτιδίων τα οποία σχηματίζουν μεταξύ τους μονάδα γενετικού κώδικα σε RNA ή DNA.

και συνήθως υποκατάσταση του ασπαρτικού οξέος με βαλίνη ή άλλο αμινοξύ που έχει σαν αποτέλεσμα πρόκληση, ενεργοποίση των υποδοχέων που έχουν ήδη αναφερθή.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ UP

  • · Βιοψία δέρματος (ανεύρεση στο ιστολογικό υλικό 40 φορές περισσότερα του φυσιολογικου μαστοκύτταρα)
  • · Μεταλλάξεις ΚΙΤ (μπορεί να ανιχνευθεί στο δείγμα).
  • · Αν υπάρχει κλινική υποψία συστηματικής μαστοκύττωσης, συνίσται μυελόγραμμα.
  • · Μέτρηση τρυπτάσης (ανεύρεση τιμής > 20ng/ml) αποτελεί σοβαρή ένδειξη για συστηματική μαστοκύττωση.
  • · Ποσοστό 25% των ατόμων με UP εμφανίζουν συμπτωματολογία από Γ.Ε.Σ.

Η διάγνωση της δερματικής μαστοκύττωσης πρέπει να περιλαμβάνει 1 μείζον και 1 ελάσσον κριτήριο.

ΜΕΙΖΟΝ ΚΡΙΤΗΡΙΟ > τυπικές αλλοιώσεις δέρματος.

ΕΛΛΑΣΟΝ ΚΡΙΤΗΡΙΟ > μοριακή τεχνική (ανεύρεση μετάλλαξης ΚΙΤ στο κοδόνιο 816 του πάσχοντος δέρματος).

Δ.Δ. : Οι αλλοιώσεις δέρματος της UP (κιτρινόχρεες κηλίδες) μοιάζουν με ξάνθωμα ή ελαστικό ψευδοξάνθημα, ξανθοκοκκιωματική μαστοκύττωση.

Ο δερμογραφισμός που εμφανίζεται στην μαστοκύττωση δέρματος ή αύξηση των ηωσινόφιλων κυττάρων στο περιφερικό αίμα, ο επίμονος κνησμός ή πομφιλογώδης εμφάνιση μοιάζει με το σταφυλοκοκκικό αποφυλιδωτικό δερματικό σύνδρομο - staphylococcal saddled skin syndrome (SSSS).

Η δερματική μορφή μαστοκύττωσης συνοδεύει :

α) Το πολλαπλούν μυέλωμα

β) Όγκους των γεννητικών κυττάρων ωοθήκες

γ) Όγκους Wiln’s

δ) Λοίμωξη HIV

ε) Αμφιτερόπλευρη νευροαισθητική απώλεια ακοής

ζ) Νεανικό ξανθοκοκκίωμα.

Η πυμφαλυγώδης μαστοκύττωση μπορεί να διαγνωστεί με εκτέλεση επιχρίσματος tzank (Tzanksmear) ή Tzanck test.

Απόξεση βάσης έλκους για αναζήτηση των ομονύμων κυττάρων. Μερικές φορές αναφέρεται σαν ανεμευλογιάς δερματικό test – test δερματικού έρπητα.

Απλού έρπητα

Έρπητα ζωστήρα, ανευμολογιά

Λοίμωξη από κυτταρομεγαλοϊούς

Κοινός πέμφυγας

 

Τα Tzanck cells είναι ακανθοκύτταρα και βρίσκονται σε λοιμώξεις :

 
   

Σήμερα το test αυτό έχει αντικατασταθεί με την άμεσο ανοσοφθαρισμό ο οποίος με βιοχημικό τρόπο ανιχνεύει το αντιγόνο και εντοπίζει αυτό σε θέσης του κυττάρου.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η Θεραπεία κάθε μορφής (δερματική ή συστηματική) μαστοκύττωσης περιλαμβάνει :

α) Έλεγχο της αποκοκκίωσης των μαστοκυττάρων

β) αποκλεισμό τον πολλαπλασισμό των μαστοκυττάρων (PUVA θεραπεία – UVAI φωτοθεραπεία).

Στην συστηματική μαστοκύττωση χορηγούνται αναστολείς τυροσινικής κινάσης σκ. Imatinib που δεν μπλοκάρει την κοινή μετάλλαξη KITD81GT.

Επίσης χρησιμοποιούνται κλασσικά – τα αντιϊσταμινικά – το Disodium cromogtycate – τα κορτικοειδή αλλά και τελευταία (πειραματικά δεδομένα) αναστολείς των προσταγλανδινών.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Βικιπαίδεια

-   N.Z. Dermatology Review

-   Gen. Rare Dis.

ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΟ (ΜΣΚ)

Κύτταρο του αιμοποιητικού συστήματος.

Περιέχεται από το πολυδύναμο κύτταρο της μυελοειδούς σειράς, παράγεται στον μυελό των οστών.

Αποτελεί το ΜΣΚ μέλος του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου (φυσική – επίκτητη ανοσία) μοιάζει μορφολογικά με το βασεόφιλο κύτταρο, αλλά δεν έχει την ίδια καταγωγή.

Προέρχεται από τον ίδιο «Προγονικό πληθυσμό» όπως τα ουδετερόφιλα – βασεόφιλα – μονοκύτταρα.

Τα μαστοκύτταρα εγκαταλείπουν τον μυελό των οστών και κυκλοφορεί σαν άωρες μορφές στο αίμα.

Ώριμα ΜΣΚ βρίσκονται στους ιστούς του σώματος και εμφανίζουν αυτά διάφορους φαινότυπους, ανάλογα με τον ιστό που βρίσκονται.

Ο ρόλος των μαστοκυττάρων στις αλλεργικές αντιδράσεις είναι γνωστός. Επιτελείται με τον FC υποδοχέα (βλέπε Σχήμα 1).

Σχήμα 1

Τα κοκκία τους που αφθονούν στο κυττώπλασμα περιέχουν ισταμίνη, ηπαρίνη, τα οποία απελευθέρωνται όταν ενεργοποιωθεί το ΜΣΚ.

Το μαστοκύτταρο λαμβάνει χαρακτηριστική χρώση με Toludine blue.

Ερεθιόματα τα οποία προκαλούν ενεργοποίηση «διαβιβαστών» των μαστοκύτταρων.

Ø  Ζέστη, κρύο (αιφνίδια πτώση θερμοκρασίας).

Ø  Συναισθηματικές φορτίσεις, φυσική κατάσταση (πόνος), μεταβολές περιβάλλοντος, μόλυνση ατμόσφαιρας, τρίχες ζώων.

Ø  Τροφές, τρόφιμα που περιέχουν αλκοόλη.

Ø  Φάρμακα (οπιοειδή, ΜΣΑΦ, αντιβιοτικά, τοπικά αναισθητικά, απεικονιστικές ουσίες).

Ø  Δηλητήρια  (ιογενείς, μικροβιακές, μυκητιασικές).

Ø  Μηχανισμοί ερεθισμού (Δονήσεις).

Ø  Ηλιακή ακτινοβολία.

Όλα τα παραπάνω βέβαια αποτελούν τον κύριο κατάλογο της εμφάνισης Αλλεργίας. Αύξηση των μαστοκυττάρων – έκκριση «διαβιβαστών» συνδέεται με αλλεργία αναφυλαξία σε ποσοστό 22% - 41%.

ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΜΣΚ

Serine = πρωτεάσες (τρυπτάση, χυμάση).

Χυμάση (Chymase) :

Ισταμίνη (2-5 picograms/mast cell)

Σεροτονίνη

Πρωτογλυκάνες (κυρίως ηπαρίνη) χονδροϊτίνη

Τριφωσφαρική αδενοσίνη (TP)

Λυσοσωμικά ένζυμα

  • · Β-εξοζαμίνες
  • · Β΄-γλυκουροδινάση
  • · Αριλσωλφατάσεις

ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ ΛΙΠΙΔΙΩΝ

  • · Θρομβοξάνες (θρομβοξάνη Α22)
  • · Προσταγλανδίνη D2
  • · Λευκοτρίνη C4
  • · Παράγοντα ενεργοποίσης αιμοπεταλίων
  • · Κυτοκίνες
  • · TNF : Tumor necrosis factor : παράγοντα νέκροσης όγκου
  • · Βασικό παράγοντα αύξησης ινοβλαστών
  • · Ιντερλευκίνη – 4
  • · Παράγοντα πολυδύναμου κύτταρου
  • · Χυμοκίνες (χημειοτακτικό παράγοντα ηωσινόφυλων)

Παραστατική εικόνα

Αποκοκκιωμάτωσης του μαστοκυττάρου

Ελευθέρωση τους στην κυκλοφορία

Νεώτερες απόψεις όμως αναφέρουν ότι το ΜΣΚ συμμετέχει ενεργά στις νευροφλεγμονώδεις νόσους με άμεσο ή έμμεσο τρόπο επιδρώντας στη ΜΙΚΡΟΓΛΟΙΑ.

Το ΜΣΚ βρίσκεται στα χοριοειδή πλέγματα του εγκεφάλου – υπόφυση – θάλαμο – υποθάλαμο εγκεφάλου, σκληρά μήνιγγα (κοντά στα αγγεία).

Επίσης το ΜΣΚ συμβάλλει ουσιαστικά στην ανοσολογική ανοχή του οργανισμού ΜΣΚ στον άνθρωπο και άλλα σπονδηλωτά βρίσκονται σχεδόν σε κάθε ιστό (συνήθως επιθηλιακές επιφάνειες : δέρμα, αναπνευστικό σύστημα, γαστρεντερικό σωλήνα) αλλά και αιμοφόρα αγγεία, νεύρα, λείος μυϊκός ιστός, ινοβλάστες.

Τα μαστοκύτταρα περιέχουν πολυάριθμα κοκκία που εκκρίνουν διάφορους «διαβιβαστές» (βλέπε Πίνακα 1), όπως και συστατικό «Ρ» - τρυπτάση – χυμάση.

-        Vasoactive peptide intestinal (αγγειοσυσταλτικό πεπτίδιο εντέρου).

-        TNF (Tumor necrosis factor) παράγοντας νέκρωσης όγκου.

Η ισταμίνη η οποία παράγεται από τα μαστοκύτταρα προκαλεί διαστολή των μεταφλεβιδίων τριχοειδών, αυτό ενεργοποιεί το ενδοθήλιο, αυξάνει την διαπερατότητα του τοιχώματος των αγγείων, με αποτέλεσμα η διεργασία αυτή να προκαλεί οίδημα, θερμότητα, πόνο, ερυθρότητα (στοιχεία που χαρακτηρίζουν την κάθε φλεγμονή) όπως και προσέλευση των κυττάρων φλεγμονής.

Επίσης προκαλεί εκπόλωση των απολήξεων των νεύρων (εμφάνιση πόνου, κνησμός).

Υποδόρια σημεία απελευθέρωσης ισταμίνης αποτελεί η αντίδραση «flare and wheal» αντίδραση που προκαλείται από οίδημα ιστών (wheal) flare : ερυθρότητα επιδερμίδας από αγγειοδιαστολή.

ΠΙΝΑΚΑΣ1

ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ (διαβιβαστικές ουσίες) ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΩΝ

ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΗΣ

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Ισταμίνη

B-imidazolylethylamine

Προκαλεί συστολή των βρόγχων του πνεύμονα. Αυξάνει την διαβατότητα των φλεβιδίων με την συστολή των ενδοθηλιακών κυττάρων

Slow reacting suhstance (ουσία βραδείας δράσης)

Acidic sulfate ester

MW<500

Συστολή των βρόγχων. Αύξηση της διαβατότητας των φλεβιδίων

Esisuphilic chemotactis factor (χημειοτακτικός παράγων ηωσινόφιλων)

Acidic peptide

MW 500-600

Προσελκύει και αδρανοποιεί τα ηωσινόφιλα

Platelet activating factor (παράγοντας ενεργοποίησης αιμοπεταλίων)

Phospholidis

Προκαλεί συνάθρηση και αποκοκκιωμάτωση των αιμοπεταλίων

Basophil kallikrein (βασεόφιλα καλλικρεΐνης

Άγνωστη

Δημιουργία βρογχόσπασμων

Neutrophil chemitactic factor (παράγων χημειοτακτικής ουδετερόφιλων)

MW≥10.000

Προκαλεί χημειοταξία ουδετερόφιλων

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της παραπάνω αντίδρασης αποτελεί το «τσίμπημα» του κουνουπιού και τα επακόλουθα (ερυθρότης, κνησμός, οίδημα τοπικό).

Οι δραστηριότητες του μαστοκύτταρου αναφέρονται και στον βασικό του ρόλο στην φυσική ανοσία με την δυνατότητα που έχει αυτό να «επεξεργάζεται» μεγάλο αριθμό κυττοκίνων, διαβιβαστών φλεγμονής (TNF).

Επίσης, τα κοκκία του μαστοκύτταρου μεταφέρουν πληθώρα βιοδραστικών ουσιών.

Τα κοκκία αυτά μπορεί να μεταφερθούν στα γειτονικά κύτταρα του ανοσιακού συστήματος, στους νευρώνες μέσω της δημιουργίας «διακαναλικών ψευδοποδίων».

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ

Τα μαστοκύτταρα κατέχουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των αλλεργικών φαρμάκων.

Όταν ενεργοποιηθεί το μαστοκύτταρο, απελευθερώνει «εκλεκτικά» ή ταχύτατα ολοκληρωτικά (αναφυλακτική αποκοκκίωση) «διαβιβαστές» ή χημικές ουσίες που προωθούν την φλεγμονή.

Οι «διαβιβαστές» αυτοί ή οι χημικές ουσίες προέρχονται από τα κοκκία του μαστοκύτταρου και ενεργούν στο μικροπεριβάλλον της φλεγμονής.

Το μαστοκύτταρο ενεργοποιείται προς αποκοκκιωμάτωση (βλέπε Σχήμα 2) είτε από αλλεργιογόνο με διασταυρωμένη αντίδραση με της ανοσοσφαιρίνης Ε (βλέπε Σχήμα 1) υποδοχείς FceRi (βλέπε Σχήμα 2) είτε από φυσικές βλάβες μέσω ειδικών υποδοχέων [damage associated molecular patterns] είτε από μικροβιακά παθογόνα (pathogen – associated molecular patterns) είτε από ειδικούς υποδοχείς (G πρωτεΐνης υποδοχείς π.χ. «οπιοειδής» υποδοχείς για μορφίνη).

Επίσης το μαστοκύτταρο ενεργοποιεί τους «ειδικούς υποδοχείς της μεμβράνης τους» από τα πρωτεϊνικά μόρια του συστήματος του συμπληρώματος.

Σχήμα 2

Κατασκευή του FceR1 πάνω στο μαστοκύτταρο.

Το FceR1 είναι τετραμερές μόριο που αποτελείται από 1α αλυσίδα, 1Β αλυσίδα 2γ αλυσίδες.

Η IgE συνδέεται στην α αλυσίδα ενώ το διαβιβαστικό ερέθισμα μεταδίδεται by ITAM Immonoreceptor (tyrosine based activation motifs) μοτίβα (ΙΤΑΜ motifs) στην β και γ αλυσίδα.

Η σύνδεση με IgE είναι μη αναστρέψιμη και απολύτως ειδική μεταξύ αντιγόνου – αντισώματος.

Στις αλλεργικές αντιδράσεις τα μαστοκύτταρα παραμένουν αδρανή ενώ στον προκληθεί η δέσμευση IgE στην κυτταρική τους μεμβράνη.

Τα συνηθισμένα αλλεργιογόνα είναι ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ή ΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΔΕΣ.

Θεωρείται ότι η δέσμευση 2 ή περισσότερων μορίων IgE απαιτείται για την ενεργοποίηση του μαστοκύτταρου. Ο αριθμός των μαστοκυττάρων αυξάνεται σε ιστούς, θέσεις παρασιτικών λοιμώξεων.

Τα μαστοκύτταρα εκφράζουν στην επιφάνειά τους χιλιάδες υποδοχείς υψηλής συγγένειας (FceR1) οι οποίοι συνδέονται ισχυρά με το Fc τμήμα των IgE αντισωμάτων.

Fc τμήμα : Σύνδεση αντιγόνου.

Μεμονωμένα μαστοκύτταρα μπορούν να συνδεθούν με IgES τα οποία αναγνωρίζουν όπως σε οποιαδήποτε ποικιλία διαφορετικών αλλεργιογόνων (τροφές, ακάρεα σκόνης, φάρμακα).

Τα μαστοκύτταρα ενεργοποιούνται επίσης ανεξάρτητα της παρουσίας IgE από προϊόντα μικροοργανισμών – ορισμένα νευροπεπτίδια – δηλητήρια ζώων.

Με τα προϊόντα που απελευθερώνουν στην φλεγμονή, τα μαστοκύτταρα και των δομικών κυττάρων σε πάσχοντες ιστούς η ενεργοποίηση τους, που εξαρτάται μέσω προϊόντων της IgE, των μαστοκυττάρων συμβάλλει σε αντιδράσεις όψιμης φάσης (που αναπτύσσονται ώρες μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο) καθώς και σε αντιδράσεις που χαρακτηρίζουν την χρόνια αλλεργική αντίδραση.

Ο ρόλος των μαστοκυττάρων γενικά στον ανθρώπινο οργανισμό περιλαμβάνει :

α) Την ενίσχυση της ανοσολογικής αντίστασης του ξενιστή σε συνήθη αλλεργιογόνα

β) Ενίσχυση της φυσικής και επίκτητης αντίστασης του οργανισμού σε παθογόνα δηλητήρια ζώων.

γ) Τα μαστοκύτταρα περιορίζουν τις αντιδράσεις φλεγμονής μέσω της παραγωγής μεσολαβητών που διαθέτουν αντιφλεγμονώδεις ή ανοσοκατασταλτικές δράσεις.

ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΟ – ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΜΚΣ – Γ.Ε.Σ.)

Στο Γαστρεντερικό Σύστημα (Γ.Ε.Σ.) το μαστοκύτταρο εδράζεται κοντά στις αισθητικές νευρικές ίνες και συνδέεται λειτουργικά με αμφοτερόπλευρη διάταξη.

Όταν τα μαστοκύτταρα υφίστανται αποκοκκίωση, ελευθερώνουν τους «διαβιβαστές» τους (ισταμίνη, τρυπτάση, σεροτονίνη) οι οποίοι ευαισθητοποιούν και απορρυθμίζουν την έκφραση των υποδοχέων πόνου (TRPV1) στους προσαγωγούς νευρώνες των σπλάγχνων μέσω των υποδοχέων (HRH1 – HRH2 – HRH3 – 5HT3) με αποτέλεσμα εμφάνιση νευρογενούς φλεγμονής, σπλαγχνικής ευαισθησίας, δυσλειτουργίας εντέρου (περιορισμός περισταλτικών κινήσεων).

Η ενεργοποίηση των νευρώνων προκαλεί «σηματοδότηση» για έκκριση νευροπεπτιδίων (παράγοντας Ρ – γονιδίου που συνδέεται με έκκριση πεπτιδίων καλτσιτονίνη).

Όλες οι παραπάνω διεργασίες ενεργοποιούν τα μαστοκύτταρα και τη σύνδεση με κατάλληλους υποδοχείς με τελικό αποτέλεσμα πρόκληση αποκοκκιωμάτωσης και έκκριση διαβιβαστών όπως – κυτοκίνες – χυκοκίνες – λευκοτρίνες – εοξίνες*.

*Εοξίνες : Μεταβολίζουν το αραχνιδικό οξύ εκκρίνονται από ανθρώπινα ηωσινόφιλα μαστοκύτταρα.

                        Ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια των προφλεγμονώδων eicosanoids. Ρυθμίζουν προφλεγμονώδεις διεργασίες και ανοσολογικές απαντήσεις του οργανισμού. Αναφέρονται σαν ανάπτυξη και εξέλιξη νεοπλασιών όπως

o   Λεμφωμα Hodgkin’s (νεοπλασίες που προέρχονται από λευκά αιμοσφαίρια)

o   Καρκίνο προστάτου

o   Καρκίνωμα κόλου.

ΜΣΚ – ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Στον εγκέφαλο το μαστοκύτταρο αποτελεί μέρος του ανοσολογικού νευρικού συστήματος. Τα νευροειδοκρινικά κύτταρα είναι κύτταρα που δέχονται νευρολογικές ώσεις, ερεθίσματα, απελευθερώντας στα ερεθίσματα ορμόνες στο αίμα, επιτελώντας έτσι την νευροκρινιή σύνδεση (νευροενδροκρινολογικού συστήματος).

Το ΜΣΚ βρίσκεται στο κέντρο πόνου, υπόφυση, κωνάριο επίφυσης, θάλαμος, υποθάλαμος, area postriana, χοριοειδή πλέγματα, σκληρά μήνιγγα.

Γενικά τα ΜΣΚ στον Κ.Ν.Σ. συμμετέχουν «εκτελεστικά» ή «ρυθμιστικά» στις αλλεργικές αντιδράσεις, επίκτητη, φύσική ανοσία, αυτοάνοσα φαινόμενα, αντιδράσεις φλεγμονής.

Στα διάφορα συστήμα, ιστούς Κ.Ν.Σ.

του ανθρώπου τα ΜΣΚ λειτουργούν σαν

«κύρια εκτελεστικά κύτταρα» επηρεάζοντας

τις ανοσονευρικές λειτουργίες αλλά και τον

«φραγμό» εγκεφάλου-μηνίγγων αλλά και

άξονα Γ.Ε.Σ.

Συμπέρασμα : Ο ρόλος του μαστοκύτταρου στον ανθρώπινο οργανισμό είναι πολυπαραγοντικός και αφορά όλα τα συστήματα του οργανισμού. Σήμερα λοιπόν το ΜΣΚ δεν συνδέεται μόνον με τα αλλεργικά συμβάντα (τροφές, φάρμακα) αλλά ακόμη και με την ανοσολογική ανοχή (μνήμη) του οργανισμού και την συμμετοχή στην ανοσιακή γενικότερα απάντηση.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Βικιπαιδεια

-        Imm. Imminnopt. St. Sell

-        Κλινικ. Ανοσολ. Παθ/κη Φυσιολ.

ΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΘΡΟΜΒΟΠΕΝΙΚΗ ΠΡΟΦΥΡΑ Ή ΣΥΝΔΡΟΜΟ MOSCHOWITZ

Η Θρομβωτική Θρομβοπενική Πορφύρα (ΘΘΠ) και το Ουραιμικό Αιμολυτικό Σύνδρομο (ΟΑΣ) υπάγονται στις θρομβωτικές μικραγγειοπάθειες οι οποίες οφείλονται σε συγγενή ή επίκτητη έλλειψη ή ανεπάρκεια ενζυμικών παραγόντων τοξίνες shiga -φάρμακα ή ακόμα συνοδεύουν άλλες κλινικές οντότητες και προκαλούν διαταραχές του φυσιολογικού μηχανισμού πήξεως.

Η ΘΘΠ περιγράφτηκε για πρώτη φορά από τον Eli Moschowitz (1924) ενώ το ΟΑΣ περιγράφτηκε σε 5 παιδιά από τον Contrad Gasser (1953). Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960 η επιβίωση των ασθενών αυτών ήταν μικρότερη από 5%. Η χορήγηση κορτικοστεροειδών, η σπληνεκτομή, οι αιμοπεταλιακοί παράγοντες και ειδικά η πλασμαφαίρεση βελτίωσαν ριζικά την πρόγνωση.

Στόχος των συγγενών ή επίκτητων παραγόντων που προκαλούν τις θρομβωτικές μικραγγειοπάθειες αποτελεί το ενδοθηλιακό κύτταρο. Οι μικροθρομβώσεις αιμοπεταλίων με παρουσία ή μη ινικής στα αρτηριόλια και τριχοειδή χαρακτηρίζουν την ομάδα των νοσημάτων αυτών . Αξίζει να σημειωθεί ότι το φλεβικό σύστημα παραμένει ανέπαφο.

Στην ίδια κατηγορία υπάγεται και η νεφρική ανεπάρκεια που παρατηρείται κατά την κύηση και αποδίδεται σε σηψαιμία, αιμόλυση – μείωση όγκου του αίματος (προεκλαμψία, διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη – αιμορραγίες τοκετού).

Και στα 3 αυτά νοσήματα προκαλείται οξεία νεφρική ανεπάρκεια ενώ και στα νοσήματα αυτά εμφανίζεται και ΔΙΑΧΥΤΗ ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΗΞΗ (Δ.Ε.Π.) που μπορεί να συμβεί και πρωτοπαθώς.

Οι παθολοανατομικές αλλοιώσεις που παρατηρούνται στα παραπάνω νοσήματα εμφανίζονται πολλές ομοιότητες με τις συνολικές αλλοιώσεις που εμφανίζονται στην ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΕΡΟΞΕΙΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ ΝΕΦΡΙΚΟΥ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ (όπως και μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών – μεταμοσχεύσεις νεφρών) και στα τρία παραπάνω νοσήματα λοίμωξη, λοιμώδεις παράγοντες μπορεί να συμμετέχουν μέσω ανοσολογικών μηχανισμών με αποτέλεσμα την ενδοαγγειακή πήξη και την αρχή συνάθροισης αιμοπεταλίων που θα δράσουν άμεσα σαν ΠΥΡΟΔΟΤΙΚΟΣ ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ.

Η παθολογική αυτή συνάθροιση των αιμοπεταλίων μπορεί να προκαλείται από παράγωγα ΑΡΑΧΙΔΟΝΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ.

Η Θρομβωτική Θρομβοπενική Πορφύρα (Θ.Θ.Π.) χαρακτηρίζεται από κλασσική πεντάδα συμπτωμάτων, όπως:

  1. 1. ΘΡΟΜΒΟΠΕΝΙΑ
  2. 2. ΜΙΚΡΟΑΓΓΕΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ (ποσοστό εμφάνισης 96%)
  3. 3. ΠΥΡΕΤΟΣ (ποσοστό εμφάνισης 96%)
  4. 4. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
  1. 5. ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ (ποσοστό εμφάνισης 92%)

-        ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ Γ.Ε.Σ. (γαστρεντερικό σύστημα)

-        ΗΠΑΤΙΚΗ ΔΥΣΠΡΑΓΙΑ

-        ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ – ΑΡΧΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Απαιτείται προσεκτική αξιολόγηση τους γιατί δεν είναι εδικά και μπορεί να εμφανιστούν σαν:

  1. 1. Πονοκέφαλος
  2. 2. Αδυναμία, κόπωση
  3. 3. Έμετοι
  4. 4. Πυρετός
  5. 5. Πορφυρικό εξάνθημα
  6. 6. Σπασμοί
  7. 7. Αιμορραγίες από βλεννογόνους
  8. 8. Ίκτερος με χολερυθρίνη άμεση και έμμεση ή συνδυασμός αυτών των δύο.

Η Θ.Θ.Π. μπορεί να εμφανιστεί στην ΚΥΗΣΗ με κύριο σύμπτωμα αιμορραγία από τον κόλπο. Αρκετά συχνά άτυποι πόνοι στην κοιλιά αποτελούν συχνό σύμπτωμα (έχουν χειρουργηθεί άρρωστες πριν μπει η διάγνωση της Θ.Θ.Π.).

Προσβολή του μυοκαρδίου παρατηρείται συχνά στη Θ.Θ.Π. με εμφάνιση αλλαγών, μεταβολών ρυθμού.

Επίσης εμφανίζονται συμπτώματα από το Κ.Ν.Σ. (σπασμοί) με αξιοσημείωτη περιοδικότητα και μερική αποκατάσταση. 

Η Θ.Θ.Π. εμφανίζει προσβολή των νεφρών αλλά σε μικρότερη αναλογία από εκείνη που χαρακτηρίζει το ουραιμικό αιμολυτικό σύνδρομο (Ο.Α.Σ.).

Σαν γενικός κανόνας πυρετός, κώμα, γενικευμένοι σπασμοί αν συνυπάρχουν θεωρούνται δυσοίωνα προγνωστικά σημεία και προδικάζουν κακή έκβαση της νόσου.

Η Θ.Θ.Π. είναι μια κεραυνοβόλος νόσος με μεγάλη θνητότητα που σαν παθολογοφυσιολογικό υπόστρωμα εμφανίζει βλάβες στο ενδοθήλιο των αγγείων, ενώ επακολουθεί απελευθέρωση και ενεργοποίηση ανοσολογικών μηχανισμών, παραγόντων, με επακόλουθο το σχηματισμό θρόμβων, από ινική, αιμοπετάλια χωρίς να υπάρχει διήθηση από κοκκιοκύτταρα εκτός και πέριξ των τοιχωμάτων των αγγείων (ευρήματα που χαρακτηρίζουν την «κλασσική» αγγειίτιδα).

Οι θρόμβοι αυτοί εντοπίζονται πρωτοπαθώς στην αρτηριοφλεβική σύζευξη.

Τα αρτηριόλια και τριχοειδή των οργάνων που προσβάλλει η Θ.Θ.Π. αποφράσσεται από υαλώδες υλικό που αποτελείται κυρίως από θρόμβους αιμοπεταλίων και εναποθέσεις ινωδών, στο τοίχωμα των αγγείων.

Θεωρητικά κάθε όργανο – σύστημα του οργανισμού μπορεί να προσβληθεί.

Τα συμπτώματα της Θ.Θ.Π. (π.χ. από το Κ.Ν.Σ.) εμφανίζουν μια περιοδικότητα εκδηλώσεων και αποκατάστασης που οφείλεται στη μερική ή πλήρη ενεργοποίηση, συσσώρευση των αιμοπεταλίων, στα σημεία της θρομβωμένης βλάβης.

Με τη γενική έννοια του όρου η Θ.Θ.Π. και Α.Ο.Σ. υπάγονται στα συστηματικά νοσήματα που προκαλούν διαταραχές πηκτικότητας (πιν. 1). Στην ίδια κατηγορία υπάγεται και η νεφρική ανεπάρκεια και η διάχυτος ενδαγγειακή πήξη (Δ.Ε.Π.)

Πίνακας Ι

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Θ.Θ.Π.

Εργαστηριακές Διαγνωστικές Εξετάσεις

ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
 (G. EVANS – ΚΟΛΛΑΓΟΝΙΚΑ

– ΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ)

ΔΙΑΧΥΤΗ ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΗΞΗ

Θ.Θ.Π. – Ο.Α.Σ.

Περιφερικό αίμα

Μικροσφαιροκύτταρα

Σχιστοκύτταρα

(+)

Σχιστοκύτταρα

(+)

Δ.Ε.Κ.

Αυξημένα

Ν/ ή αυξημένα (+)

Αυξημένα

(+++)

Αντίδραση Coombs

Θετική

Αρνητική

Αρνητική

Δοκιμασία πήξεως

Ν

Abn
(+++)

N / Abn
(+)

N: Normal
Abn: Abnormal

Η Δ.Ε.Π. μπορεί να είναι και πρωτοπαθές νόσημα. Οι παθολοανατομικές αλλοιώσεις που χαρακτηρίζουν τα νοσήματα του Πιν. 1 έχουν πολλές ομοιότητες με τις αλλοιώσεις που χαρακτηρίζουν:

1)    Την ανοσολογική υποξεία αντίδραση απόρριψης νεφρικού μοσχεύματος με εναπόθεση ινικής στα σπειράματα.

2)    Τη μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Γενικά τα παραπάνω νοσήματα αναπαράγουν ανοσολογικά το φαινόμενο Shwarzman που είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη καταστροφή ιστών κατά τη θέση – σημείο της ένεσης, και διάσπαρτες βλάβες (μακράν της ενέσεως) εκτεταμένες μετά τη δεύτερη ένεση ενδοτοξίνης που χορηγείται στο πειραματόζωο.

Και στα τρία νοσήματα που αναφέρονται στον Πίν. 1 λοιμώδεις ή μη παράγοντες μπορεί να συμμετέχουν μέσω ανοσολογικών μηχανισμών και να προκαλέσουν ενδοαγγειακή συνάθροιση αιμοπεταλίων, γεγονός που δρα σαν ΠΥΡΟΔΟΤΙΚΟΣ ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ που προκαλεί αλλοιώσεις ποσοτικών παραγόντων αραχιδονικού οξέος, θρομβοξάνης, προστασυκλίνης και σχηματισμό συμπλεγμάτων GPIIb/111a, GPIb/IX/V.

Τα παραπάνω συμπλέγματα που αποτελούνται από γιγαντιαία πολυμερή  VWF (Von Willebrand Factor) και αιμοπεταλίων είναι υπεύθυνα για τον σχηματισμό των μικροθρόμβων και την απόφραξη αγγείων της μικροκυκλοφορίας που προκαλεί την ισχαιμία σε πολλαπλά όργανα.

Πάντως η ακριβής παθολοφυσιολογία της Θ.Θ.Π. παραμένει ΑΙΝΙΓΜΑ και οι μηχανισμοί μπορεί να μην είναι ίδιοι κάθε φορά, απλώς να υπάρχει το τελικό κοινό μονοπάτι ή τελική έκφραση κλινικής εικόνας σε μία ποικιλία αρχικών ερεθισμάτων που προκαλούν το έναυσμα της νόσου.

Παθολοανατομικά φαίνεται να εκφράζεται μία ανώμαλη αντίδραση μεταξύ του ενδοθηλίου του αγγείου και των αιμοπεταλίων με άγνωστο πρωτοπαθές ερέθισμα – αίτιο.

Σε μερικές περιπτώσεις ανιχνεύονται παράγοντες που προκαλούν συγκόλληση των αιμοπεταλίων ή ανωμαλίες σε υψηλού Μ.Β. πολυμερή παραγόντων Von Willebrand που συμβάλλουν άμεσα στη συνάθροιση των αιμοπεταλίων και έναρξη της βλάβης των αγγείων.

Η Λοίμωξη από HIV προκαλεί εμφάνιση θρομβωτικής θρομβοπενικής πορφύρας.

Έχει ενοχοποιηθεί η μεταλλοπρωτεϊνάση ADAMS 13 που δρα απομακρύνοντας τα μόρια του παράγοντα Von Willebrand που εκκρίνουν τα ενδοθηλιακά κύτταρα.

Μικρό ποσοστό ασθενών εμφανίζουν υπο.τροπιάζοντα επεισόδια που ομοιάζουν με ΘΘΠ και οφείλονται στην ανεπάρκεια ADAMS 13.

Υφίσταται επίσης η πρωτοπαθής ιδιοπαθής μορφή της Θ.Θ.Π. που χαρακτηρίζεται από οξεία εμφάνιση και έναρξη και έχει σαν γενεσιουργό υπόστρωμα ΑΥΟΑΝΟΣΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ.

Η παραπάνω μορφή της Θ.Θ.Π. συνοδεύει ποικίλες λοιμώξεις όπως:

1)    Ιογενής λοιμώξεις (C.M.V., HIV, ερπετοϊοί)

2)    Μικροβιακές λοιμώξεις (shigella dysenteriae, Escherichia coli)

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Θ.Θ.Π.

Χωρίς θεραπεία η Θ.Θ.Π. είναι θανατηφόρος με ποσοστό 90% θανάτου και χρόνο επιβίωσης 3 μήνες.

Η χορήγηση στην αρχή πλάσματος (δεκαετία 80) και κατόπιν πλασμαφαίρεση, έδωσε ποσοστό θνητότητας λιγότερο του 10% ενώ προηγουμένως ήταν 40-75%.

Ειδικά οι νευρολογικές επιπλοκές υποστρέφαν πλήρως ενώ η συνολικά απάντηση του οργανισμού είναι ίασιμη με ποσοστό 20% χρονιότητας και υποτροπής.

Άλλη θεραπεία της Θ.Θ.Π. είναι τα κορτικοειδή που δρουν πάνω στο αυτοαντίσωμα κατά της μεγαλοπρωτεϊνάσης.

Θεραπευτικά επίσης συνίσταται σπληνεκτομή και ανοσοκατοσταλτικά φάρμακα.

Σκοπός θεραπείας στην ΤΤΡ είναι α) να ανατρέψει την κατανάλωση αιμοπεταλίων που ευθύνεται για την ισχαιμική νέκρωση (που προκαλείται από τον σχηματισμό θρόμβων) και την αιμορραγία που προκαλείται από την θρομβοπενία).

Τα παραπάνω επιτυγχάνονται, απομακρύνοντας την αιτία, (αιτίες) της κατανάλωσης αιμοπεταλίων που αναφέρονται αιτιολογικά σαν

1)    παράγοντας της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων (μεγάλα μόρια VWF – Von Willebrand Factor)

2)    μια κυστεϊνική πρωτεάση που αλλοιώνει λειτουργικά το VWF ή τον ανασταλτή τύπου 1 του πλασμινογόνου

3)    έλλειψη του φυσιολογικού αναστολέα της άθροισης των αιμοπεταλίων

Με τις παραπάνω γνώσεις η θεραπεία του συνδρόμου ΤΤΡ περιλαμβάνει:

α) μετάγγιση πλάσματος

β) πλασμαφαίρεση

Η μετάγγιση πλάσματος δρα παρέχοντας τον παράγοντα που λείπει (δεν υπάρχει) ενώ η πλασμαφαίρεση δρα διττά αντικαθιστώντας τον ανύπαρκτο παράγοντα αφ’ ενός και αφ’ ετέρου δρα απομακρύνοντας το συστατικό (συστατικά) που προάγουν την συνάθροιση των αιμοπεταλίων.

Τελευταία η χορήγηση αυτών των φαρμάκων θεωρείται θεωρητική γιατί η χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων κατεβάζει τον αριθμό αιμοπεταλίων που χαρακτηρίζουν την Θ.Θ.Π. σαν νόσο.

Έτσι θεωρητικά με την χορήγηση των φαρμάκων αυτών ενισχύεται η εμφάνιση αιμορραγίας εκ θρομβοπενίας.

Εδώ πρέπει να τονιστεί για μία ακόμη φορά η εφαρμογή θεραπευτικά της πλασμαφαίρεσης στη Θ.Θ.Π. Έτσι 80 ml/kg πλάσματος αφαιρούνται και αντικαθιστούνται από φρέσκο, διατηρημένο πλάσμα. Η διάρκεια και ο χρόνος πλασμαφαιρέσεως  είναι άγνωστος.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ Θ.Θ.Π.

80-90% των ασθενών αποκαθίσταται πλήρως με την πλασμαφαίρεση, 20% εμφανίζουν χρονιότητα ή υποτροπιάζουν.

Γενικά ο σκοπός της θεραπείας της Θ.Θ.Π. είναι να ανατραπεί η κατανάλωση των αιμοπεταλίων που ευθύνεται για τη δημιουργία ισχαιμικής νέκρωσης (προκαλείται από σχηματισμό θρόμβου) και την αιμορραγία (που οφείλεται στη θρομβοπενία).

Οι σκοποί αυτοί επιτυγχάνονται απομακρύνοντας το αίτιο (α) της κατανάλωσης αιμοπεταλίων που αναφέρονται αιτιολογικά σαν

1)     ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗΣ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΩΝ (μεγάλα μόρια  VWF – Von Willebrand Factor)

2)    μια κυστεϊνική πρωτεάση που αλλοιώνει λειτουργικά τον VWF ή τον ανασταλτή τύπου 1 του πλασμινογόνου.

3)    έλλειψη φυσιολογικού αναστολέα της άθροισης των αιμοπεταλίων.

Με τις παραπάνω γνώσεις η θεραπεία του συνδρόμου Θ.Θ.Π. περιλαμβάνει:

α) μεταγγίσεις πλάσματος

β) πλασμαφαιρέσεις,

όπως είπαμε προηγουμένως.

Η μετάγγιση αίματος δρα παρέχοντας τον παράγοντα που δεν υπάρχει (λείπει) ενώ η πλασμαφαίρεση δρα διττά αντικαθιστώντας τον ανύπαρκτο παράγοντα αφ’ ενός και αφ’ ετέρου δρα απομακρύνοντας το συστατικό – α που προάγουν τη συνάθροιση των αιμοπεταλίων.

Πιθανώς στο άμεσο μέλλον η θεραπεία της Θ.Θ.Π. θα περιλαμβάνει συνδυασμούς αντικατάστασης ενζύμων και ανοσοκαταστολής για να «μπλοκαριστεί» ο αναστολέας ή αναστολείς επί κυτταρικού επιπέδου πλέον.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ – ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ Θ.Θ.Π.

  1. 1. Λοιμώξεις ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος (μικροβιακές, ιογενείς)
  2. 2. Αντιβιοτικά (πενικιλίνες – σουλφοναμίδες – κυκλοσπορίνες – πενικιλλαμίνη – αντισυλληπτικά – ιωδιούχα – μιτομυκίνη – μπλεομυκίνη).
  3. 3. Χειρουργικές επεμβάσεις
  4. 4. Κύηση
  5. 5. Λοιμώξεις από μυνιγγιτιδόκοκκο – Coxsackie B – μυκόπλασμα.
  6. 6. Έμφρακτο μυοκαρδίου
  7. 7. Εμβολική νόσος
  8. 8. Λέμφωμα
  9. 9. Δήγματα εντόμων – δήγμα σκύλου

ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΜΦΑΝΙΣΗ Θ.Θ.Π.

Α’ ΚΙΝΙΝΗ: Δίδεται σαν θεραπεία για μυϊκές κράμπες. Το φάρμακο αναπτύσσει αντισώματα κατά των αιμοπεταλίων αλλά και κατά των ερυθρών αιμοσφαιρίων, ουδετερόφιλων.

Προσεκτική λήψη ιστορικού από τον άρρωστο είναι απαραίτητη για να ελεγχθούν προηγούμενα επεισόδια θρομβοπενίας με χρήση φαρμάκων ή ποτών που περιέχουν κινίνη.

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΠΟ ΠΝΕΥΜΟΝΙΟΚΟΚΚΟ: Τρόπος δράσης άγνωστος. Συχνά προηγείται επεισόδιο διαρροϊκού συνδρόμου. Πλασμαφαίρεση δεν ενδείκνυται γιατί επιτείνει την αιμόλυση και καταστροφή των αιμοπεταλίων.

ΤΙΚΛΟΠΙΔΙΝΗ: Φάρμακο που δρα σαν αντιαιμοπεταλιακός παράγοντας. Χρησιμοποιείται για πρόληψη αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και δίδεται στη διαλείπουσα χωλότητα.

Αμερικανικές στατιστικές ενοχοποιούν το φάρμακο για πρόκληση Θ.Θ.Π. (60 περιπτώσεις σε διάστημα 30 ημερών).

Θεραπεία: Πλασμαφαίρεση.

Ο τρόπος που προκαλεί η  Ticlobidine Θ.Θ.Π. δεν είναι γνωστός. Πιθανώς δεν έχει σχέση άμεσα με τα αιμοπετάλια.

Η σύνδεση Θ.Θ.Π. και Ticlobidine συσκοτίζεται ακόμα περισσότερο διότι το φάρμακο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του αιμολυτικού ουραιμικού συνδρόμου που προκαλείται από άλλα αίτια. Επίσης και άλλα φάρμακα προκαλούν ΘΘΠ .(Βλέπε Πίν. 1)

ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ σε περιπτώσεις Θ.Θ.Π. αλλά και ΟΥΡΑΙΜΙΚΟΥ ΑΙΜΟΛΥΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ (Ο.Α.Σ.) που μεταβιβάζεται με αυτοσωματικό υπολειπόμενο ή και επικρατούντα χαρακτήρα.

Έχει αναφερθεί βλάβη στο γενετικό locus του χρωμοσώματος 1q32 που υπάγεται στα γονίδια που κωδικάρουν την ομάδα ρυθμιστικών πρωτεϊνών του συστήματος του συμπληρώματος.

 

Σαν επίλογος προκύπτει ότι υφίσταται:

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Θ.Θ.Π.

Από:

  1. 1. Ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα (Ι.Τ.Ρ)
  2. 2. Σύνδρομο Evans (αυτοάνοση θρομβοπενία και αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία χωρίς την παρουσία στο περιφερικό αίμα σφαιροκυττάρωων και κατακερματισμένων ερυθρών)
  3. 3. Σ.Ε.Λ.: Χαρακτηρίζεται από – πενία!!! Δηλαδή: Θρομβοπενία – λευκοπενία – αιναιμία
  4. 4. Λοιμώδη μονοπυρήνωση
  5. 5. Οζώδη πολυαρτηρίτιδα
  6. 6. Εκλαμψία κύησης (χαρακτηριστικά εναπόθεση α) συστατικών συμπληρώματος β) ινωδογόνου γ) ανοσοσφαιρινών στα αγγεία του πλακούντα.
  7. 7. Μετααιμοδοσιακή πορφύρα (μετά μετάγγιση 10 και πλέον μονάδων όπου αναπτύσσεται α) ανοσολογικού τύπου θρομβοπενία β) θρομβοπενία εξ αραιώσεως
  8. 8. Διάχυτη καρκινωμάτωση
  9. 9. Μη μικροβιακή θρομβωτική ενδοκαρδίτιδα
  10. 10. Σήψη και διάχυτη ενδαγγειακή πήξη (D.I.C.)

Πίνακας 2

ΘΘΠ Εμφάνιση Αυτής Πλην των Ιδιοπαθών και Συγγενών Μορφών

ΚΥΗΣΗ

ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΛΛΟΓΕΝΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ

HIV ΛΟΙΜΩΞΗ

ΝΕΟΠΛΑΣΙΕΣ

ΑΝΤΙΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΚΑΚΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΦΑΡΜΑΚΑ (ΚΙΝΙΝΗ-ΚΥΤΤΑΡΟΔΙΑΣΤΑΛΤΙΚΑ- TICLODIBINE-CLOBIDOGREL-PRASUGREL-ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ)

Πρόκληση βλάβης του επιθηλίου των αγγείων από τοξίνες οι οποίες προκαλούν απελευθέρωση μεγάλων πολυμερών VWF, μείωση απελευθέρωσης προσταγλανδίνης Ι2 που είναι φυσιολογικά ισχυρός αναστολέας της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων .

Δραστικότητα ADAMS 13 φυσιολογική ή ελαφρώς μειωμένη.

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Η Θ.Θ.Π. που περιγράφτηκε το 1924 από τον Moshowitz, είναι μια σοβαρή πολυσυστηματική νόσος που εμφανίζεται στην ηλικία 20-50 ετών με ελαφρά υπεροχή των γυναικών.

Η νόσος χαρακτηρίζεται από μεγάλη θρομβοπενία, μικροαγγειοπαθητική αιμολυτική αναιμία, κατάτμηση στην περιφέρεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων, νευρολογική συνδρομή, επηρεασμό νεφρικής λειτουργίας.

Οι συναθροίσεις των κατεστραμμένων αιμοπεταλίων αποφράσσαν τη μικροκυκλοφορία προκαλώντας παροδικά ισχαιμία πολλών οργάνων – συστημάτων (κυρίως του Κ.Ν.Σ.).

Η ενδοαγγειακή καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων ευθύνεται για την απελευθέρωση ενδοκυτταρικών ενζύμων (κυρίως LDH).

Άλλος λόγος αύξησης της LDH είναι τα ισχαιμικά έμφρακτα που χαρακτηρίζουν τη Θ.Θ.Π.

Θεωρείται ότι η αυτοπαθογένεια της Θ.Θ.Π. είναι δημιουργία τεράστιων πολυμερικών μορφών V.W.F. (Von Willebrand Factor) που συντίθεται από τα κύτταρα του ενδοθηλίου και κυκλοφορούν στον αυλό των αγγείων.

Φυσιολογικά τα πολυμερή αυτά μόρια, υφίστανται πρωτεόλυση με το ένζυμο.

Γενικά η ΘΘΠ μέχρι τη δεκαετία του 80 ήταν νόσος αγνώστου παθολοφυσιολογικού υποστρώματος.

  • · Το 1982 : ανευρίσκονται μεγάλα πολυμερή VWF στο πλάσμα των ασθενών με ΘΘΠ.
  • · Το 1996 : απομονώνεται η μεταλλοπρωτεινάση ADAMS 13 (Furlan et ac).
  • · Το 2001 : γίνεται ταυτοποίηση του γονιδίου της ADAMS 13 (Levy et ac)

ΜΕΤΑΛΛΟΠΡΩΤΕΪΝΑΣΗ ADAMS 13

ADAMS 13: Ένζυμο που συνδέεται με υποδοχείς θρομβοσπονδίνης των επιθηλιακών κυττάρων και προκαλεί πρωτεόλυση στη θέση 842-843 (που βρίσκεται μεταξύ τυροσίνης και μεθειονίνης) στα πολυμερή του VWF.

ΘΡΟΜΒΟΣΠΟΝΔΙΝΗ: Γλυκοπρωτείνη υπεύθυνη για τη συσσώρευση και προσκόλληση των αιμοπεταλίων στη διεργασία της πήξης.

Στη Θ.Θ.Π. το ένζυμο αυτό δεν λειτουργεί γιατί αδρανοποιείται από ανάπτυξη, εμφάνιση IgG αυτοαντισωμάτων κατά του ενζύμου.

Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι υφίσταται ένας μικρός αριθμός ασθενών με Θ.Θ.Π. που εμφάνιζαν υποτροπές (T.T.P. – like illness, Upshaw Shulman Syndrome) και στους οποίους λείπει το ένζυμο ADAMS 13.

Dr. Νίκος Καλλιακμάνης

Ref.:
Merk Man. 19th Edition
Wintrobe: Heam
Textbook of Therapeudics (Sev. Ed) p.269-271

ΒΑΣΕΟΦΙΛΑ

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΑ

Αποτελούν 10% του συνόλου των λευκωκυττάρων. Η ρίζα της λέξης, ετυμολογική προέλευση, από την σύνθεση των λέξεων (Βάση + philein: αγάπη).

Συνέχεια ανάγνωσης

ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ - ΛΕΜΦΟΓΕΝΗΣ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ (Χ.Λ.Π.)

Η Χ.Λ.Λ. αναφέρεται σαν νόσημα για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα από Ευρωπαίους γιατρούς που την ονόμασαν Weissesblut = whiteblood = λευκό αίμα.

Η συχνότητα της Χ.Λ.Λ. αυξάνει παράλληλα με την ηλικία.

Εκδηλώνεται συνήθως μετά τα 50 χρόνια [(με μέση ηλικία εκδήλωσης 70 χρόνια) όπου 15 άτομα στα 100.000 άτομα εμφανίζουν Χ.Λ.Λ.].

Οι άνδρες προσβάλλονται 2-3 φορές περισσότερο από τις γυναίκες.

Συνέχεια ανάγνωσης

ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΕΣ ΓΑΜΜΑΠΑΘΕΙΕΣ

Οι μονοκλωνικές γαμμαπάθειες ή παραπρωτεϊναιμίες αποτελούν διαταραχές που χαρακτηρίζονται από μονοκλωνικό πολλαπλασιασμό λεμφο-πλασματο-κυτταροειδών κυττάρων στο μυελό των οστών και ενίοτε από εναπόθεση, όπως στους ιστούς μονοκλωνικών ανοσοσφαιρινών ή των παραγώγων τους.

Συνέχεια ανάγνωσης

ΛΕΥΧΑΙΜΟΕΙΔΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ (Λ.Α.)

Σαν Λ.Α. ορίζεται, η αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων > 30.000/μL, η οποία παράγεται από φυσιολογικό μυελό των οστών σε απάντηση οξείας φλεγμονής.

Αν και δεν είναι νεοπλασματική διαταραχή η λευχαιμοειδής αντίδραση με μεγάλο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων πρέπει να διαφοροδιαγνωστεί από Χρόνια Μυελογενή Λευκαιμία.

Διαγνωστικά κριτήρια : Ευρήματα από το μυελόγραμμα.

Συνέχεια ανάγνωσης

ΑΝΟΣΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΔΥΣΚΡΑΣΙΕΣ ΠΟΛΛΑΠΛΟΥΝ ΜΥΕΛΩΜΑ

  • ΑΝΟΣΙΑ

  • ΠΛΑΣΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΔΥΣΚΡΑΣΙΕΣ (Π.Δ.)

  • ΠΟΛΛΑΠΛΟΥΝ ΜΥΕΛΩΜΑ

Ο ανθρώπινος οργανισμός προστατεύει τον εαυτό του με πολλούς τρόπους με ΦΥΣΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΜΥΝΑΣ.

Οι πρώτες «γραμμές άμυνας» του ανθρώπου είναι τα φυσικά εφόδιά του, όπως είναι ο δέρμα που καλύπτοντας τις σωματικές επιφάνειες εμποδίζει την είσοδο των μικροβίων από τον περιβάλλοντα χώρο.

Συνέχεια ανάγνωσης

ΛΕΥΚΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ

Τα λευκά αιμοσφαίρια που βρίσκονται στο αίμα του ανθρώπινου οργανισμού, ξεχωρίζουν σε 5 κατηγορίες.

  1. ΟΥΔΕΤΕΡΟΦΙΛΑ.

  2. ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΑ.

  3. ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ.

  4. ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΑ.

  5. ΒΑΣΕΟΦΙΛΑ.

Συνέχεια ανάγνωσης

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑ

Ο Brewer D.D., προσέφερε πολλά στην ανακάλυψη του αιμοπεταλίου.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια έγιναν γνωστά από τον Van Leenwenhoek (1632-1724) αλλά ο Γερμανός Παθολοανατομολόγος Max Schultze (1825-1874) έδωσε την πρώτη περιγραφή του αιμοπεταλίου (τα περιέγραψε σαν «σφαιροειδή» κύτταρα με μέγεθος πολύ μικρότερο εκείνων των ερυθρών αιμοσφαιρίων, που είχαν την ικανότητα να αθροίζονται και να προκαλούν συγκέντρωση ινώδους υλικού.

 

Συνέχεια ανάγνωσης

e-genius.gr ...intelligent web software